Sứ mệnh đặc biệt của 'tiền Trường Sơn'

(PLVN) - Trong lịch sử tiền tệ Việt Nam, “tiền Trường Sơn” là một giai đoạn không thể nào quên. 

Trao cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam những tờ “tiền Trường Sơn”, “Phiếu bách hóa Trường Sơn” cùng các kỷ vật gắn với những năm tháng gian khổ trên chiến trường năm xưa, ánh mắt lấp lánh cảm xúc, bà Lê Thị Vọng Hương, cô y tá Trường Sơn năm nào bồi hồi kể lại những kỷ niệm khó quên.

Tiền đặc biệt, sứ mệnh đặc biệt  

Năm 1959, Trung ương Đảng quyết định mở tuyến vận tải chi viện chiến lược cho cách mạng miền Nam. Đến cuối cuộc chiến, đường Trường Sơn có tổng chiều dài đường vận tải bộ và hành quân cơ giới gần 17.000 km, gồm nhiều trục dọc, trục ngang ở cả Đông và Tây Trường Sơn. 

Bộ đội vào Nam chiến đấu vẫn được hưởng các chế độ lương và sinh hoạt phí như các đơn vị ở miền Bắc, nhưng không thể đưa tiền mặt vào Nam. Việc bảo đảm đầy đủ quyền lợi cho cán bộ và chiến sĩ, việc thanh quyết toán với cấp trên, tránh trùng lĩnh trùng phát là rất khó khăn.

Nhận thấy những bất cập trong việc lĩnh các chế độ của cán bộ chiến sỹ đi B, trên cơ sở đề xuất của Bộ Tư lệnh bộ đội Trường Sơn, Cục Tài vụ (Bộ Quốc phòng) đã phối hợp Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức in và đưa vào lưu thông trong lực lượng bộ đội Trường Sơn “tiền Trường Sơn”.

Tiền Trường Sơn có 4 mệnh giá: 1 đồng, 2 đồng, 5 đồng và 10 đồng; giá trị tương ứng với mệnh giá tiền của NHNN lúc ấy. Sau này NHNN phát hành thêm Phiếu bách hóa Trường Sơn với  4 mệnh giá: số 1, số 2, số 5 và số 10 tương đương mệnh giá tiền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Mặt trước in hoa văn dễ nhìn, phía trên có chữ Trường Sơn, bên dưới là chữ Phiếu bách hóa, dưới cùng là số mệnh giá, mặt sau để trống.

Tiền Trường Sơn tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam.
 Tiền Trường Sơn tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam.

Nâng niu những tờ “tiền Trường Sơn” còn giữ được, bà Hương kể, việc đưa tiền Trường Sơn vào lưu thông đã tạo rất nhiều tiện lợi, giúp các đơn vị tiết kiệm thời gian, đơn giản hóa các thủ tục chứng từ, tem phiếu, sổ theo dõi của cả hai bên xuất và nhập hàng. Đặc biệt, các đơn vị, bộ phận hậu cần đã tiết kiệm được nguồn nhân lực đáng kể, giảm chi phí kho lán ở từng đơn vị, do đó hạn chế thương vong cho cán bộ, chiến sĩ trên đường đi phân phối nhu yếu phẩm.

Khi cán bộ, chiến sỹ từ Trường Sơn ra Bắc, sẽ mang tiền Trường Sơn đổi lấy tiền thật ở hai điểm là Cự Nẫm (Bố Trạch, Quảng Bình) và số 3 Lý Nam Đế, Hà Nội. Sau khi thu hồi tiền Trường Sơn, hai cơ sở này đóng gói, chuyển ngược tiền vào Trường Sơn để tiếp tục sử dụng.

Thiếu tướng Phan Khắc Hy, nguyên Phó Tư lệnh Bộ đội Trường Sơn khẳng định: “Tiền Trường Sơn đưa vào sử dụng không chỉ rất thuận lợi trong chi tiêu, mà còn giảm được việc gùi thồ mang vác hàng hóa, vật dụng cá nhân cồng kềnh.

Bộ đội trên đường Hồ Chí Minh.
Bộ đội trên đường Hồ Chí Minh.

Khi có tiền Trường Sơn là có thể mua các mặt hàng nhu yếu phẩm như thuốc lào, kẹo bánh ở các cửa hàng bách hóa tại các binh trạm dọc đường. Đó là dấu ấn khó phai, gắn liền trong một giai đoạn lịch sử đầy khó khăn trên dãy Trường Sơn”.  Sau chiến tranh, tiền Trường Sơn hoàn thành sứ mệnh và bị tiêu hủy, ít người giữ lại.  

