Rượu bia không có lỗi, lỗi là ở người dùng
Bia, rượu vang, rượu mạnh là những đồ uống có chứa cồn ethanol ở những nồng độ khác nhau. Trong đó, bia chứa khoảng 5% cồn, rượu vang chứa 9%-16% cồn và rượu mạnh là ≥20% nồng độ cồn. Từ thời tiền sử, các loại thức uống có chứa cồn lên men đã được biết đến. Người Ai Cập và người Sumer sản xuất ra bia đầu tiên và sau đó là rượu vang dùng các loại men hoang dã. Họ cũng là những người đầu tiên dùng rượu trong y học.
Khi uống ở mức độ hợp lý là 148 ml rượu vang, 354 ml bia hoặc 44 ml rượu mạnh một ngày đối với phụ nữ và lượng này tăng lên gấp đôi đối với nam, sẽ tạo ra rất nhiều tác dụng tốt với sức khoẻ.
Rượu có thể được coi là chất chống căng thẳng, giúp ức chế ảnh hưởng của lo lắng. Cùng với đặc tính có khả năng an thần, rượu sẽ giúp làm dịu căng thẳng tức thời cũng như bảo vệ cơ thể khỏi tác động xấu của căng thẳng dài hạn. Một người đang có một cơ thể với các số đo chuẩn thì uống rượu vừa phải có thể giúp giảm từ 25-40% nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ và xơ cứng động mạch. Uống rượu vài lần/tuần có thể làm giảm tỷ lệ mắc bệnh Alzheimer. Trong một chế độ ăn nổi tiếng được thiết kế để làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer (chế độ ăn MIND), rượu vang được coi là một trong 10 thức ăn bổ dưỡng cho não.
Tương tự, người uống bia với một lượng hợp lý sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh sỏi thận là 41%, những người uống rượu sẽ giảm 33%. Ngoài ra, đồ uống có cồn có thể cải thiện việc dung nạp đường. Người uống rượu ở mức độ hợp lý có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thấp hơn so với người không uống rượu và người uống rượu quá nhiều.
Tuy nhiên, trên thực tế, thực trạng người uống rượu bia ở nước ta lại có rất nhiều bất cập. Trên bàn nhậu, với khẩu hiệu 100%, việc người với người mời mọc, nài ép nhau uống đến mức say xỉn là một tình trạng thường xuyên xảy ra. Người Việt có thể nhậu cứ lý do gì, vui uống, buồn uống, uống giải xui, uống chia sẻ. Câu khẩu hiệu “không uống không phải đàn ông” đã ăn sâu vào tâm trí của mỗi người Việt, khiến văn hóa bia rượu đang trở nên xấu xí, lệch lạc, thậm chí gây hậu quả nghiêm trọng. Thứ văn hóa đó xuất hiện ở bất cứ đâu từ Bắc vào Nam, từ sáng đến đêm - bất kể thời gian nào, xong “tăng 1” người ta có thể tiếp tục “tăng 2” rồi “tăng 3”,… để chơi và nhậu nhẹt với nhau.
Việc mua bán rượu ở nước ta quá dễ dàng
Trong tờ trình Bộ Y tế trình Chính phủ về Dự án Luật Phòng chống tác hại của rượu, bia (năm 2018), các số liệu nghiên cứu, khảo sát thực tiễn cho thấy tình hình sử dụng rượu, bia và đồ uống có cồn khác ở Việt Nam đang ở mức cao và có xu hướng gia tăng nhanh qua các năm. Nếu quy đổi tiêu thụ rượu, bia ra lít cồn nguyên chất thì mức tiêu thụ đồ uống có cồn bình quân đầu người Việt Nam (trên 15 tuổi) đã tăng từ 3,8 lít cồn/người/năm trong giai đoạn 2003 - 2005 lên tới 6,6 lít cồn/người/năm giai đoạn 2008 -2010, tức là đã tăng tới 74%.
Đặc biệt, tỷ lệ uống rượu, bia trong vị thành niên và thanh niên đã tăng gần 10% sau 5 năm (từ 51% năm 2003 lên 60% năm 2008); tỷ lệ uống ở nam vị thành niên và thanh niên là 79,9% và 36,5% đối với nữ, trong đó có 60,5% nam và 22% nữ cho biết đã từng say rượu/bia. Đặc biệt, tỷ lệ có uống rượu, bia trong độ tuổi pháp luật không cho phép (14-17 tuổi) rất cao với 47,5%, trong độ tuổi 18-21 là 67%. Theo điều tra sức khỏe học sinh năm 2013 có 43,8% học sinh từ lớp 8 đến lớp 12 đã uống cốc rượu/bia đầu tiên trước 14 tuổi và 22,5% đã uống đến mức say ít nhất 1 lần.
