Siêu dự án nông nghiệp của Công ty TNHH Sơn Trường: Cần thận trọng, triển khai bài bản, khoa học (kỳ cuối)

Một số cán bộ khoa học thuộc Sở Nông nghiệp- PTNT cho rằng, dự án của Công ty TNHH Sơn Trường là bước đi đột phá trong sản xuất nông nghiệp hàng hoá quy mô lớn. Đây là cách làm mới cần sự ủng hộ của ngành và các địa phương. Tuy nhiên cần thực thiếu bài bản với  bước đi hợp lý.

Cánh đồng Láng Guốc (Khởi Nghĩa, Tiên Lãng) bỏ không nửa năm nay                                                                              Ảnh: Hoàng Phước

Nóng vội, thiếu tính thuyết phục

Ngày 24-2- 2009, Công ty Sơn Trường có tờ trình gửi UBND thành phố đề nghị được thuê 2000 ha đất của nông dân để xây dựng vùng sản xuất nông nghiệp tập trung.  Chỉ trong vòng chưa đầy nửa năm, công ty đồng loạt ký hợp đồng với nông dân tại 6 xã thuộc 3 huyện An Lão, Tiên Lãng, Vĩnh Bảo, diện tích lên tới gần 500 ha. Cũng trong thời điểm đó, công ty đầu tư kinh phí khá lớn để cải tạo hoàn toàn cơ sở hạ tầng trên 32 ha đất thuê của nông dân xã An Tiến, xây dựng nhà máy nước, nhà lưới, nhà kính trên đất thuê của dân  trong khi nội dung hợp đồng về  chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Ngay lập tức, các ngành chức năng và báo chí phản ánh việc  thay đổi kết cấu hạ tầng trên đất thuê của nông dân, sử dụng đất sai với hợp đồng ký kết. UBND thành phố yêu cầu doanh nghiệp xây dựng ngay đề án và dự án triển khai mô hình thí điểm trình UBND thành phố xem xét. Đến tháng 10-2009, công ty mới làm xong đề án Xây dựng vùng sản xuất rau an toàn phục vụ nội địa và xuất khẩu từ năm 2009 đến năm 2020, định hướng phát triển đến năm 2030”, trong đó có dự án thí điểm vùng sản xuất rau an toàn trên 32 ha tại xã An Tiến (An Lão). Tại đề án này, diện tích đất thuê của dân từ 2000 ha (tại tờ trình ngày 29-2- 2009) giảm còn 400 ha. Điều đáng quan tâm là đề án này  chưa được UBND thành phố phê duyệt.

Việc triển khai nóng vội của doanh nghiệp còn thể hiện ở chỗ khi tổ tư vấn của Sở Nông nghiệp- PTNT cảnh báo chất đất tại một số khu vực, trong đó có Khởi Nghĩa (Tiên Lãng) không phù hợp với sản xuất rau màu trên diện rộng nhưng doanh nghiệp không quan tâm. Trong quá trình tư vấn, nhiều điều các nhà khoa học góp ý kiến như xây dựng dự án, đề án trước khi triển khai diện rộng, xây dựng mô hình thí điểm sau đó từng bước nhân ra diện rộng, xây dựng nhà máy chế biến nông sản trước, cũng không được doanh nghiệp xem xét, tiếp thu… 

Chung tay vì hướng phát triển mới

Tiến sĩ Phạm Văn Hà, Giám đốc Trung tâm khuyến nông, khuyến ngư Hải Phòng cho rằng,  mô hình của Sơn Trường là sự liên kết độc lập giữa doanh nghiệp và nông dân trong sản xuất hàng hoá chứ không phải mô hình tích tụ ruộng đất sản xuất nông sản hàng hóa như hợp tác xã kiểu mới hoặc công ty cổ phần nông nghiệp, trong đó nông dân là người góp đất, góp vốn, công sức và được hưởng lợi trên cơ sở phân chia sòng phẳng. Họ được thỏa thuận với các doanh nghiệp, dịch vụ khác vào kinh doanh trên đất nông nghiệp mà họ đang sản xuất. Mô hình liên kết giữa Công ty TNHH Sơn Trường với nông dân khác với mô hình liên kết gia công vùng nguyên liệu cho doanh nghiệp mà nhiều địa phương vẫn làm. Với mô hình liên kết độc lập này, công ty có thể chủ động về phương án sản xuất, sản phẩm thu hoạch và khâu chế biến, tiêu thụ, tránh tình trạng nông dân phá vỡ hợp đồng, không bán sản phẩm cho doanh nghiệp vẫn thường xảy ra. Từ việc hiểu đúng mô hình sẽ  không có những lo lắng quá mức hay bỏ mặc doanh nghiệp tự làm việc với nông dân mà phải hướng họ đi từng bước thận trọng, bền vững.

Lãnh đạo UBND huyện Tiên Lãng và huyện Vĩnh Bảo cũng cho rằng: Đây là mô hình mới, thành phố và các địa phương đều ủng hộ trên cơ sở doanh nghiệp có bước đi bài bản, chắc chắn và thực sự hiệu quả. Tại những điểm doanh nghiệp làm có kết quả ban đầu cần sơ kết, rút kinh nghiệm và tạo điều kiện cho những vụ sản xuất sau. Những điểm còn vướng mắc cần thận trọng cùng doanh nghiệp tháo gỡ vì lợi ích chung của cả nông dân, doanh nghiệp, vì an sinh xã hội của địa phương. Về phía doanh nghiệp, cần nhìn lại để có bước đi thận trọng, phù hợp, đúng hướng, không nên nóng vội làm ồ ạt, lắng nghe góp ý từ ngành nông nghiệp và các địa phương. Trước mắt, doanh nghiệp phối hợp với chính quyền địa phương giải quyết dứt điểm những vướng mắc tại xã Khởi Nghĩa, không nên vì một điểm mà làm hỏng cả chương trình lớn. Theo các cán bộ khoa học trong ngành nông nghiệp và chính quyền các huyện Tiên Lãng, Vĩnh Bảo, An Lão, Công ty TNHH Sơn Trường nên tập trung làm mô hình điểm, rút kinh nghiệm trước khi nhân rộng ra đại trà; cùng với đó xây dựng nhà máy chế biến nông sản, có được đầu ra ổn định trước khi sản xuất đại trà; Chủ động phương án sản xuất từ trước, công khai để  chính quyền địa phương, ngành nông nghiệp và nông trang viên biết để cùng phối hợp góp sức thực hiện  hiệu quả    

Nhóm PV kinh tế