Sáng tạo mới “Giấy nhận nợ”

Theo ông Lê Thành Hiểu, nguyên GĐ Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa: “Qua năm tháng, quân số của Đoàn 559 ngày càng tăng, có lúc lên tới 12 vạn người, lượng Phiếu Bách hóa không đủ để chi trả. Nhận thấy hạn chế này, Phòng Tài vụ Đoàn 559 đã nghiên cứu và xin ý kiến cấp trên để phát hành thêm một loại phiếu thanh toán mới gọi là Giấy nhận nợ. Giấy nhận nợ như tờ séc hoặc Ủy nhiệm chi ở miền Bắc lúc bấy giờ.

Giấy nhận nợ không xác định mệnh giá. Khi sử dụng Giấy nhận nợ phải ghi đầy đủ họ, tên, đơn vị, quê quán, nhận dạng, số tiền và phải đóng hai con dấu. Một con dấu của Đoàn 559 và một con dấu của đơn vị hưởng séc. Sở dĩ phải ghi như vậy vì khi đi B (Bộ đội, cán bộ miền Bắc vào Nam chiến đấu, công tác…) không được phép đem theo chứng minh thư.

Giấy nhận nợ in đơn giản nhưng có mật mã riêng đề phòng việc làm giả mạo. Ở phần ghi chú nhỏ ở phía dưới cùng của giấy có ghi dòng chữ “giữ gìn cẩn thận” trong đó có một chữ “n” được in ngược thành chữ “u”. Dấu hiệu này rất quan trọng để phân biệt giấy thật, giấy giả mạo. Chỉ có vài người có trách nhiệm mới được phổ biến mật mã này.

Đường Hồ Chí Minh là huyết mạch chi viện cho chiến trường miền Nam.
 Đường Hồ Chí Minh là huyết mạch chi viện cho chiến trường miền Nam.

Giấy nhận nợ chỉ có giá trị sử dụng trong nội bộ Đoàn 559. Khi cấp giấy nhận nợ, Phòng Tài vụ Đoàn 559 ghi vào sổ lưu để đối chiếu trong khi thanh quyết toán và đề phòng trường hợp có cháy hoặc người sử dụng giấy hi sinh thì dựa trên địa chỉ đã đăng ký để sau này chuyển tiền trả về gia đình người đó.

Tương tự như Phiếu Bách hóa, cán bộ, chiến sĩ thanh niên xung phong khi lui về hậu phương, mang Giấy nhận nợ đến Cự Nẫm hoặc T63 để đổi tiền Ngân hàng. Khác với Phiếu Bách hóa, Giấy nhận nợ khi thu hồi là cho kiểm kê và tiêu hủy ngay.

Mười năm sau khi quyết toán tài chính, đặc biệt là thời điểm sử dụng Phiếu Bách hóa, Giấy nhận nợ không phát hiện ra bất kỳ sự giả mạo nào, cũng không xảy ra việc trùng phát hay trùng lĩnh. Mọi cân đối tài chính đều rành mạch, thông suốt”.

Theo ông Hiểu: “Tiền Trường Sơn là một sáng tạo độc đáo, góp phần phản ánh thời kỳ gian khổ của bộ đội ta trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ thống nhất nước nhà. Đồng thời đã góp phần nuôi dưỡng sức quân, tạo nên chiến thắng vang dội trên chiến trường và đã hoàn thành sứ mệnh vẻ vang của mình vào ngày 30/4/1975 lịch sử.

Một điều đáng tiếc là sau chiến tranh không ai còn lưu giữ tờ Giấy nhận nợ (Séc không mệnh giá). Đồng tiền Trường Sơn (Phiếu Bách hóa) hiện nay được lưu giữ ở một số nơi như: Bảo tàng đường Hồ Chí Minh, Bảo tàng TP HCM, Phòng truyền thống Hội Cựu thanh niên xung phong tỉnh Thanh Hóa và Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa…”.

Đeo khăn đỏ đi khám tuyển quân

Đường đến Trường Sơn của người phụ nữ mới đây trao tặng Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam những tờ “tiền Trường Sơn”, “Phiếu bách hóa Trường Sơn”, nữ y tá Trường Sơn Lê Thị Vọng Hương, cũng là câu chuyện cảm động.

Theo bà Hương, ước mơ nhập ngũ đã nhen nhóm trong lòng cô bé 14 tuổi khi những lá thư từ những nơi các anh trai đóng quân gửi về, kể về sự khốc liệt của chiến trường, sự tàn ác của giặc Mỹ, những tấm gương dũng cảm hi sinh khi mở đường thông xe ở tuyến lửa Nghệ An, Hà Tĩnh và Quảng Bình… . 

Nữ y tá Vọng Hương tại chiến trường B năm 1971.
 Nữ y tá Vọng Hương tại chiến trường B năm 1971.

