Siết chặt vi phạm trong ban hành văn bản quy phạm pháp luật

Nguyên Thứ trưởng Hoàng Thế Liên: Nghiên cứu cơ chế cho dân khởi kiện các văn bản quy phạm pháp luật từ cấp Chính phủ ban hành trở xuống
Nguyên Thứ trưởng Hoàng Thế Liên: Nghiên cứu cơ chế cho dân khởi kiện các văn bản quy phạm pháp luật từ cấp Chính phủ ban hành trở xuống
(PLO) - Để tiếp tục hoàn thiện Dự thảo Luật trước khi được Quốc hội thông qua, ngày 12/6, Bộ Tư pháp và Dự án NLD – Canada phối hợp tổ chức Hội thảo “Đối thoại với doanh nghiệp, luật gia, luật sư về Dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL)”. Nhiều ý kiến thể hiện sự quan tâm với dự kiến bổ sung một số quy định cấm trong hoạt động xây dựng, ban hành VBQPPL của Dự thảo Luật.
Cấp Bộ trở xuống không được quy định thủ tục hành chính
Giới thiệu những điểm mới cơ bản của Dự thảo Luật, ông Trần Văn Lợi – thành viên Tổ biên tập cho biết: Trên cơ sở ý kiến thảo luận của Đại biểu Quốc hội vừa qua, Dự thảo Luật dự kiến bổ sung một điều quy định về những hành vi bị nghiêm cấm. 
Cụ thể, các hành vi bị cấm bao gồm: ban hành VBQPPL trái Hiến pháp, trái VBQPPL của cơ quan nhà nước cấp trên; ban hành văn bản không thuộc hệ thống VBQPPL quy định trong Luật này nhưng chứa quy phạm pháp luật; ban hành VBQPPL trái thẩm quyền, trình tự, thủ tục quy định tại Luật này; quy định thủ tục hành chính trong các VBQPPL của cấp Bộ trở xuống, trừ trường hợp được giao trong luật (thông tư; thông tư liên tịch; VBQPPL của chính quyền địa phương các cấp, của chính quyền đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt).
Đánh giá cao bước đột phá hơn nữa trong việc minh bạch hóa quy trình xây dựng VBQPPL của Dự thảo Luật, Trưởng ban Ban Pháp chế (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) Đậu Anh Tuấn cũng hoan nghênh việc bổ sung quy định trên. Tuy nhiên, theo ông Tuấn, các hành vi bị cấm còn chung chung, thậm chí trùng nhau. 
Từ đó, ông Tuấn đề xuất quy định tại Dự thảo nên thêm ít nhất 2 nguyên tắc sau: Một là, các loại văn bản cấp Bộ, ngành trở xuống không được quy định hạn chế các quyền hoặc tăng thêm các nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân so với quy định của văn bản cấp trên (tương tự như cách Luật Đầu tư năm 2014 đang quy định là cấm Bộ, ngành, địa phương không được ban hành quy định về điều kiện kinh doanh); hai là, chỉ các văn bản từ cấp quyết định của Thủ tướng trở lên mới có thể có văn bản hướng dẫn chi tiết.
Lý giải cho đề xuất của mình, ông Tuấn phân tích: Bộ, ngành về bản chất là các cơ quan hành chính, có chức năng hành pháp, quản lý hành chính, không phải cơ quan lập pháp. Có điều vì nhiều nguyên nhân, hiện các Bộ, ngành vẫn là những đơn vị soạn thảo pháp luật chủ yếu. 
Bởi vậy, cần có những quy định để giới hạn quyền ban hành văn bản pháp luật của Bộ, ngành, địa phương, tránh tình trạng người dân, doanh nghiệp chờ thông tư hơn chờ luật, nghị định và tình trạng cán bộ sợ thông tư hơn sợ luật, nghị định khi mà nhiều thông tư hạn chế quyền, mở rộng nghĩa vụ của họ hơn so với luật, nghị định hoặc từ chối thực hiện thủ tục cho người dân, doanh nghiệp với lý do chưa có thông tư hướng dẫn. 
Nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên cho rằng, nên mạnh dạn đổi mới hơn nữa thì VBQPPL được ban hành mới có chất lượng cao hơn, sát cuộc sống hơn. Ngoài việc dự kiến bổ sung các hành vi bị nghiêm cấm, theo nguyên Thứ trưởng Liên, cần nghiên cứu cơ chế kiểm soát VBQPPL, đặc biệt với những VBQPPL từ cấp Chính phủ ban hành trở xuống có thể quy định cho dân được quyền khởi kiện.
Tòa có thẩm quyền giải thích pháp luật?
Điều 156 Dự thảo Luật quy định Ủy ban Thường vụ Quốc hội là cơ quan có thẩm quyền giải thích pháp luật. Quy định này không mới so với quy định hiện hành và trong thực tế, việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện việc giải thích pháp luật là rất ít. 
Thực tế này không xuất phát từ việc các VBQPPL đã rõ ràng, tạo cách hiểu thống nhất giữa các đối tượng áp dụng mà do không có thủ tục chi tiết để đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện chức năng giải thích pháp luật, kể cả nếu có thủ tục thì với rất nhiều chức trách quan trọng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng khó có thể thực hiện được hết việc giải thích pháp luật mỗi khi được yêu cầu. 
Nhu cầu giải thích pháp luật trong thực tiễn là khá nhiều và đòi hỏi cơ quan có thẩm quyền giải thích phải độc lập để đảm bảo tính khách quan, chính xác và bảo đảm quyền lợi hợp pháp của các bên. Trong bộ máy cơ quan nhà nước, Tòa án là cơ quan thích hợp để thực hiện hoạt động giải thích pháp luật bởi Tòa án là cơ quan xét xử có nhiệm vụ bảo vệ và bảo đảm quyền, nghĩa vụ của các bên. Hơn nữa, Tòa án hoạt động trên nguyên tắc khách quan và khi xét xử, thẩm phán và hội thẩm nhân dân sẽ hành động độc lập, chỉ tuân theo pháp luật, không bị các yếu tố khác chi phối. 
Mặt khác, Dự thảo Bộ luật Dân sự sửa đổi hiện cũng bổ sung quy định Tòa án không được quyền từ chối vì thiếu luật và trong trường hợp đó, một trong những căn cứ mà Tòa án sử dụng khi xét xử là “nguyên tắc cơ bản của pháp luật và lẽ công bằng”. Điều này rất gần với việc giải thích pháp luật. Đây chính là cơ sở để một chuyên gia pháp luật kiến nghị xem xét bổ sung vai trò của Tòa án trong hoạt động giải thích VBQPPL.

