Sự khác biệt trong mâm cơm ngày Tết của 3 miền Việt Nam

Mâm cỗ ngày Tết miền Bắc có nhiều món ăn thơm ngon, đẹp mắt.
Mâm cỗ ngày Tết miền Bắc có nhiều món ăn thơm ngon, đẹp mắt.
0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Tết Nguyên Đán là dịp sum vầy, náo nức của mỗi gia đình Việt Nam. Mâm cơm ngày Tết là nơi thể hiện nét văn hóa đặc sắc của mỗi vùng miền, từ Bắc chí Nam.

Mâm cỗ Tết cũng là một trong nét văn hóa độc đáo và lâu đời của người Việt. Tết cổ truyền tượng trưng cho khởi đầu cho một năm mới, mong muốn một cuộc sống ấm no hạnh phúc. Dù hoàn cảnh gia đình có khó khăn người ta vẫn gắng sắm sửa mâm cỗ Tết đầy đủ để tưởng nhớ đến ông bà, Tổ tiên, cầu mong Tổ tiên phù hộ cho con cháu sức khỏe dồi dào, học hành tấn tới, gia đình sung túc làm ăn phát tài phát lộc.

Mâm cơm ngày Tết của mỗi miền đều có những món ăn truyền thống riêng biệt, phản ánh phong cách sống, khí hậu và văn hóa ẩm thực của người dân vùng đó.

Mâm cơm Tết miền Bắc: Truyền thống và đầy đủ

Mâm cỗ miền Bắc được cho là có sự tinh tế, thể hiện rõ nhất văn hóa cổ truyền của Tết Việt. Mâm cỗ được chuẩn bị khá bài bản, trong đó phải có bốn bát và bốn đĩa làm chủ đạo, tượng trưng cho tứ trụ, bốn mùa và bốn phương, một sự kết nối hài hòa giữa con người với vũ trụ bao la.

Bốn bát ở đây là các món: Măng lưỡi lợn hầm chân giò, chim hầm, canh bóng bì nấm thả, miến nấu lòng gà. Bốn đĩa có thể gồm các món: Gà luộc, thịt nấu đông/giò lụa/giò thủ, bánh chưng, xôi gấc, dưa hành, …

Bát đĩa trong mâm cỗ Tết phải đồng bộ, không được bát nọ mà đĩa kia khiến cho mâm cỗ trở nên lộn xộn. Và phải dùng bát đĩa sứ Giang Tây có hoa văn, hay gốm Bát Tràng tráng men lam truyền thống.

Mâm cỗ miền Bắc được cho là có sự tinh tế, thể hiện rõ nhất văn hóa cổ truyền của Tết Việt.

Mâm cỗ miền Bắc được cho là có sự tinh tế, thể hiện rõ nhất văn hóa cổ truyền của Tết Việt.

Ngày Tết miền Bắc, thời tiết thường giá lạnh, vì vậy mà người miền Bắc dường như nuông chiều bản thân hơn với các món ăn ngậy béo và đầy năng lượng. Đặc biệt, là vùng đất mà nhiều đời vua chúa từng chọn làm nơi đóng đô, mâm cỗ Tết của người miền Bắc bao giờ cũng thể hiện sự tinh tế và khéo léo, vừa chú trọng hình thức, vừa phối hợp hài hòa giữa những món nước và món khô, giữa thịt và rau.

Đặc biệt, ở miền Bắc, mâm cỗ của người Hà Nội được đánh giá là bài bản và giữ được nét cổ truyền của người Việt.