Cuối tháng 11/1966, đơn vị Cục kiến thiết Cơ bản có đợt tuyển quân ưu tiên lấy toàn con em của cán bộ chiến sĩ trong Cục để đi học nghề. Được người anh họ báo tin, thiếu nữ khấp khởi mừng thầm và về năn nỉ xin mẹ cho đi.

“Đến ngày khám sức khỏe, tôi được anh họ đến trường đón đưa về nơi tuyển quân nên trên cổ vẫn đeo nguyên khăn quàng đỏ. Mọi người ở nơi tuyển quân nghĩ tôi đến tìm người nhà nên hỏi tìm ai. Khi thấy tôi trả lời “đi khám bộ đội”, tất cả ồ lên cười, một chú bộ đội khuyên: “Thôi cháu về đi học tiếp đi, đừng đi chơi lâu mà mẹ mong””.  

“Đến chiều, khi mọi người đến khám đã vãn, tôi liền hỏi xem tại sao mình mãi không thấy gọi tên thì các chú nói là không đủ tuổi và còn nhỏ nên không tuyển. Nếu vẫn tha thiết đi thì hôm sau đến và phải có người nhà đăng ký bảo lãnh.

Hôm sau tôi nhờ anh tôi cùng đi đến nơi khám tuyển, được yêu cầu phải viết đơn tình nguyện xin đi. Rồi tôi đã có giấy báo một tuần sau nhập ngũ”, bà Hương nhớ lại. Cô bé đeo khăn quảng đỏ trở thành nữ y tá sau thời gian học tập tại một đơn vị thuộc Viện Quân y 103.

Tin cùng chuyên mục

Cà Mau tìm giải pháp để mở rộng thị trường cho sản phẩm OCOP

Cà Mau tìm giải pháp để mở rộng thị trường cho sản phẩm OCOP

(PLVN) - Cà Mau vừa tổ chức Hội nghị xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường mới để thúc đẩy xúc tiến thương mại cho các sản phẩm chủ lực, sản phẩm OCOP, đặc sản của địa phương, kết nối với các kênh phân phối hiện đại và mở rộng thị trường trong thời gian tới.

Đọc thêm

Ngày hội khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam (TECHFEST) 2024: “Chung tay phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam”

Quang cảnh buổi họp báo. Ảnh: MOST.
(PLVN) - Chuỗi sự kiện diễn ra trong 03 ngày (từ 26-28/11/2024) tại thành phố Hải Phòng với nhiều hoạt động: Lễ khai mạc TECHFEST 2024, Diễn đàn đối thoại chính sách cấp cao, Triển lãm các sản phầm/dịch vụ KNST, Chuỗi hội thảo chuyên sâu về phát triển hệ sinh thái KNST, Kết nối đầu tư, Cuộc thi Tìm kiếm tài năng KNST Việt Nam…

Honda Việt Nam triệu hồi gần 2.700 xe CR-V e:HEV RS để kiểm tra, thay thế bơm nhiên liệu cao áp

Honda Việt Nam triệu hồi gần 2.700 xe CR-V e:HEV RS để kiểm tra, thay thế bơm nhiên liệu cao áp
(PLVN) - Công ty Honda Việt Nam (HVN) vừa thông báo về triển khai chiến dịch triệu hồi liên quan đến việc kiểm tra, thay thế bơm nhiên liệu cao áp cho kiểu loại xe CR-V e:HEV RS năm sản xuất 2023-2024 do HVN nhập khẩu và phân phối. Động thái này nhằm kiểm tra khả năng rò rỉ xăng, mùi xăng của bơm nhiên liệu cao áp khi động cơ hoạt động.

Giấc mơ đưa đồ chơi gỗ ‘Made in Vietnam’ vươn ra thế giới

Anh Phạm Vĩnh Hải và Phạm Công Nhất 2 nhà sáng lập Công ty Cổ phần đầu tư thương mại và sản xuất Hùng Cường (HUCUCO).
(PLVN) -  Từ ý tưởng trong phòng trọ 20m2, 2 chàng trai cựu sinh viên Bách Khoa đã và đang phát triển các dòng sản phẩm đồ chơi gỗ cho trẻ em gắn mác “Made in Vietnam”. Ước mơ một ngày không xa, những đồ chơi gỗ gắn liền với trẻ em Việt như: ô ăn quan, cờ caro, cờ cá ngựa... sẽ chiếm lĩnh thị trường trong nước và vươn ra thế giới.

Giá vàng nhẫn trơn lại tiếp tục tăng cao

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Giao dịch lúc 8h55 sáng nay – 20/11, giá vàng tiếp tục tăng ở cả thị trường trong nước và quốc tế. Giá vàng miếng SJC chạm mốc 85 triệu đồng/lượng, trong khi đó, giá vàng nhẫn vượt 8 5 triệu đồng/lượng.

