Toạ đàm Sinh viên ngành Tư pháp nói Không với thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Chuyên gia tham gia Talkshow là Ths. Nguyễn Thị Thu Hương - Phụ trách Phòng Nghiệp vụ, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế); PGS.TS. Phan Thu Phương - Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai; Ths Trần Trọng Đại - Bí thư Đoàn Thanh niên Trường Đại học Luật Hà Nội cùng đông đảo giảng viên, sinh viên Trường Đại học Luật Hà Nội.

Talkshow là điểm nhấn quan trọng nhằm tạo không gian đối thoại thẳng thắn, cởi mở giữa đại diện các cơ quan chuyên môn và sinh viên trường Đại học Luật Hà Nội - những người trẻ đang đối diện trực tiếp với vấn nạn thuốc lá thế hệ mới trong môi trường học tập và đời sống xã hội.

Chương trình nhận được rất nhiều câu hỏi, thắc mắc liên quan đến thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ thanh niên, sinh viên ngành Tư pháp.

Nhiều bạn trẻ cho rằng thuốc lá điện tử “ít hại” hơn thuốc lá truyền thống. Theo các vị, hiểu lầm này đang dẫn đến những hậu quả gì cho sức khỏe, đạo đức và môi trường học tập?

Ths. Nguyễn Thị Thu Hương - Phụ trách Phòng Nghiệp vụ, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế): Nhiều nghiên cứu cho thấy, thứ nhất, các loại thuốc lá mới trong đó có thuốc lá điện tử vẫn chứa nicotine và nhiều hóa chất độc hại, gây nghiện và ảnh hưởng nghiêm trọng đến não bộ đang phát triển, hệ tim mạch, hô hấp của thanh thiếu niên.

Thứ hai, chúng thường được thiết kế với mùi vị, kiểu dáng hiện đại, bắt mắt, dễ tạo cảm giác “thời thượng”, khiến nhiều bạn trẻ tò mò, thử dùng rồi dần bị phụ thuộc.

Thứ ba, sự quảng bá sai lệch rằng thuốc lá điện tử, nung nóng “ít hại hơn thuốc lá truyền thống” khiến nhiều bạn trẻ chủ quan, trong khi thực tế WHO và Bộ Y tế đều khẳng định không có loại thuốc lá nào an toàn. 

Tôi cho rằng sinh viên, thanh niên có vai trò rất quan trọng và mang tính quyết định trong việc tạo ra sự thay đổi nhận thức về tác hại thuốc lá. Các bạn là lực lượng trẻ, năng động, dễ tiếp cận công nghệ và mạng xã hội, có khả năng lan tỏa thông điệp rất nhanh và rộng. Thanh niên chủ động nói “không với thuốc lá”, không chỉ bảo vệ bản thân mà còn trở thành tấm gương tích cực cho bạn bè, gia đình và cộng đồng.

Sự lên tiếng của giới trẻ sẽ góp phần hình thành một nếp sống văn minh, lành mạnh, thúc đẩy cộng đồng cùng chung tay xây dựng môi trường không khói thuốc. Có thể nói, thanh niên chính là người dẫn dắt sự thay đổi.

Ths Trần Trọng Đại - Bí thư Đoàn Thanh niên Trường Đại học Luật Hà Nội cho rằng: Đây là chiêu trò thu hút khách hàng, TLĐT đánh vào giới trẻ, các bạn sử dụng có khi còn không rõ có chất nào? Bản thân đoàn thanh niên ở trường có nhiều hoạt động, tuyên truyền cho các bạn sinh viên biết về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử.

Theo chuyên gia, vì sao thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang là mối đe doạ với giới trẻ?

Ths. Nguyễn Thị Thu Hương: Nhiều năm qua công tác phòng chống tác hại được hưởng ướng rất tốt từ các em học sinh, sinh viên. Tuy nhiên, có mối lo ngại đó là các nhà sản xuất thuốc lá với các chiêu trò marketing thì tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ra tăng nhanh chóng trong những năm gần đây. Đây là mối nguy hại với xã hội. Các bạn trẻ cần cảnh giác tránh rơi vào cạm bẫy của nền công nghiệp thuốc lá, từ nghiện thuốc lá, sẽ dẫn tới nghiện các chất nicotine và ma tuý.

