Sinh viên luật giải oan cho hàng loạt nữ tù nhân

Ngày 25/3, sau 32 năm chịu cảnh lao tù, bà Mary Virginia Jones (74 tuổi) đã được Tòa án Los Angeles (bang California, Mỹ) phán quyết hủy bỏ các bản án đã tuyên và ra lệnh trả tự do cho bà. Con gái bà Denitra Jones-Goodie vui mừng nói: "Thật không thể tin được. Gia đình chúng tôi đã chờ đợi ngày này từ lâu”. 

Nửa đời người sau chấn song sắt  

Bà Mary Virginia Jones hành nghề trợ lý giáo viên. Bà có lòng tốt, sống ngoan đạo nên được gia đình và bạn bè gọi thân mật là “mẹ Mary”. Một ngày nọ bà gặp và cưu mang gã thất nghiệp Mose Willis. Tên này đánh động lòng trắc ẩn của bà với những lời hứa có cánh rằng hắn mong muốn làm lại cuộc đời. 

Ngày 3/4/1981 tại Los Angeles, bà từ trường học trở về nhà và nhìn thấy Mose Willis đang bàn bạc mua bán ma túy với hai tên đồng bọn. Một lúc sau, Mose Willis dùng súng khống chế bà và hai tên nọ lên xe chở đến một con hẻm. Sau đó bà nghe tiếng súng nổ. Bà bỏ chạy đến tá túc tại nhà bạn bè và vài ngày sau thì bị bắt. 

Gã Mose Willis bắn chết một tên và bắn bị thương tên còn lại nên bị tuyên án tử hình. Hắn chết năm 1988 trong thời gian chờ thi hành án. Trong khi đó qua nhiều cấp xét xử, năm 1981 tòa vẫn kết án bà đồng phạm với Mose Willis về các tội giết người, bắt cóc và cướp tài sản dù bà liên tục kêu oan. Tòa nhận định bà yêu mù quáng nên sẵn sàng làm mọi thứ vì Mose Willis.  

Bà Mary Virginia Jones thoát cảnh lao tù nhờ lòng kiên trì của một nhóm sinh viên luật thuộc Dự án tư pháp hậu kết án của Đại học Nam California. Các sinh viên đã tổ chức điều tra lại và cung cấp bằng chứng trước tòa rằng bà đã bị ép buộc. Bằng chứng là gã Mose Willis đã chĩa súng vào đầu ép buộc bà lái xe đến nơi vắng để gã sát hại hai đồng bọn. Một tuần trước đó, tên này đã từng bắn con gái của bà và hăm dọa sẽ thủ tiêu hai mẹ con nếu họ trình báo cảnh sát.

Dự án giúp giải oan cho phạm nhân 

Bà Mary Virginia Jones là một trong rất nhiều trường hợp được dự án này hỗ trợ pháp lý. Trong 33 năm qua, dự án đã giúp đỡ rất nhiều phạm nhân được giải oan và hưởng án tạm tha, đặc biệt là phạm nhân nữ.

Dự án ra đời vào năm 1981 tại Los Angeles (bang California), chuyên cung cấp các dịch vụ từ tư vấn về các vấn đề dân sự liên quan đến giam giữ cho đến cử đại diện hỗ trợ pháp lý cho phạm nhân tại các buổi điều trần về tạm tha tại tòa trong phạm vi bang California cũng như trên toàn liên bang. 

Dù có nhiều thay đổi theo thời gian nhưng dự án vẫn kiên định giữ mục đích là đại diện cho phạm nhân hỗ trợ giải quyết các vấn đề pháp lý. Ngoài ra, dự án còn giúp sinh viên phát triển kỹ năng bào chữa, tạo cơ hội cho sinh viên thảo luận các vấn đề tư pháp hình sự lớn trong các vụ kiện tại tòa. 

Dự án Tư pháp hậu kết án đang đại diện cho rất nhiều phạm nhân nữ bị giam tại Trung tâm phụ nữ California (nơi giam giữ phạm nhân nữ bị kết án chung thân về tội giết người). Dưới sự giám sát của hai giám đốc dự án, các sinh viên sẽ lo toan mọi vấn đề pháp lý cho nữ phạm nhân. 

Đối với nữ phạm nhân có cơ hội được tạm tha, các sinh viên sẽ gặp gỡ họ trong trại giam, thu thập thông tin để làm chứng cho họ trước các buổi điều trần tạm tha. Các sinh viên cũng tham gia tranh luận và chất vấn tại các buổi điều trần.