Sở dĩ có những con số báo động nêu trên vì việc mua bán rượu bia ở nước ta rất dễ dàng. Giá bia ở Việt Nam khá rẻ (bia lon Việt đa số dưới 1 USD/ lon), giá rượu ta cũng tương đối “mềm”. Bên cạnh đó, chúng được bán nhiều vô kể. Người dân chỉ cần đi chợ, siêu thị, cửa hàng tạp hoá hay một quán giải khát vỉa hè,.. đều có thể mua được với mẫu mã đa đạng.
So sánh với nhiều nước bạn, có thể nhận thấy rằng không nơi đâu có văn hoá uống hay buôn bán rượu, bia như Việt Nam. Người châu Âu cũng thường uống rượu bia trong những dịp gặp mặt, hội hè… nhưng cách họ uống rất khác người Việt, uống với tốc độ rất chậm, chủ yếu để cảm nhận hương vị và đặc tính của từng loại, hoặc cùng nhau uống vài ly nhỏ để trò chuyện xã giao những khi rảnh rỗi. Ở Anh, chất cồn nói chung bị đánh thuế rất cao và người mua phải chứng minh bản thân trên 18 tuổi thì mới được bán.
Uống rượu bia như thế nào là đúng cách?
Theo PGS. TS. Cao Thị Thu Hương - Viện Dinh dưỡng Quốc gia, khi uống rượu, bia nên cân nhắc và uống đúng cách để hạn chế ảnh hưởng đến sức khỏe.
Về liều lượng, bia, rượu vang, rượu mạnh là đồ uống có cồn ở các nồng độ khác nhau. Lượng cồn tiêu thụ được tính toán dựa trên nồng độ cồn của đồ uống và thể tích đồ uống. Một đơn vị rượu là 10 g cồn tương đương 3/4 lon bia 330 ml; 135 ml rượu vang; 30 ml rượu whisky. Nếu uống cần hạn chế: đối với nam: ≤ 02 đơn vị cồn/ngày; nữ: ≤ 01 đơn vị cồn/ngày. Trước khi uống rượu nên uống nước lọc, nước quả hoặc nước súp/súp hoặc nước canh và đồ ăn đặc biệt là rau xanh nhằm pha loãng nồng độ cồn của rượu, giảm kích ứng dạ dày. Nên ăn đồ ăn có nhiều protein khi uống rượu để làm chậm quá trình hấp thu rượu vào máu.
Trong khi uống cần phải từ từ, chậm rãi nhằm giảm kích ứng niêm mạc miệng và dạ dày đồng thời giúp gan có thời gian để kịp oxy hóa rượu giảm nguy cơ say và ngộ độc rượu. Đặc biệt không nên uống rượu lúc đói. Uống rượu khi đói làm lượng cồn phối hợp với dịch vị tăng khả năng kích ứng dạ dày dẫn đến viêm loét dạ dày và chảy máu dạ dày. Bên cạnh đó, không nên uống rượu với đồ uống có ga (nước giải khát có ga, bia) vì lượng ga tăng khả năng hấp thu rượu vào trong máu.
Ngoài ra, không nên sử dụng rượu với Aspirin (một loại thuốc giảm đau, chống viêm). Khi uống rượu có thể gây đau đầu, nên một số “cao thủ rượu” đã uống aspirin trước khi uống rượu để tăng “tửu lượng”. Đây là điều hết sức nguy hiểm vì aspirin có thể gây chảy máu dạ dày khi đói và tăng hấp thu rượu vào trong máu dẫn đến nồng độ cồn trong máu tăng nhanh. Do đó, những người đang có chỉ định dùng aspirin (trong những trường hợp đau đầu, đau răng, đau khớp, có nguy cơ đột quị…) thì nên tránh uống rượu. Chưa có nghiên cứu về thời gian uống rượu thích hợp sau khi dùng aspirin, tuy nhiên lời khuyên cho khoảng thời gian uống rượu, bia và dùng aspirin là 1 ngày: nếu sử dụng cả aspirin và uống rượu trong 1 ngày thì nên cách xa bằng cách uống aspirin vào buổi sáng và uống rượu vào tối hoặc ngược lại.
Tương tự, không nên uống rượu với caffeine. Rượu là một chất ức chế/trầm cảm làm chậm hoạt động của não và làm suy yếu khả năng đi lại, giao tiếp và suy nghĩ. Caffeine là chất kích thích làm tăng huyết áp, nhịp tim và trong một số trường hợp, gây nhịp tim đập nhanh và nhịp tim không đều. Caffeine cũng dẫn đến nhức đầu, bồn chồn, kích động, các vấn đề về dạ dày và hơi thở bất thường. Nếu sử dụng caffeine để “tỉnh táo” khi uống rượu là một sai lầm nguy hiểm. Uống đồng thời rượu và caffeine không có sự trung hòa giữa chất ức chế và chất kích thích, ngược lại nó làm tăng nguy cơ tử vong do mắc hội chứng sốc độc tố (Oxic Jock Syndrome).
