Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đang xây dựng hướng dẫn chi tiết thực hiện vùng phát thải thấp LEZ

Ô nhiễm không khí (ONKK) là vấn đề môi trường đặc biệt nghiêm trọng ở Hà Nội và nhiều tỉnh, thành phía Bắc. Từ đầu mùa đông đến nay, Hà Nội trải qua nhiều đợt ONKK nghiêm trọng và kéo dài.

Bà Nguyễn Hoàng Ánh - Trưởng Phòng Quản lý chất lượng môi trường, Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, Bộ TN&MT - cho biết, UBND Hà Nội đã chỉ đạo Sở TN&MT chủ trì cùng các sở, ngành có báo cáo xây dựng chất lượng không khí Hà Nội. Đây là động thái quyết liệt của TP, thể hiện sự không thể thờ ơ trước ONKK.

Qua theo dõi chất lượng không khí trên website Tổng cục Môi trường, nhận thấy mức độ ONKK đang gia tăng qua các năm, là vấn đề lo ngại. Chất lượng môi trường không khí chịu ảnh hưởng lớn của khí hậu thời tiết, đặc biệt cứ đến cuối năm, do đó cần nhìn nhận tổng quát để thấy đâu là yếu tố chủ quan, đâu là yếu tố khách quan khi xem xét nguyên nhân ONKK.

Bà Ánh nêu ra một số nhóm nguyên nhân chủ yếu dẫn đến ONKK, gồm: Xây dựng, giao thông vận tải, sản xuất công nghiệp, dân sinh, khí hậu thời tiết... ONKK thường bùng phát dịp cuối năm do các hoạt động kinh tế - xã hội đạt mức cao nhất, xây dựng ồ ạt, giao thương hàng hóa tấp nập, các nhà máy xí nghiệp tăng công suất tối đa, cộng thêm khí hậu thời tiết khiến chỉ số ONKK tăng đột biến.

Các báo cáo, nghiên cứu khoa học của nhiều chuyên gia và Bộ TN&MT chỉ ra không khí tại Hà Nội thường ô nhiễm nhất vào mùa đông. Đặc biệt năm nay, tình trạng ONKK trầm trọng hơn là do ít mưa.

TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam nêu quan điểm: "Chúng ta không thể điều khiển được khí hậu, thời tiết, do đó phải tìm nguyên nhân gây ONKK để đưa ra giải pháp xử lý. Vấn đề phát thải của phương tiện giao thông là một trong những nguyên nhân mà chúng ta có thể tác động được, để giảm thiểu ô nhiễm".

Ngoài các nguyên nhân gây được nêu ra nhiều năm qua như hoạt động xây dựng, sản xuất, nông nghiệp, đốt rác... cần phải nghiên cứu về vùng môi trường có tác động đến chất lượng không khí Hà Nội. Ví dụ như hoạt động của các nhà máy xi măng tại Hà Nam, hay đốt rơm rạ ở Thái Bình sẽ có thể tác động tới môi trường của Hà Nội. Chỉ khi kiểm soát được các nguồn phát thải ảnh hưởng đến chất lượng môi trường Thủ đô thì tình trạng ONKK mới dần cải thiện được.

Để giảm thiểu ONKK từ nguồn giao thông, HĐND Hà Nội đã thông qua Nghị quyết quy định thực hiện LEZ trên địa bàn, có hiệu lực từ 1/1/2025. Bà Lưu Thị Thanh Chi, Phó Phòng Quản lý Môi trường, Sở TN&MT cho biết: "Theo thống kê quý IV/2024 tại trạm quan trắc cố định và liên tục trên địa bàn, chỉ số ONKK đạt mức kém là 48,91%, đạt mức xấu là 44,37%. Thời điểm chất lượng không khí ảnh hưởng sức khỏe người dân chiếm nhiều hơn so với cả năm".

LEZ bước đầu sẽ được thí điểm tại Hoàn Kiếm và Ba Đình, là hai quận có mật độ dân cư đông và đang có những nền móng để phát triển LEZ. Theo bà Chi, giải pháp LEZ sẽ được triển khai trong năm 2025. "Chúng tôi đang xây dựng những hướng dẫn chi tiết để thực hiện LEZ. LEZ tập trung vào các phương tiện giao thông, cụ thể khi lưu thông vào vùng phát thải thấp sẽ khuyến khích các phương tiện giao thông xanh, cấm các phương tiện xe không đạt tiêu chí về lượng phát thải, gây ONKK", bà Chi cho biết.

Khi thực hiện thí điểm LEZ, cơ chế đặc thù về thuế phí, khoanh vùng khu vực, hạ tầng giao thông, kết nối giao thông công cộng và giao thông cá nhân, hệ thống camera giám sát và lực lượng giám sát, dán tem cho các phương tiện sử dụng năng lượng xanh, năng lượng sạch… sẽ được triển khai.