Tin cùng chuyên mục

Anh Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tụy với công việc tư pháp ở cơ sở.

Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tuỵ với tư pháp cơ sở

(PLVN) - Anh Dương Chính Nghĩa, công chức tư pháp - hộ tịch xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đã có gần 20 năm gắn bó với công việc tư pháp - hộ tịch ở cơ sở. Với địa bàn rộng, đông dân cư nhưng anh Nghĩa luôn tâm huyết, trách nhiệm, yêu nghề, nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và luôn là “lá cờ đầu” triển khai các mô hình điểm về phổ biến, giáo dục pháp luật tại Hà Tĩnh.

Đọc thêm

Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội: Không ngừng đổi mới và phát triển

TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội.
(PLVN) - Ngày 3/11/2024, Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức gặp mặt truyền thống 45 năm ngày thành lập (10 /11/1979 – 10/11/2024 ) và đón nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Sau 45 năm thành lập, Khoa Pháp luật kinh tế đã chủ động, sáng tạo, phát triển không ngừng, có nhiều đóng góp trong thực hiện sứ mạng, tầm nhìn của Nhà trường. Nhân dịp này, Báo Pháp luật Việt Nam đã phỏng vấn TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Nhà trường.

Khánh Hòa tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2024

Quang cảnh hội nghị tập huấn.
(PLVN) -  Ngày 1/11, Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ PBGDPL năm 2024 cho khoảng 260 đại biểu là báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh, cấp huyện; cán bộ lãnh đạo, chuyên viên các sở, ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội và các địa phương như: Nha Trang, Cam Ranh, Ninh Hòa.

Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo đánh giá tình hình triển khai công tác chuẩn tiếp cận pháp luật

Quang cảnh hội thảo (Ảnh: P. Dương)
(PLVN) - Sáng 1/11, tại thành phố Thanh Hóa, Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) tổ chức hội thảo đánh giá tình hình thực hiện triển khai công tác chuẩn tiếp cận pháp luật và tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật của người dân. Tiến sĩ Ngô Quỳnh Hoa, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp chủ trì hội thảo.

Giám đốc Sở Tư pháp Nam Định Trần Thị Thúy Hiền và quyết tâm “ Hôm nay phải tốt hơn ngày hôm qua”

Giám đốc Sở Tư pháp Nam Định Trần Thị Thúy Hiền
(PLVN) - Những năm gần đây, Sở Tư pháp tỉnh Nam Định đã khẳng định được vị trí, vai trò trong phong trào thi đua của Ngành Tư pháp; liên tục trong các năm nhận được Bằng khen, Cờ thi đua của Chính phủ, Bộ Tư pháp và UBND tỉnh. Để có được thành tích đó phải kể đến sự nỗ lực của các cán bộ tư pháp; trong đó phải kể đến sự đóng góp không nhỏ của người đứng đầu Sở Tư pháp - Giám đốc Sở Trần Thị Thúy Hiền.