Mâm cỗ Tết của người Hà Nội tinh tế về hình thức, cầu kỳ về cách chế biến. Những món ăn đặc trưng lưu giữ linh hồn trong mâm cỗ Tết cổ truyền của người Hà Nội có thể là những cuốn nem tròn chắc tay, chả quế cắt hình quả trám khéo léo trong cách xếp đặt tạo hình hoa trạng nguyên, con gà luộc cánh tiên ngậm bông hồng, bánh chưng xanh cắt miếng gọn gàng bằng lạt, bát canh măng, canh bóng bì…

Mâm cỗ Tết của người Hà Nội vô cùng cầu kỳ với 4 bát 6 đĩa, có gia đình thì 4 bát 8 đĩa, tùy điều kiện hoàn cảnh. Bát canh măng ninh với móng giò được bày biện cùng một hành củ để dài, trần sơ qua nước sôi vắt lên, khi ăn miếng măng phải nhừ, ngấm được độ ngọt, vị béo của móng giò nhưng không bị ngấy.

Bát canh bóng phải có nấm hương, có thịt nạc thăn, bóng được tỉa thành hoa văn khéo léo. Các đĩa bày biện thức ăn trong mâm cỗ Tết của người Hà Nội cũng nhỏ hơn so với các nơi khác, điều này làm nên sự khác biệt.

Mâm cỗ Tết của người Hà Nội phải đa dạng về hương vị, cầu kỳ trong cách bày biện, trang trí. Đĩa gà xếp đĩa phải đầy đặn, chặt tay, da gà được giữ nguyên, Đĩa giò sẽ được cắt thành 6 hoặc 12 miếng đều nhau, xếp theo hình bông hoa, vừa vặn trong đĩa; dưa góp phải được cắt tỉa hình hoa đẹp mắt.

Mâm cỗ Tết sẽ có màu xanh của bánh chưng, màu đỏ của xôi gấc, màu vàng của thịt gà, màu trắng của dưa hành… hội tụ đầy đủ tinh hoa của đất trời.

Mâm cơm Tết miền Trung: Chắt chiu và tinh tế

Tại miền Trung, mâm cơm ngày Tết thể hiện sự chắt chiu và cầu kỳ. Vùng đất khô cằn, người dân vất vả nên mâm cỗ không yêu cầu khắt khe về các món ăn cụ thể nhưng vẫn cố gắng chuẩn bị thịnh soạn nhất có thể.

Vào dịp Tết thì nhiệt độ miền Trung vẫn cao hơn nhiều so với miền Bắc. Vậy nên sẽ có một số món ăn trong ngày Tết của miền Bắc sẽ không phù hợp với miền Trung.

Bên cạnh đó, người miền Trung còn đưa vào mâm cỗ một số món ăn truyền thống rất được ưa thích tại một số tỉnh thành. Nhờ đó mà mâm cơm ngày Tết của họ sẽ trở nên độc đáo và tươm tất hơn. Những món ăn phổ biến hay có mặt trong mâm cỗ Tết gồm có: Thịt gà luộc; Bánh Tét; Bánh chưng (một số nơi vẫn dùng bánh chưng trong dịp Tết); Tôm chua; Nem chua; Thịt heo ngâm mắm; Rau xào thập cẩm; Nộm; Món cuốn hỗn hợp.

Mâm cỗ Tết miền Trung không có quy định về số món. Thường thì tùy theo điều kiện hay truyền thống gia đình mà sắp xếp cho phù hợp.

Bên cạnh bánh tét, miền Trung cũng có nhiều loại bánh khác được đặt trên mâm cỗ ngày Tết như bánh tổ, bánh in...

Đặc biệt, tại cố đô Huế, nơi vẫn lưu giữ những món ăn từ cung đình, thì mâm cỗ Tết càng tỉ mỉ và cầu kì. Món tôm chua thịt phay, nem bò lụi, chả tôm, gỏi vả lúc nào cũng phải có. Một số vùng ở miền Trung còn thêm món món bò nấu thưng, thịt nạc rim... rất hấp dẫn.

Trong những gia đình danh gia vọng tộc, mâm cơm cúng mang hơi hướng cung đình với đầy đủ ba loại thượng cầm: chim, gà, vịt; hạ thú: heo, bò, dê và thủy tộc: tôm, cua, cá.