Từ khía cạnh pháp lý, đại diện Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá có thể chia sẻ về những quy định mới nhất của pháp luật Việt Nam liên quan đến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng? 

Ths. Nguyễn Thị Thu Hương: Quốc hội đã thông qua Nghị quyết yêu cầu cấm toàn diện việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ ngày 1/1/2025. Đây là một bước luật hóa mạnh mẽ nhằm đóng định vị trí của TLĐT / TLNN là mặt hàng bị cấm trong hệ thống pháp luật.  

Xử lý hình sự, xử phạt nặng hơn các hành vi sản xuất, buôn bán TLĐT / TLNN bị coi là vi phạm nghiêm trọng, có thể bị xử lý hình sự nếu hành vi này bị xem là sản xuất, buôn bán hàng cấm. Các hành vi tàng trữ, vận chuyển hàng cấm cũng bị xử lý hình sự hoặc phạt tù, tùy mức độ vi phạm.  

 Xử phạt hành chính Trước khi Nghị quyết có hiệu lực, việc buôn bán, nhập khẩu TLĐT / TLNN được xử phạt theo các quy định xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến hàng hóa bị cấm, kinh doanh hàng hóa cấm, thương mại – theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP, được sửa đổi bổ sung.

Thưa Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, từ góc độ y khoa, tác hại nguy hiểm nhất của việc hút thuốc lá và thuốc lá điện tử đối với sức khỏe người trẻ là gì?  

PGS.TS. Phan Thu Phương: Theo các nghiên cứu, có tới 80% người hút thuốc lá mong muốn từ bỏ thói quen này. Tuy nhiên, việc cai thuốc không hề đơn giản. Khi hút thuốc, chỉ sau khoảng 7 giây, chất nicotine sẽ tác động lên hệ thần kinh, tạo cảm giác sảng khoái, kích thích và khiến người hút có nhu cầu tiếp tục hút. Đây là cơ chế gây nghiện rất mạnh của thuốc lá.

Tác hại của thuốc lá không chỉ dừng lại ở phổi hay hệ hô hấp mà ảnh hưởng tới toàn bộ cơ thể từ đầu đến chân. Nhiều người đã từng cố gắng bỏ thuốc nhưng không thành công, vì nicotine là một chất gây nghiện khó kiểm soát.

Thuốc hỗ trợ cai nghiện chỉ là một phần. Quan trọng nhất vẫn là ý chí và quyết tâm thực sự từ chính người hút thuốc. Đó là sự “trưởng thành về nhận thức” - hiểu rõ tác hại và dám lựa chọn thay đổi. Chính vì vậy, tôi mong các bạn sinh viên hãy tuyệt đối tránh xa thuốc lá, kể cả thuốc lá điện tử. Một khi đã thử, rất dễ dẫn tới phụ thuộc. Đừng để sức khỏe và tương lai của mình bị đánh đổi chỉ vì một thói quen có hại.

Người hút thuốc lá đã độc hại nhưng người hút thuốc lá thụ động cũng độc hại không kém. Tại Bệnh viện tuyến đầu như Bạch Mai có thường xuyên tiếp nhận các ca bệnh là thanh niên, sinh viên do hút thuốc lá, thuốc lá điện tử không? Những ca bệnh nào khiến bác sĩ khó quên nhất?

PGS.TS. Phan Thu Phương: Thuốc lá điện tử khi xuất hiện, bác sĩ chúng tôi đã rất lo lắng. Dù mới xuất hiện chưa lâu, nhưng tổng hợp lại các bằng chứng khoa học cho thấy thuốc lá điện tử gây ra những tác hại vô cùng khủng khiếp.

Không chỉ chứa nicotine gây nghiện như thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử còn ghi nhận nhiều ca tổn thương cấp tính: suy hô hấp, tổn thương phổi cấp, truỵ tim mạch, suy gan, suy thận, thậm chí là suy đa cơ quan. Tại Bệnh viện Bạch Mai, chúng tôi từng tiếp nhận hàng trăm ca cấp cứu do thuốc lá điện tử, trong đó có cả những bạn học sinh - sinh viên mới 19 - 20 tuổi, nhập viện trong tình trạng nguy kịch.