Suy nghĩ về phát triển giáo dục đại học Việt Nam cùng khoa học và công nghệ trong kỷ nguyên mới

GS. Viện sỹ Nguyễn Quốc Sỹ – Chủ tịch Viện Công nghệ VinIT
(PLVN) - Không nên nghĩ chúng ta đang chảy máu chất xám, nguồn lực khoa học công nghệ (KHCN) cho thế giới, mà nên nghĩ theo hướng, chúng ta phải hợp tác sâu rộng để học hỏi thế giới, để Việt Nam có thể phát triển cùng thế giới. Phải có chính sách đột phá để thu hút “hiền tài” tới Việt Nam sống và làm việc, cống hiến cho Việt Nam.

Thiết lập quan hệ hợp tác về pháp luật và tư pháp giữa Việt Nam và Qatar

Thiết lập quan hệ hợp tác về pháp luật và tư pháp giữa Việt Nam và Qatar
(PLVN) -Trong khuôn khổ tháp tùng Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phu nhân cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam thăm chính thức Các Tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Nhà nước Qatar, tham dự Hội nghị Sáng kiến đầu tư tương lai lần thứ 8 và thăm, làm việc tại Vương quốc Saudi Arabia từ ngày 27/10 đến 1/11/2024, vào ngày 31/10/2024, Bộ trưởng Tư pháp Việt Nam Nguyễn Hải Ninh và Bộ trưởng Tư pháp Nhà nước Qatar Ibrahim bin Ali Al Mohannadi đã ký Bản ghi nhớ hợp tác về pháp luật giữa Bộ Tư pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam và Bộ Tư pháp Nhà nước Qatar.

Kiểm tra công tác phổ biến pháp luật tại Thông tấn xã Việt Nam

Kiểm tra công tác phổ biến pháp luật tại Thông tấn xã Việt Nam
(PLVN) - Ngày 31/10, Đoàn Kiểm tra Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương do bà Đinh Thị Mai, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Uỷ viên Hội đồng phối hợp PBGDPL trung ương làm Trưởng đoàn đã tiến hành kiểm tra công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) tại Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN).

Ngành Giáo dục & Đào tạo hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn và các đại biểu chụp ảnh lưu niệm cùng thầy trò Trường THCS Thanh Xuân.
(PLVN) - Ngày 31/10, Sở GD&ĐT Hà Nội phối hợp với quận Thanh Xuân tổ chức lễ hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2024 tại Trường THCS Thanh Xuân (quận Thanh Xuân, Hà Nội) kết nối trực tuyến đến các điểm cầu của tất cả các trường học trên địa bàn quận. 

Bảo đảm chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Sở tư pháp

Quang cảnh buổi họp.
(PLVN) -Sáng 31/10, Thứ trưởng Mai Lương Khôi, Tổ trưởng Tổ soạn thảo chủ trì cuộc họp Tổ soạn thảo về dự thảo Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Sở tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.

Cà Mau - Bạc Liêu: Sôi nổi các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật

Cà Mau - Bạc Liêu: Sôi nổi các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật
(PLVN) -  Nhiều hoạt động sôi nổi, tích cực và hiệu quả với các hình thức tuyên truyền phong phú, đa dạng gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị địa phương đã và đang được chính quyền, Sở, ngành hai tỉnh Cà Mau - Bạc Liêu triển khai hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam 9/11 năm nay.

Bộ Tư pháp tập huấn kiến thức pháp luật về quyền dân sự, chính trị tại Thanh Hóa

Toàn cảnh hội nghị (Ảnh: Phạm Dương).
(PLVN) - Chiều 31/10, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL), Bộ Tư pháp phối hợp với Sở Tư pháp Thanh Hóa tổ chức hội nghị tập huấn nội dung cơ bản của Công ước quốc tế về quyền dân sự, chính trị và pháp luật Việt Nam về các quyền dân sự, chính trị cho gần 150 đại biểu tại huyện Cẩm Thủy, Thanh Hóa.

Phát huy vai trò cơ quan ngôn luận của Bộ trong công tác truyền thông chính sách

Quang cảnh buổi làm việc.
(PLVN) -Chiều 30/10, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh làm việc với Báo Pháp luật Việt Nam và Tạp chí Dân chủ và Pháp luật về kết quả thực hiện nhiệm vụ quý III và nhiệm vụ trọng tâm đến hết năm 2024. Tham dự buổi làm việc có Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ Phan Thị Hồng Hà, Phó Chánh Văn phòng Bộ Tư pháp Lê Thu Anh.