Việt Nam đẩy mạnh phát triển AI và triển khai trợ lý ảo

Tuần lễ Số Quốc tế Việt Nam 2024 đã chính thức khai mạc. (Ảnh: T.A)
(PLVN) -  Việt Nam đang ưu tiên phát triển trợ lý ảo cho từng cơ quan nhà nước, mỗi cơ quan sẽ có trợ lý ảo của mình, tiến tới mỗi công chức có một trợ lý ảo. Việt Nam cũng đã và sẽ tiếp tục ưu tiên thúc đẩy các sáng kiến hợp tác khu vực và quốc tế trong lĩnh vực công nghệ số, kinh tế số, trong đó sẽ ưu tiên các chương trình hợp tác về AI, về phát triển và sử dụng trợ lý ảo.

Nỗ lực giảm chênh lệch giá vàng trong nước với thế giới

Giá vàng trong nước luôn duy trì mức chênh lệch từ 3 - 5 triệu đồng/lượng so với thế giới. (Nguồn: laodong.vn).
(PLVN) - Cùng với mức giá vàng trong nước khoảng 90 triệu đồng/lượng nhưng giá vàng thế giới ở 2 giai đoạn có 2 mức giá khác nhau, chênh lệch lên tới 300 USD/ounce, cho thấy nỗ lực kéo giảm mức chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới của Ngân hàng Nhà nước.

VinFuture công bố tuần lễ khoa học công nghệ và lễ trao giải 2024

Với chủ đề “Bứt phá Kiên cường”, Lễ trao giải VinFuture 2024 là một trong những sự kiện tâm điểm được đón chờ nhất của giới Khoa học Công nghệ toàn cầu.
(PLVN) - Ngày 18/11/2024 - Quỹ VinFuture chính thức công bố lịch trình Tuần lễ Khoa học Công nghệ và Lễ trao giải VinFuture 2024 diễn ra từ ngày 4 - 7/12/2024 tại Hà Nội, Việt Nam. Đây là chuỗi sự kiện tầm vóc quốc tế, hội tụ nhiều tên tuổi kiệt xuất thế giới trong các lĩnh vực trọng yếu như khoa học vật liệu, trí tuệ nhân tạo, ô nhiễm không khí và nghiên cứu môi trường… Đặc biệt, tâm điểm của chuỗi sự kiện là Lễ vinh danh các nhà khoa học có thành tựu xuất sắc, đang góp phần phụng sự cho cuộc sống của hàng triệu, thậm chí hàng tỷ người trên trái đất.

Năm 'được mùa' với người nuôi cá tra

Năm 2024, ngành cá tra Việt Nam đạt kết quả đáng mừng cả về chất lượng và giá trị. (Ảnh: Ngọc Trinh)
(PLVN) - UBND tỉnh Đồng Tháp phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) vừa tổ chức Hội nghị tổng kết ngành hàng cá tra năm 2024 và bàn giải pháp triển khai nhiệm vụ năm 2025.

Robot 'dụ dỗ bắt cóc' 12 robot khác khỏi phòng trưng bày

12 robot bị "bắt cóc" khỏi phòng trưng bày bởi một robot khác (Ảnh cắt từ video)
(PLVN) - Đoạn video ghi lại cảnh 12 robot cỡ lớn bị "dụ dỗ" và "bắt cóc" khỏi phòng trưng bày bởi một robot nhỏ hơn đã gây xôn xao mạng xã hội Trung Quốc. Sự việc tưởng chừng như dàn dựng này hóa ra lại là một thử nghiệm AI gây kinh ngạc.

Cà Mau đẩy mạnh kết nối xúc tiến thương mại sản phẩm nông, thủy sản

Cà Mau đẩy mạnh kết nối xúc tiến thương mại sản phẩm nông, thủy sản
(PLVN) - Ngày 15/11, tại UBND tỉnh Cà Mau, UBND tỉnh phối hợp Bộ Công thương tổ chức Hội nghị kết nối xúc tiến thương mại sản phẩm nông, thủy sản tỉnh năm 2024. Đây là sự kiện quan trọng thúc đẩy xúc tiến thương mại cho các sản phẩm chủ lực, sản phẩm OCOP, đặc sản của địa phương, kết nối với các kênh phân phối hiện đại và mở rộng thị trường xuất khẩu tiềm năng trong thời gian tới.

FPT Techday 2024 thu hút gần 10.000 người tham dự

FPT Techday 2024
(PLVN) - FPT Techday 2024 - Diễn đàn công nghệ quốc tế thường niên lớn nhất Việt Nam do Tập đoàn FPT tổ chức đã diễn ra trong hai ngày 13 và 14/11, tại Trung tâm triển lãm và sự kiện Thiskyhall, TP Thủ Đức, TP HCM.