Đáng lo ngại hơn, thuốc lá điện tử có thể bị pha trộn với ma tuý và chứa đến 15.000 hoá chất độc hại, nhiều loại chưa từng được kiểm định. Những thiết bị bắt mắt, hương vị ngọt ngào, mùi thơm dễ chịu khiến người dùng, đặc biệt là giới trẻ lầm tưởng rằng đây là sản phẩm “an toàn” hoặc “ít hại hơn”. Nhưng sự thật là nó có thể nguy hiểm hơn cả thuốc lá truyền thống.

Chúng tôi cũng từng chứng kiến nhiều trường hợp người hút thuốc lá truyền thống chuyển sang thuốc lá điện tử với hy vọng cai nghiện nhưng thực chất lại rơi vào tình trạng nghiện kép, với mức độ tổn thương ngày càng nghiêm trọng hơn. Vì vậy, tôi tha thiết mong các bạn sinh viên không bị mê hoặc bởi thuốc lá điện tử. Hãy bảo vệ chính mình và lan toả nhận thức để cộng đồng cùng hiểu rõ mức độ nguy hại của sản phẩm này.

Việc Chính phủ chính thức cấm thuốc lá điện tử là một quyết định vô cùng kịp thời và đúng đắn. Chúng tôi - những người làm nghề y cảm thấy rất vui mừng, vì đây là một chính sách mang lại lợi ích thiết thực cho sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam. 

Thực tế, không ít sinh viên bị lôi kéo thử thuốc lá điện tử do áp lực bạn bè. Khu vực giảng đường cũng có một số sinh viên sử dụng. Bí thư Đoàn Trường có lời khuyên nào giúp chúng em ứng xử khéo léo nhưng vẫn kiên quyết nói “Không”?

Ths Trần Trọng Đại: Thực tế, nếu nói sinh viên hoàn toàn không sử dụng thuốc lá điện tử thì chưa chính xác. Tuy nhiên, trong khuôn viên nhà trường, hình ảnh sinh viên sử dụng loại sản phẩm này là rất hiếm. Phần lớn sinh viên Trường Đại học Luật Hà Nội là nữ, đây cũng là một lợi thế giúp tỷ lệ sử dụng thuốc lá và thuốc lá điện tử trong trường ở mức rất thấp. Tuy nhiên, khi ra khỏi khuôn viên trường, vẫn còn tình trạng một số sinh viên sử dụng thuốc lá điện tử.  

Sau khi Quốc hội chính thức thông qua quy định cấm thuốc lá điện tử, Nhà trường cũng đã chủ động đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến tới toàn thể học sinh, sinh viên. Chúng tôi kêu gọi mỗi đoàn viên, sinh viên hãy chung tay đẩy lùi tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử, góp phần xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh và không khói thuốc.

Nếu sinh viên ngành Luật muốn tham gia vào hoạt động nghiên cứu, đóng góp ý kiến xây dựng chính sách hoặc tuyên truyền về phòng chống tác hại thuốc lá, Quỹ có cơ chế nào để chúng em được tham gia và phát huy vai trò không ạ?

Ths. Nguyễn Thị Thu Hương: Quỹ có nhiều hoạt động, sinh viên hoàn toàn có thể đóng góp trên trang thông tin điện tử hoặc gửi ý kiến về Quỹ để đưa vào đề xuất để có những ý kiến đống góp để đăng tải trên các bản tin hoặc việc xây dựng sửa đổi, kiến nghị chính sách. 

Nhiều sinh viên bị lôi kéo sử dụng TLĐT, vậy làm sao để từ chối một cách khéo léo?

Ths Trần Trọng Đại: “Hiện nay, không ít sinh viên bị rủ rê, lôi kéo thử thuốc lá điện tử chỉ vì tò mò hoặc không biết cách từ chối khéo léo. Để phòng tránh điều đó, Nhà trường và Đoàn Thanh niên luôn chú trọng tổ chức nhiều hoạt động bổ ích như thể thao, câu lạc bộ, tình nguyện... nhằm tạo môi trường lành mạnh, giúp sinh viên chủ động rèn luyện bản thân và hạn chế những khoảng thời gian nhàn rỗi dễ bị tác động tiêu cực.

Thay vì tụ tập cà phê, ‘tám chuyện’ rồi bị dụ dỗ trải nghiệm thuốc lá điện tử, các bạn sinh viên nên dành thời gian cho các hoạt động tích cực đang diễn ra ngay trong trường, nơi có rất nhiều cơ hội để kết nối, phát triển kỹ năng và sống khỏe mạnh.