Nếu như miền Bắc có dưa hành thì miền Trung lại đặc trưng với dưa món. Nguyên liệu của dưa món khá đơn giản, chỉ là cà rốt, đu đủ... được ngâm chua mặn, tuy nghe có vẻ dễ làm nhưng để có được hũ dưa món đầy sắc - vị thì cần sự tỉ mỉ và khéo léo. Bởi thế, dù mộc mạc hay cao sang, những món ăn ngày Tết của miền Trung, qua bàn tay của những người phụ nữ tần tảo đều trở nên vô cùng hấp dẫn.

Sự khác biệt trong mâm cơm ngày Tết của 3 miền Việt Nam  ảnh 2

Mâm cơm ngày Tết ở miền Trung

Mâm cơm Tết miền Nam: Phóng khoáng và đa dạng

Mâm cơm Tết miền Nam thường không bị gò bó bởi nghi thức và quy tắc khắt khe. Họ thể hiện tính cách phóng khoáng và giản dị qua mâm cỗ.

Nam Bộ nổi tiếng là vùng đất bình dị với những con người chất phác, xởi lởi, lại thêm những sản vật tự nhiên rất phong phú, không cần chế biến cầu kỳ vẫn khiến vị giác đắm say.

Bởi vậy, văn hóa ẩm thực ngày thường cũng như ngày Tết của miền Nam thường đơn giản hơn so với miền Bắc và miền Trung.

Bánh tét, thịt kho tàu và canh khổ qua là 3 món đặc trưng trong ngày Tết của vùng Nam Bộ. Ngày Tết, người miền Bắc dùng bánh chưng, người miền Nam ăn bánh tét (hay còn gọi là bánh đòn). Để phù hợp với nhu cầu thưởng thức, bánh tét cũng được chế biến thành nhiều loại như bánh tét mặn, bánh tét chay không nhân, bánh tét ngọt… Có thể nói, bánh tét chính là “linh hồn Tết” của người Nam Bộ.

Ngoài bánh tét, thịt kho tàu, hay còn gọi là thịt kho trứng, thịt kho nước dừa là món ăn mặn không thể thiếu được trong ngày Tết. Món ăn là sự kết hợp hài hòa âm - dương, của miếng thịt kho tàu vuông vắn với quả trứng tròn trắng tinh ngập trong nước dừa ngọt dịu. Khi ăn kết hợp với cơm trắng và dưa giá.

Đặc biệt, mâm cơm ngày Tết ở miền Nam cũng không thể thiếu một bát canh khổ qua dồn thịt, với ý nghĩa cảm nhận được hết mỹ vị của nhân sinh, cùng nhau tiễn biệt khó khăn của năm cũ và mong chờ cho một năm mới tốt đẹp, may mắn hơn.

Ngoài ra, mâm cỗ còn có các món như gỏi ngó sen, tai heo ngâm dấm, tôm khô củ kiệu, giò heo nhồi, phá lấu, nem, lạp xưởng tươi...

Mâm cơm ngày Tết ở miền Nam

Mâm cơm ngày Tết ở miền Nam

Dù có những sự khác biệt rõ rệt, mâm cơm ngày Tết của ba miền Bắc - Trung - Nam đều mang trong mình những nét đẹp văn hóa và tâm hồn của người dân Việt Nam. Mỗi mâm cỗ không chỉ phản ánh phong cách ẩm thực mà còn là biểu hiện của tình cảm gia đình, sự sum vầy và hy vọng về một năm mới an lành, thịnh vượng.

Ẩm thực ngày Tết cổ truyền Việt Nam cũng đều mang hương vị đặc trưng, độc đáo mà hài hòa, thân thuộc. Rau quả xanh tươi, nem chả mang đầy năng lượng cho cuộc sống, bánh mứt thể hiện sự an lành…

Ngày nay, mâm cỗ ngày Tết thường được thế hệ trẻ sắm sửa theo phong cách hiện đại. Những món ăn bày biện trong mâm cơm ngày Tết không còn bị bó buộc bởi các món ăn truyền thống nữa mà sẽ có sự phá cách, thêm vào những món ăn độc đáo nhưng ngon miệng.

