Sớm khắc phục ‘khoảng trống pháp lý’ cho HCM-IFC

Vấn đề luật áp dụng tại HCM-IFC đã được xác định trong Điều 6 Nghị quyết 222. Theo đó, luật áp dụng tại TTTCQT gồm Nghị quyết 222, các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Nghị quyết 222; pháp luật hiện hành trong trường hợp các văn bản trên không quy định. Pháp luật nước ngoài được áp dụng với giao dịch có ít nhất một bên là cá nhân, tổ chức nước ngoài theo thỏa thuận của các bên; với điều kiện là pháp luật được lựa chọn áp dụng điều chỉnh giao dịch đó và việc áp dụng không trái với nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.

Trường hợp các bên không có thỏa thuận về pháp luật áp dụng thì pháp luật của nước có mối liên hệ gắn bó nhất với giao dịch đó được áp dụng. Với giao dịch liên quan quyền sở hữu, quyền khác với bất động sản (BĐS), thuê BĐS hoặc sử dụng BĐS làm tài sản bảo đảm, pháp luật của nước nơi có BĐS sẽ được áp dụng.

Như vậy, việc áp dụng pháp luật ở HCM-IFC về cơ bản là pháp luật hiện hành của nước ta, với một số ngoại lệ áp dụng pháp luật nước ngoài theo cách tiếp cận trong Luật Trọng tài thương mại. Nói cách khác, nếu chưa có các quy định mới, thì pháp luật điều chỉnh các hoạt động tài chính, đầu tư, chứng khoán, bảo hiểm… hiện hành sẽ được áp dụng khi HCM-IFC chính thức hoạt động. Nhưng cần đặc biệt lưu ý, trong bối cảnh các luật về những lĩnh vực trên đang còn một số bất cập, thì việc ban hành mới hoặc sửa đổi chúng cần không ít thời gian. Thực tế trên thế giới cho thấy Trung Quốc mất khá nhiều thời gian để hoàn thiện pháp luật, xây dựng những thiết chế tài chính phù hợp để vận hành trở lại Thượng Hải IFC. Như vậy, hoàn thiện nền tảng pháp lý cơ bản của TTTC nói chung, TTTCQT nói riêng; khó có thể quá “thần tốc”.

Mặt khác, việc áp dụng pháp luật nước ngoài để điều chỉnh các giao dịch tài chính (GDTC) trong TTTCQT không được trái với “các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam”, cũng sẽ là thách thức khi xây dựng khung pháp lý cho HCM-IFC. Vì đặt trong yêu cầu từ việc thuận lợi hóa các GDTC nói chung và GDTC quốc tế nói riêng, kinh nghiệm trên thế giới cho thấy cần sự hiện diện của những cơ chế điều tiết linh hoạt, sự năng động và cơ chế kiểm soát bằng công cụ thị trường nhiều hơn.

Vì vậy, cần nghiên cứu sớm hoàn thiện các luật chuyên ngành có đối tượng là các GDTC như ngân hàng, thuế, chứng khoán, đầu tư, bảo hiểm…; ban hành một số luật chuyên ngành về TTTC, quy định rõ về phạm vi hoạt động, quyền và nghĩa vụ của các tổ chức tài chính tham gia TTTC, những ưu đãi và cơ chế giám sát linh hoạt, cơ quan điều hành thanh, kiểm tra, giám sát, phòng ngừa và xử lý vi phạm trong TTTCQT... bảo đảm tuân thủ quy định tại Nghị quyết 222 và thông lệ quốc tế là rất cần thiết; tạo nền tảng pháp lý vững chắc TTTCQT bứt phá.