Quan trọng hơn, các bạn sinh viên hãy nhớ rằng: đừng thử, đừng tò mò, đừng trải nghiệm với bất kỳ loại thuốc lá nào, kể cả thuốc lá thế hệ mới. Khi đã nghiện, việc quay đầu sẽ rất khó khăn. Sự tỉnh táo và chủ động từ chối ngay từ đầu chính là cách bảo vệ bản thân một cách thông minh và văn minh nhất.

Nhiều sinh viên vì áp lực học tập, thi cử hoặc stress trong cuộc sống dễ tìm đến thuốc lá điện tử như một cách “giải tỏa”. Quỹ có chương trình hoặc hoạt động nào thiết kế riêng cho sinh viên để thay thế thói quen này bằng các giải pháp lành mạnh hơn không ạ?

Ths. Nguyễn Thị Thu Hương: Có rất nhiều ngừoi không hút thuốc nhưng vẫn làm rất tốt công việc của mình. Quỹ PCTHTL đã phối hợp với các tổ chức nhiều hoạt động, các cuộc thi như: sinh viên sáng tác trên tiktok để cùng nhau xây dựng môi trường không khói thuốc, giải chạy, Tuần lễ nói không với thuốc lá… Vì vậy các bạn sinh viên có thể cùng tham gia.

Thuốc lá điếu có đầu bấm khác gì thuốc lá thông thường, thưa chuyên gia từ Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá?

Ths. Nguyễn Thị Thu Hương: về bản chất, đây vẫn là thuốc lá điếu thông thường, chỉ khác ở chỗ được bổ sung thêm hương liệu vào phần đầu lọc. Việc bổ sung này không làm giảm tác hại, mà còn có thể gia tăng sự hấp dẫn, khiến người dùng dễ bị phụ thuộc hơn.

Shisha - sản phẩm thường được lan truyền trên mạng với nhận định là ít độc hại hơn thuốc lá. Sự thật thế nào, thưa  Bác sĩ - PGS.TS. Phan Thu Phương?

PGS.TS. Phan Thu Phương khẳng định: quan điểm này là sai lầm. Shisha sử dụng các loại thảo mộc, hương liệu tạo khói, nhưng thành phần hóa học không rõ ràng, thậm chí có thể chứa chất độc hoặc ma túy. Việc sử dụng shisha có thể gây ảo giác, rối loạn chức năng não bộ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần và thể chất.

Về các loại tinh dầu tạo khói đang phổ biến hiện nay - vốn có hình thức sử dụng tương tự shisha, các loại tinh dầu này hầu hết đều chứa nicotine - chất gây nghiện mạnh, làm tăng nguy cơ phụ thuộc. Đặc biệt, ngoài ảnh hưởng đến hệ hô hấp, các thành phần trong tinh dầu còn có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe sinh sản, nhất là đối với thanh thiếu niên và phụ nữ.

Xin chuyên gia y tế chia sẻ dấu hiệu nhận biết ban đầu về bệnh lý ban đầu do thuốc lá gây ra?

PGS.TS. Phan Thu Phương: Khi hút thuốc, cơ quan đầu tiên và trực tiếp tiếp xúc với khói thuốc là đường hô hấp bao gồm cả đường hô hấp trên như mũi, họng và đường hô hấp dưới như phế quản, phổi. Khói thuốc đi qua mũi, miệng, rồi vào phổi; tại đây, các chất hóa học nhanh chóng xâm nhập vào máu và lan truyền khắp cơ thể qua hệ tuần hoàn.

Với hơn 7.000 chất hóa học độc hại, thuốc lá có thể gây ra hàng loạt biểu hiện bệnh lý cấp tính, điển hình là viêm mũi họng, viêm xoang. Nếu sử dụng lâu dài, người hút thuốc có nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng như ung thư lưỡi, ung thư hạ họng, viêm phế quản mạn tính, cơn hen phế quản cấp tính và đặc biệt là ung thư phổi. Thống kê cho thấy có tới 90% người mắc ung thư phổi từng có tiền sử hút thuốc chủ động hoặc hút thuốc thụ động.