Ngoài các món ăn truyền thống như xôi, thịt gà, nem rán, giò lụa, canh măng,... một số món ăn sau đây cũng có thể được thêm vào mâm cỗ cúng ngày Tết của nhiều gia đình: Tôm chiên; Thịt chân giò muối; Dăm bông; Xúc xích; Giò thủ; Gỏi cuốn; Cá kho; Súp hải sản; Thịt bò cuốn lá lốt; Salad; Phở chiên; Cua sốt cay;...

Tin cùng chuyên mục

'Tấm vé' về với Hà Nội xưa

'Tấm vé' về với Hà Nội xưa

(PLVN) - Thủ đô nghìn năm văn hiến Hà Nội được ví như bảo tàng sống với hàng ngàn di tích lịch sử, văn hóa nổi bật. Vì thế, Hà Nội luôn là nguồn cảm hứng bất tận, là đề tài rung động tâm hồn các nghệ sỹ trong nỗ lực gìn giữ văn hóa đất Kinh kỳ.

Đọc thêm

Rộn ràng Xẩm từ miền quê huyền thoại

Nhiều thế hệ cùng tham gia CLB hát xẩm Hà Thị Cầu.
(PLVN) - Ninh Bình được coi là một trong những cái nôi của Xẩm, gắn liền với cố nghệ nhân hát Xẩm nổi tiếng Hà Thị Cầu. Việc bảo tồn giá trị nghệ thuật hát Xẩm đang được tỉnh Ninh Bình thực hiện với mục tiêu tạo thành sản phẩm du lịch, góp phần định vị điểm đến của du lịch Ninh Bình trên bản đồ du lịch Việt Nam.

Về miền “Tháng tám giỗ cha, tháng ba giỗ mẹ”…

Di tích Đền Trần Nam Định.
(PLVN) - Ở Nam Định, nếu như Đền Trần tượng trưng cho tín ngưỡng thờ Cha thì Phủ Dầy gắn với tín ngưỡng thờ Mẫu (Mẹ). Nếu như Đền Trần có nghi lễ khai Ấn đêm 14 tháng Giêng thì Phủ Dầy gắn liền với chợ Viềng mỗi năm chỉ họp một phiên…

Sứ mệnh Hoa Lư sẽ trở thành đô thị cố đô - di sản

Du lịch miền di sản cố đô, điểm hẹn bốn mùa. Ảnh Sở Du lịch Ninh Bình.
(PLVN) - Theo các chuyên gia, Nghị quyết số 16-NQ/TU ngày 23/8/2023 của Ban Chấp hành Đảng bộ Ninh Bình về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2023 - 2030, trong đó mục tiêu đến năm 2025 sẽ định hình tính chất đơn vị hành chính mới sau hợp nhất thành phố Ninh Bình và huyện Hoa Lư là “Đô thị Cố đô - Di sản” là đúng đắn và có tầm nhìn…

Nữ cán bộ nội đô và ký ức Hà Nội tháng 10 năm ấy…

Ảnh tư liệu
(PLVN) - 70 năm đã trôi qua, nhưng ngày 10/10/1954 là dấu ấn lịch sử không thể quên đối với các thế hệ người dân Việt Nam nói chung, Thủ đô Hà Nội nói riêng. Với bà Đỗ Thị Kim Dung, nguyên cán bộ Thành hội Phụ nữ Hà Nội, một chứng nhân lịch sử, đã từng tham gia sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc 70 năm về trước, thì ngày này còn có một ý nghĩa đặc biệt, trở thành một kỷ niệm không phai với những năm tháng thanh xuân đầy nhiệt huyết…

Hà Nội bảo tồn, giữ gìn trầm tích văn hóa ngàn năm

Hồ Hoàn Kiếm đẹp thơ mộng. (Ảnh: Q.T)
(PLVN) - Không chỉ là trung tâm chính trị, kinh tế, khoa học, giáo dục quan trọng của cả nước, Hà Nội còn chứa đựng trầm tích văn hóa được bồi đắp qua hàng nghìn năm lịch sử với hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đa dạng, phong phú và đặc sắc. UBND TP Hà Nội vừa ban hành kế hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn thành phố đến 2025 và các năm tiếp theo. TP Hà Nội dự kiến chi ngân sách hơn 14.000 tỷ đồng để đầu tư tu bổ, tôn tạo các di tích trên địa bàn.

