Bộ trưởng NN&PTNT cho rằng theo một số nhận định từ giới chuyên gia, thì Việt Nam là 1 trong 6 nước bị tổn thương nhất trong “kỷ nguyên khô hạn”. Một số người nghĩ nước sạch là vô hạn, nhưng bây giờ đứng trước thách thức về biến đổi khí hậu toàn cầu, mới thấy nước sạch là tài nguyên hữu hạn.
Đã là hữu hạn thì lại phải khai thác với một nền nông nghiệp khan hiếm nước sạch. Ông Hoan lấy dẫn chứng từ một quốc gia có diện tích sa mạc rất lớn, nhưng nền nông nghiệp của quốc gia này được đánh giá vượt trội. Họ giáo dục người dân từ khi còn là trẻ nhỏ rằng phải biết tiết kiệm nước sạch trong tiêu dùng, sinh hoạt, kể cả trong nông nghiệp. Trong khi đó, tại Việt Nam thường sử dụng thuật ngữ “tài nguyên nước”, nhưng một số người, một số nơi, một số cơ quan, đơn vị chưa thực sự coi nước sạch là tài nguyên.
Từ thực trạng này, ông Hoan đề nghị phải có ngay một “tuyên ngôn” với người dân, nhất là với những khu vực như vùng Đồng bằng sông Cửu Long là nơi đang chịu hậu quả nặng nề của hạn hán, xâm nhập mặn, sụt lún. “Tuyên ngôn” cần nhấn mạnh rằng “Việt Nam không phải quốc gia dư thừa nước sạch mà ngược lại, nước sạch ngày càng khan hiếm”. Từ đó, mỗi người dân phải thay đổi cách sử dụng nước sạch sao cho tiết kiệm, hiệu quả.
Việc tiết kiệm nước sạch, theo ông Hoan, phải tiếp cận ở 3 vấn đề cụ thể là số lượng nước, chất lượng nước và cách thức sử dụng nguồn nước. Trong đó, cách thức sử dụng nguồn nước quan trọng nhất, sẽ tác động đến số lượng và chất lượng nước sạch.
Thực tế mùa khô vừa qua tại các tỉnh phía Nam cho thấy, hạn mặn, nắng nóng, thiếu nước sạch là nỗi khổ mà cả triệu người đã cảm thấy hàng ngày. Trời đã nắng nóng lâu ngày không mưa, nhiều ao hồ cạn đáy, một số vùng thiếu từ nước sạch sinh hoạt đến nước phục vụ sản xuất, nên cảm giác suốt ngày là “không cầu tiền, không cầu tỉnh, chỉ cầu mưa”. Vì vậy, những nhận định của Bộ trưởng NN&PTNT là vừa rất sát thực, vừa mang tính chất xu thế.
Điều quan trọng hiện nay, là làm sao thay đổi cách thức sử dụng nguồn nước. Nghị quyết 120 của Chính phủ về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long đã xác định phải chuyển đổi không gian sống, sản xuất hợp lý hơn trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Mỗi địa phương phải xem xét thận trọng hồ chứa, trữ nước. Như ở tỉnh Trà Vinh, mùa hạn vừa qua tỉnh này không bị ảnh hưởng nhiều từ xâm nhập mặn do đã khơi thông nhiều luồng lạch, kênh mương.
Ở các vùng chuyên canh cây trồng, cũng cần nghiên cứu sử dụng các biện pháp tưới nước kiểu mới sao cho tiết kiệm, hiệu quả, chứ không thể cứ mãi mãi khoan đào hàng trăm mét xuống lòng đất lùng sục tìm nguồn nước rồi hút đến cạn kiệt. Đừng dùng hết nước mặt (tự nhiên) rồi khai thác nước ngầm, sẽ vướng vào một vòng luẩn quẩn, “để lại nhiều hệ lụy, không có đường thoát”, như Bộ trưởng NN&PTNT khuyến cáo.