Nhiều sinh viên nêu thắc mắc về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha... để các chuyên gia giải đáp, tư vấn cách phòng, chống tại Toạ đàm.

Toạ đàm dự kiến kéo dài 60 phút nhưng diễn ra sôi nổi tới 90 phút. Trước khi tạm biệt đoàn viên, sinh viên ngành Tư pháp, Ths. Nguyễn Thị Thu Hương - Phụ trách Phòng Nghiệp vụ, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá nhắn gửi: "Các bạn trẻ hiểu luật là để sống có trách nhiệm, và lối sống không thuốc lá chính là sự lựa chọn thông minh để các bạn bảo vệ sức khỏe bản thân, tôn trọng cộng đồng và trở thành hình mẫu của thế hệ trẻ văn minh, năng động.”

PGS.TS. Phan Thu Phương - Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai cũng chia sẻ tâm huyết: “Trên cương vị là người làm nghề y, tôi hiểu rõ việc từ bỏ thuốc lá không hề dễ dàng. Tuy nhiên, nếu có quyết tâm và có sự hỗ trợ đúng cách, người "nghiện" thuốc lá hoàn toàn có thể bỏ được. Sức khỏe là điều đáng quý, đừng để thuốc lá lấy đi cơ hội sống khỏe mạnh của bạn.”

Ths Trần Trọng Đại - Bí thư Đoàn Thanh niên Trường Đại học Luật Hà Nội khuyên giới trẻ: “Hãy trân trọng sức khỏe bản thân. Sức khỏe là vốn quý nhất, hãy sử dụng nó đúng lúc, đúng cách, đúng mục đích để làm chủ cuộc đời mình, đừng để thuốc lá huỷ hoại sức khoẻ của bạn!”

Thuốc lá điện tử (TLĐT) còn được gọi với tên khác như E-cigarette hay Vape, là thiết bị điện tử cầm tay, sử dụng pin để làm nóng dung dịch điện tử có chứa nicotine và các chất hóa học khác, tạo ra các hạt khí dung cho người dùng hít vào. Dung dịch điện tử bao gồm nicotine hoặc không chứa nicotine, propylene glycol và/hoặc glycerine, chất tạo hương vị, các hóa chất khác và không chứa thành phần thuốc lá. 

TLĐT được sản xuất có hình dạng thuốc điếu truyền thống, xì gà hay ống điếu, có loại giống như chiếc bút, ổ USB và những vật dụng thường ngày khác.

Có gần 2.000 chất hóa học đã được tìm thấy trong sol khí/khói tạo ra từ TLĐT, trong đó hầu hết là các chất chưa xác định được đặc tính và gần 20.000 loại hương vị khác nhau được sử dụng. Ước tính, mỗi tháng trên thế giới có thêm 242 hóa chất hương liệu mới được tạo ra. Một số hóa chất hương liệu, chất diacetyl, cinnamaldehyde: đặc biệt độc, gây viêm tiểu phế quản co thắt (bệnh phổi bỏng ngô, không hồi phục). Chất 2,3-pentanedione thay thế cho diacetyl cũng gây xơ hóa đường thở trên động vật.

Thuốc lá nung nóng (TLNN): là sản phẩm sử dụng thiết bị điện tử để nung nóng điếu thuốc đến nhiệt độ đủ để tạo ra sol khí có thể hít vào, có chứa nicotin - chất gây nghiện cao và các hóa chất khác, các chất phụ gia không phải thuốc lá và thường có nhiều hương vị.

TLNN tạo ra chất khí độc hại, có nhiều chất độc giống như trong khói thuốc lá điếu thông thường như: Acrolein (chất gây kích ứng đường hô hấp mạnh), glycidol, formaldehyde và acetaldehyde (chất gây ung thư), carbon monoxide, hydrocarbon thơm đa vòng và các kim loại (nhôm, titan, stronti, molypden, thiếc và antimon). 

Thuốc lá dùng trong TLNN có thể ở dạng giống thuốc lá điếu nhưng được thiết kế đặc biệt - ngắn hơn và nhẹ hơn hoặc ở dạng ống/hộp/viên.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cảnh báo rằng: Tất cả các loại thuốc lá, bao gồm TLĐT/TLNN đều có hại. Ngoài những tác hại đã được biết đến như: gây nghiện do có chứa nicotine, ung thư, ảnh hưởng tới hệ miễn dịch, tâm thần, răng miệng, sinh sản, hô hấp và tim mạch,…thuốc lá mới còn có nguy cơ gây ra nhiều ảnh hưởng cấp tính nguy hiểm và nguy cơ phát sinh các vấn đề xã hội nghiêm trọng hơn rất nhiều so với thuốc lá điếu thông thường, như: hội chứng tổn thương phổi cấp (EVALI).