'Có xem chèo Khuốc với anh, thì về…'

Hát chèo đã trở thành một phần sinh hoạt văn hóa cộng đồng không thể thiếu của người dân Thái Bình. Ảnh TXVN.
(PLVN) - Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã đồng ý đệ trình hồ sơ để UNESCO xem xét, đưa “Nghệ thuật Chèo” vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là niềm tự hào của cả nước và người dân quê lúa Thái Bình - một trong những cái nôi của nghệ thuật Chèo truyền thống Việt Nam…

Chuyện xưa Hà Nội qua những tour du lịch hấp dẫn

Câu chuyện làm thuốc của một gia đình làm thuốc ở phố cổ Hà Nội trong Chuyện phố hàng. (Ảnh: Hoàng Lân)
(PLVN) - Thông qua những tour khám phá di sản, di tích về đêm tạo sự lôi cuốn đặc biệt với du khách, Hà Nội đang nắm bắt cơ hội đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, gắn liền với bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của mảnh đất Thăng Long ngàn năm.

Thăm đền Đông Cuông trải nghiệm lễ hội cúng cơm mới

Đền Đông Cuông- nơi khởi nguồn thờ Mẫu Thượng ngàn. (Ảnh trong bài: Bảo Mi)
(PLVN) - Đền Đông Cuông (thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái) là điểm nhấn tâm linh, không gian hội tụ, lan tỏa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, là địa điểm du lịch tâm linh ở Tây Bắc. Cùng với lễ hội cúng cơm mới, du khách thập phương đến chiêm bái và trải nghiệm không gian thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn của người Việt.

Chuyện giữ nghề ở Hà Nội

Để phục vụ khách du lịch, các cơ sở kinh doanh tại làng lụa Vạn Phúc đã sản xuất đa dạng các sản phẩm làm quà tặng nhằm giới thiệu, quảng bá với du khách các sản phẩm làng nghề. (Ảnh: ĐH)
(PLVN) - Hà Nội từ lâu được biết đến là mảnh đất có nhiều nghề, phố nghề, làng nghề truyền thống nổi tiếng. Tuy nhiên, qua những biến thiên của thời gian, nhiều nghề đã và đang bị mai một hoặc đang tồn tại một cách lay lắt. Sự mai một của nghề truyền thống, không chỉ làm mất đi kế sinh nhai của người dân, mà còn mất đi một chiều cạnh văn hóa đã từng gắn bó với một vùng đất…

Để người trẻ yêu Tuồng

Cảnh trong vở diễn “Nghêu Sò Ốc Hến” của Nhà hát Tuồng Việt Nam.
(PLVN) - Hiện nay, có một điều đặc biệt là rất nhiều bạn trẻ từ tò mò, lạ lẫm đã bắt đầu có thói quen mua vé đi xem diễn Tuồng và đã có những người trẻ làm cho bộ môn nghệ thuật cổ điển, khó xem này đi vào đời sống giải trí. Phóng viên đã có buổi trò chuyện với Bùi Yến Linh - Trưởng nhóm Marketing - Truyền thông, thuộc Phòng Tổ chức Biểu diễn Nhà hát Tuồng Việt Nam về cách làm mới thu hút người trẻ mua vé xem tuồng như đi nghe nhạc trẻ.