Dự án Tư pháp hậu kết án còn đại diện cho các nạn nhân nữ bị bạo hành gia đình dẫn đến phạm tội. 

Bà Mary Virginia Jones dùng kính lúp đọc lời bào chữa không cố ý giết người tại tòa.  Ảnh: LOS ANGELES TIMES

Bị kết án tù chung thân vẫn được tha 

Năm 2008, Tòa án Tối cao ở bang California đã tuyên trả tự do trước thời hạn cho nữ phạm nhân Sandra Davis-Lawrence sau 24 năm ngồi tù tại Trung tâm Phụ nữ California.

Nhóm sinh viên thuộc Dự án Tư pháp hậu kết án đã tranh luận trường hợp cô Lawrence có xứng đáng được hưởng chế độ tạm tha bởi phạm nhân này không còn gây nguy hiểm cho xã hội và cộng đồng. 

Trong quá trình tranh luận với tòa án, họ đã vấp phải sự phản đối quyết liệt từ Thống đốc bang Schwarzenegger. Thống đốc nhận định tội của Lawrence rất tàn nhẫn và đây là một vụ giết người có chủ ý.

Tuy nhiên, sau hàng trăm thách thức về pháp lý liên quan đến thủ tục tạm tha, nỗ lực của nhóm dự án đã đạt được thành công. Đây cũng là lần đầu tiên Tòa án Tối cao bang California đưa ra phán quyết có lợi cho phạm nhân.

Vụ án cô Margaret Moore cũng tương tự. Sau nhiều năm bị chồng lạm dụng tình dục mà không thể nói ra, cô đã âm mưu sát hại chồng. Cô bị kết án tù chung thân mà không được tạm tha do giữ vai trò chủ chốt trong vụ án.

Năm 2002, sau quá trình điều tra thu thập chứng cứ, nhóm sinh viên thuộc Dự án Tư pháp hậu kết án đã thuyết phục Ban điều trần tạm tha xem xét tạm tha cho cô Margaret. Kết quả sau 25 năm ngồi tù, cô được hưởng chế độ tạm tha vào năm 2009.

Được xét tạm tha sau 31 năm ngồi tù 

Còn nhiều trường hợp nữ phạm nhân được Dự án Tư pháp hậu kết án giúp đỡ. Cô Marisol Garcia bị bán với giá 200 USD. Cô bị tên Rafael Martinez (người bỏ tiền ra mua cô) hiếp dâm từ năm cô 13 tuổi và bị ép buộc dùng ma túy. Và chính hắn đã dẫn dắt cô vào con đường phạm tội. 

Khi hắn bắn chết một người đàn ông chỉ để cướp chai bia, hắn ép buộc cô đứng canh chừng. Hai tuần sau, hắn giết chết một người đàn ông tên Fernando Pereda sống chung tại trại tạm cư do sợ ông này trình báo với cảnh sát. Sau đó, hắn đã ép buộc cô Marisol (lúc đó có thai 8 tháng) phải chôn xác nạn nhân. 

Tháng 6/1993, tòa kết án Marisol Garcia 19 năm tù vì tham gia hai vụ giết người. Tại tòa, cô không thể đưa ra được bằng chứng cô là nạn nhân buôn người hay tên Martinez đã lợi dụng cô. Với sự giúp đỡ của Dự án tư pháp hậu kết án, cô đã trở về với gia đình ở Mexico vào tháng 8/2011.

Trong khi đó, bà Luci Ondrasek bị giam giữ tại Trung tâm Phụ nữ California đã 31 năm. Hiện thời bà đang chờ Thống đốc bang California xem xét tạm tha.

Luci Ondrasek sinh ra và lớn lên tại Puerto Rico. Từ nhỏ Luci đã bị người chú lạm dụng tình dục. Người thím khuyên Luci không nên nói cho ai biết vì sợ cha Luci có thể giết người chú này. Chán nản, Luci lâm vào cảnh rượu chè và nghiện ngập ma túy. 

Sau khi chuyển đến bang California, Luci lấy chồng và sống ở nhà nghỉ có nhiều người nghiện ngập. Ngày 21/4/1979, Luci tham gia một vụ giết người nhưng không nhớ gì cho đến khi bị cảnh sát bắt giữ.

Với công sức của Dự án Tư pháp hậu kết án, Ban điều trần tạm tha đã xác nhận bà Luci Ondrasek phạm tội trong tình trạng suy nhược trí nhớ do nghiện rượu, và nguyên nhân dẫn đến nghiện rượu là do bị lạm dụng tình dục. Đây là yếu tố có thể xem xét để tạm tha./.