Với việc sử dụng TLĐT ngày càng tăng, hàng ngàn trường hợp ngộ độc nicotine, cả vô tình (chủ yếu là ở trẻ nhỏ) và cố ý (trong thanh thiếu niên và người lớn). Hầu hết các trường hợp đều vô tình nuốt phải chất lỏng của TLĐT tại nhà và các triệu chứng do phơi nhiễm dao động từ nhẹ đến nặng, bao gồm nhiễm toan chuyển hóa, co giật và suy nhược hệ thần kinh trung ương.

Với giới trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên, thuốc lá điện tử gây ra hàng loạt ảnh hưởng nguy hại đến sức khỏe và sự phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần. Việc tiếp xúc sớm với nicotine trong độ tuổi não bộ đang phát triển có thể phá hủy tế bào gốc thần kinh, làm gián đoạn quá trình tái tạo và phát triển của não, ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng học tập, cảm xúc và hành vi. Về lâu dài, tình trạng này có thể gây ra rối loạn tâm thần, suy giảm nhận thức, mất khả năng tập trung, thay đổi tính cách, dẫn đến các hành vi bất thường và kết quả học tập giảm sút nghiêm trọng.

Không dừng lại ở đó, TLĐT còn gây tổn thương nặng nề đến hệ hô hấp, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như viêm tiểu phế quản tắc nghẽn, viêm phổi lipid, tràn khí màng phổi nguyên phát, suy giảm chức năng phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Các chất hóa học trong khói thuốc như nicotine, carbon monoxide còn có thể gây rối loạn tim mạch, hình thành huyết khối, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, suy tim và đột quỵ. Đặc biệt, một số hợp chất có trong khói thuốc lá điện tử như formaldehyd, acrolein, toluene, cùng các kim loại nặng như niken và chì có thể làm biến đổi tế bào dẫn đến ung thư.

TLĐT còn gây hại cho người xung quanh qua việc phát tán các khí độc như aldehydes và carbon monoxide trong không khí. Người hít phải khói thuốc thụ động cũng có nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư và tim mạch, ngay cả khi không trực tiếp hút thuốc.

Một nguyên nhân khiến học sinh dễ sa vào TLĐT là do thiếu kỹ năng sống, tâm lý e ngại bị cô lập, muốn hòa đồng với bạn bè, sợ bị “lạc quẻ”. Bên cạnh đó, các công ty sản xuất thuốc lá điện tử đã chủ động nhắm tới đối tượng thanh thiếu niên như một tệp khách hàng quan trọng. Họ phát triển các sản phẩm phù hợp với thị hiếu giới trẻ như hương vị trái cây, kẹo ngọt, thiết kế nhỏ gọn, màu sắc bắt mắt, có thể ngụy trang dưới dạng bút viết, USB, dây đeo cổ, son môi… nên rất khó phát hiện trong môi trường học đường. Việc quảng cáo rộng rãi qua mạng xã hội, người nổi tiếng và các kênh dễ tiếp cận khiến giới trẻ dễ bị cuốn vào “vòng xoáy ngọt ngào” nhưng đầy độc hại này.

Tình trạng học sinh, sinh viên hút TLĐT đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, thậm chí lan tới cả học sinh tiểu học và học sinh nữ. Theo Báo cáo kết quả nghiên cứu về tình hình sử dụng thuốc lá trong học sinh từ 13-15 tuổi của Bộ Y tế phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, tỷ lệ học sinh sử dụng thuốc lá hiện nay là khoảng 2,9%. Trong đó, tỷ lệ học sinh nữ sử dụng thuốc lá có dấu hiệu gia tăng, chủ yếu là các sản phẩm thuốc lá mới. Tỷ lệ học sinh hút thuốc thụ động trong trường học hiện là 35,7%.