Ký ức về sân bay Nội Bài và đời sống Hà Nội 45 năm trước

Mặt trước giấy thu hồi hộ chiếu cùng dấu nhập cảnh ở Nội Bài của Công an ngày 17/7/1979 vẫn với tên “CỬA KHẨU GIA LÂM”. Mặt sau tờ giấy thu hồi hộ chiếu ngày ấy với nhằng nhịt những chữ ký cho phép tạm trú và đong gạo.
(PLVN) - Hà Nội vừa kỷ niệm 70 năm ngày tiếp quản Thủ đô. 70 năm đã qua, biết bao nhiêu đổi thay… Chứng kiến sự phát triển không ngừng ở Hà Nội hôm nay ngày càng văn minh, hiện đại nhiều người cũng chưa quên về những năm tháng Hà Nội còn khó khăn, thiếu thốn.

Thương nhớ cửa ô xưa của kinh thành Thăng Long

Thương nhớ cửa ô xưa của kinh thành Thăng Long
(PLVN) - Cửa ô - một kiến trúc rất nhỏ bé trong tổng thể các công trình kiến trúc nổi tiếng của Hà Nội qua nhiều thời kỳ lịch sử, nhưng lại lưu giữ trong mình một câu chuyện thật dài của Hà Nội. Đó là lịch sử, là chính trị, là văn hóa, là đời sống xã hội. Cửa ô gần gũi, thân thương trong kí ức bao người, nhắc ta về quá khứ vàng son của cha ông, để ta thêm trân trọng hiện tại và dựng xây tương lai.

Báo Pháp luật Việt Nam đạt giải B cuộc thi viết 'Khát vọng Tây Hồ - Khát vọng Thăng Long' năm 2024

Phóng viên Lê Võ Nguyệt Thương (áo dài đen bên phải) giành giải B cuộc thi viết “Khát vọng Tây Hồ - Khát vọng Thăng Long” năm 2024
(PLVN) - Chiều 8/10, tại Hà Nội, Quận ủy Tây Hồ tổ chức Hội nghị tổng kết và trao giải cuộc thi viết “Khát vọng Tây Hồ - Khát vọng Thăng Long” năm 2024. Bài báo “Có một Hồ Tây như thế” của phóng viên Lê Võ Nguyệt Thương thuộc Báo Pháp luật Việt Nam được vinh danh tại lễ trao giải.

Lão tướng giữ thành Hà Nội

Điện kính thiên. (Ảnh trong bài của bác sĩ người Pháp Hocquard)
(PLVN) - Nguyễn Tri Phương khi bị thương nặng đã nằm gan lì trong thành Hà Nội, quân Pháp mang thuốc và cháo cho ăn ông đều cự tuyệt. Ông mất lúc 74 tuổi và xứng đáng là một trung thần của triều Nguyễn.

Phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô: Cần bảo tồn, lưu giữ tinh hoa ẩm thực mùa thu Hà Nội

Một số món ăn đặc trưng của mùa thu Hà Nội đang dần bị thất truyền. (Nguồn: Travellive)
(PLVN) - Mùa thu Hà Nội không chỉ có phong cảnh đẹp mà còn nức tiếng với những món ăn truyền thống hấp dẫn. Đây là một trong những thế mạnh để Hà Nội khai thác trong công cuộc phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô. Tuy nhiên, hiện nay có một số “đặc sản” mùa thu Hà Nội đang dần bị mai một.

Bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa theo đúng cam kết của Việt Nam với UNESCO

Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ - Nét văn hóa dân gian của người Việt. (Ảnh: Minh Đức/TTXVN)
(PLVN) - Tiếp sau bài báo “Lộng ngôn” trong cộng đồng Tín ngưỡng thờ Mẫu: Đừng để di sản văn hóa bị ảnh hưởng” đăng báo in số 272 phát hành ngày 28/9/2024, Báo Pháp luật Việt Nam đã nhận được nhiều ý kiến phản hồi tích cực của bạn đọc và các chuyên gia văn hóa xung quanh vấn đề giải pháp để bảo vệ phát triển di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”.