Đã xử lý 232/317 văn bản trái pháp luật
Thực hiện kiểm tra theo thẩm quyền năm 2018, các bộ, cơ quan ngang bộ (bao gồm cả Bộ Tư pháp) và địa phương đã kiểm tra đối với 19.477 văn bản. Trong đó, các bộ, cơ quan ngang bộ kiểm tra được 7.979 văn bản, các địa phương kiểm tra được 11.498 văn bản.
Qua công tác kiểm tra, các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương đã phát hiện 317 văn bản QPPL trái pháp luật về nội dung, thẩm quyền ban hành, giảm gần 50% so với năm 2017 (năm 2017, theo tổng hợp từ báo cáo của các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương, toàn ngành đã phát hiện 1.236 văn bản QPPL trái pháp luật về thẩm quyền ban hành và nội dung.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Nghị quyết phiên họp Chính phủ số 109/NQ-CP ngày 23/8/2018, một số bộ, cơ quan ngang bộ, địa phương đã đính chính số liệu nên số văn bản trái pháp luật về thẩm quyền, nội dung trên toàn quốc chỉ còn 731 văn bản).
Trong đó, bao gồm 17 văn bản QPPL của cơ quan cấp bộ; 59 văn bản QPPL của chính quyền địa phương cấp tỉnh; 241 văn bản của QPPL của chính quyền địa phương cấp huyện và cấp xã); 160 văn bản không phải là văn bản QPPL nhưng có chứa QPPL. Các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương còn phát hiện 1.641 văn bản QPPL sai sót về căn cứ pháp lý, thể thức và kỹ thuật trình bày văn bản (535 văn bản QPPL của các bộ, 1.106 văn bản QPPL của địa phương).
Đến nay, các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương đã xử lý được 232/317 văn bản QPPL trái pháp luật về nội dung, thẩm quyền ban hành (đạt 73% tổng số văn bản QPPL trái pháp luật về nội dung, thẩm quyền đã được phát hiện), còn 85 văn bản QPPL đang được xử lý.
Riêng Cục Kiểm tra văn bản QPPL (Bộ Tư pháp) đã tiến hành kiểm tra 5.557 văn bản; phát hiện và đã kết luận kiểm tra đối với 84 văn bản sai về nội dung, thẩm quyền ban hành (27 văn bản cấp bộ và 57 văn bản của HÐND và UBND cấp tỉnh). Trong số văn bản trái pháp luật về nội dung, thẩm quyền do Bộ Tư pháp phát hiện trong năm 2018, tính đến nay, đã có 65/84 văn bản đã được xử lý (đạt 76,1%, tăng 29,1% so với tỷ lệ xử lý văn bản năm 2017).
Trong đó, có 44 văn bản QPPL; còn 19 văn bản đang trong quá trình xử lý (trong đó có 14 văn bản QPPL). Ngoài ra, trên cơ sở theo dõi, đôn đốc của Cục Kiểm tra văn bản, có 77 văn bản của các cơ quan cấp bộ và địa phương được Cục kết luận, kiến nghị xử lý trước năm 2018 đã được xử lý trong năm 2018.
Tự kiểm tra kịp thời VBQPPL ngay sau khi ban hành
Bộ Tư pháp nhận thấy nhiều cơ quan đã quan tâm tự kiểm tra, rà soát văn bản do mình ban hành và kiểm tra văn bản theo thẩm quyền, trách nhiệm, đảm bảo sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị liên quan với bộ phận pháp chế để kịp thời phát hiện, ngăn chặn những sai sót ngay từ khâu xây dựng văn bản.
Công tác kiểm tra, xử lý văn bản trái pháp luật kết hợp với việc rà soát văn bản QPPL đã từng bước nâng cao chất lượng xây dựng văn bản QPPL, góp phần củng cố, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, tạo môi trường và hành lang pháp lý cho sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội.
Về phía Bộ Tư pháp, cùng với việc tăng cường năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước về công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản QPPL, Bộ đã tập trung nguồn lực để thực hiện kịp thời, có trọng tâm, trọng điểm công tác kiểm tra văn bản, bám sát thực tiễn ban hành văn bản QPPL của các cơ quan cấp bộ, địa phương; đảm bảo được sự chủ động của Bộ trong phản ứng chính sách pháp luật, phát hiện, xử lý các văn bản trái pháp luật, không phù hợp với thực tiễn, nhất là các vấn đề pháp lý liên quan đến quyền, lợi ích của người dân, doanh nghiệp.
Công tác theo dõi, xử lý những văn bản trái pháp luật mà Bộ Tư pháp (Cục Kiểm tra văn bản QPPL) phát hiện, kết luận được thực hiện sát sao, quyết liệt, đạt hiệu quả xử lý cao hơn so với năm 2017, hạn chế được tác động tiêu cực đến xã hội, nâng cao trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong xây dựng, thực thi pháp luật...
Tuy nhiên, Bộ Tư pháp cho rằng, việc phát hiện một số văn bản trái pháp luật còn chưa kịp thời hoặc xử lý không đúng hình thức theo quy định. Việc xác định hậu quả do văn bản trái pháp luật gây ra còn gặp nhiều khó khăn. Việc xem xét, xử lý trách nhiệm đối với cơ quan, cá nhân liên quan đến việc ban hành văn bản trái pháp luật nhìn chung mới chỉ dừng ở mức phê bình, nhắc nhở công chức khi thi hành công vụ.
Vì vậy, năm 2019, Bộ Tư pháp xác định các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương cần tập trung: Tự kiểm tra kịp thời các văn bản QPPL ngay sau khi ban hành, xử lý nhanh, triệt để, đúng quy định đối với các văn bản trái pháp luật đã được phát hiện thuộc thẩm quyền và thông tin kết quả xử lý về Bộ Tư pháp; Thực hiện nghiêm túc việc xem xét, kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với công chức, đơn vị có liên quan trong việc ban hành văn bản trái pháp luật theo quy định; Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí, truyền thông để nâng cao hiệu quả thông tin về công tác kiểm tra, xử lý văn bản, giúp dư luận xã hội hiểu biết đúng đắn, đầy đủ về công tác này...
Bộ Tư pháp cũng kiến nghị với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục quan tâm chỉ đạo các bộ, cơ quan ngang bộ, địa phương thực hiện nghiêm các quy định của Luật Ban hành văn bản QPPL và Nghị định số 34/2016/NĐ-CP.