Cũng theo thống kê của Bộ Y tế, năm 2019 có khoảng 2,6% học sinh Việt Nam từ 13-17 tuổi sử dụng TLĐT. Đến năm 2022, tỷ lệ này ở nhóm học sinh 13-15 tuổi là 3,5% (trong đó 4,3% ở nam và 2,8% ở nữ). Kết quả sơ bộ điều tra tại 11 tỉnh, thành phố năm 2023 cho thấy tỷ lệ học sinh 13-17 tuổi sử dụng TLĐT đã tăng lên 8,1%; tỷ lệ ở học sinh nữ tuổi 11-18 là 4,3%, đặc biệt cao tại các khu vực thành thị so với nông thôn.

Ở cấp độ toàn cầu, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết có gần 37 triệu trẻ em từ 13-15 tuổi đang sử dụng các sản phẩm thuốc lá, trong đó tỷ lệ thanh thiếu niên hút TLĐT tại nhiều quốc gia đã vượt qua cả người lớn. Tại Việt Nam, Bộ Y tế đã ghi nhận nhiều ca học sinh nhập viện do ngộ độc, loạn thần có liên quan đến việc sử dụng TLĐT, đặc biệt với các sản phẩm bị pha trộn, tẩm chất gây nghiện.

Trước thực trạng đó, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về tác hại của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới là vô cùng cần thiết.

Hưởng ứng Ngày Thế giới Không Thuốc lá (31/5) và Tuần lễ Quốc gia Không thuốc lá, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã phối hợp với Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá tổ chức Lễ mít tinh trọng thể với chủ đề “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo”. Sự kiện được tổ chức tại thành phố Đà Nẵng, thu hút sự tham gia của lãnh đạo các cơ quan Trung ương, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cùng hàng ngàn đoàn viên, thanh niên từ nhiều tỉnh thành.

Lễ mít tinh không chỉ lan tỏa thông điệp “nói không với thuốc lá” mà còn là điểm khởi đầu cho hàng loạt hoạt động thiết thực của tuổi trẻ cả nước. Ngay sau lễ mít tinh, hơn 1.000 đoàn viên, sinh viên đã tham gia giải chạy đồng hành với khẩu hiệu “Thanh niên Việt Nam nói không với thuốc lá, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng”, tạo nên bầu không khí sôi động và lan tỏa mạnh mẽ trên các nền tảng mạng xã hội.

Trong khuôn khổ Tuần lễ Quốc gia Không thuốc lá năm 2025, nhiều địa phương trên cả nước đã tổ chức các hoạt động thiết thực nhằm hưởng ứng lời kêu gọi của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới về phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Tại thành phố Hải Phòng, sáng ngày 27/5, lễ mít tinh hưởng ứng đã được tổ chức tại Trường THPT Lê Quý Đôn với sự tham gia của đại diện các sở, ngành, tổ chức đoàn thể cùng đông đảo giáo viên và học sinh.

Tại Hà Tĩnh, ngày 30/5, Sở Y tế tỉnh phối hợp cùng Trường Cao đẳng Y tế Hà Tĩnh tổ chức lễ mít tinh và diễu hành thu hút hơn 150 sinh viên tham gia. Sự kiện nhấn mạnh sự cần thiết phải nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, về tác hại nghiêm trọng của các sản phẩm thuốc lá mới đối với sức khỏe và tương lai của thế hệ trẻ. Cũng trong sáng 30/5, tỉnh Thanh Hóa tổ chức lễ mít tinh do Ban Chỉ đạo Phòng, chống tác hại của thuốc lá tỉnh chủ trì, kêu gọi các cấp, các ngành, đặc biệt là các cơ sở giáo dục tiếp tục thực hiện nghiêm môi trường không khói thuốc và đẩy mạnh truyền thông về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong học đường.

Ngày 28/9 vừa qua, tại Phân hiệu Trường Đại học Luật Hà Nội ở tỉnh Đắk Lắk, Báo Pháp luật Việt Nam - Bộ Tư pháp phối hợp với Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá - Bộ Y tế tổ chức Chương trình Truyền thông trực tiếp về tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Đây là một hoạt động có ý nghĩa thiết thực nhằm nâng cao nhận thức, kêu gọi hành động vì một môi trường học đường không khói thuốc, lan tỏa thông điệp “Sống khỏe mạnh - văn minh - không khói thuốc”.