Nhận diện những điểm chưa hợp lí
Trong dự thảo Quy hoạch TP Hải Phòng thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 đang được địa phương này lấy ý kiến rộng rãi, lãnh đạo thành phố đã nêu lên những hạn chế của hệ thống cảng biển cần khắc phục.
Theo dự thảo, liên quan đến kinh tế biển, hiện Hải Phòng có 5.760 đơn vị kinh doanh vận tải hàng hóa, 24.600 phương tiện vận tải hàng hóa, chủ yếu tập trung trên một mặt bằng xung quanh các bến cảng và khu phố cổ, phân tán ở 60 kho bãi lớn và hàng chục điểm tập kết thu gom hàng lẻ, kho chứa hàng hóa thông thường và kho lạnh khác.
Sự phân tán, nhỏ lẻ, chật chội, kẹt xe, ách tắc và cạnh tranh lẫn nhau khiến hoạt động logistics khu vực cảng chưa thành được một hệ thống thống nhất, hiện đại, thông suốt. Đồng thời, giá thành dịch vụ logistics cao đang là “điểm nghẽn” lớn trong dịch vụ cảng biển ở Hải Phòng, chưa tính kết nối giữa dịch vụ cảng biển với các loại giao thông khác và hệ thống các cảng cạn nội địa phía sau.
Ngoài ra, việc xây dựng cảng nước sâu Lạch Huyện đang vướng mắc cả về kỹ thuật, kinh tế và tổ chức. Hiện nay, cảng Lạch Huyện mới hoàn thành và đi vào sử dụng bến số 1, 2 với chiều dài 750m. Thực tiễn hoạt động tại cảng số 1, 2 cho thấy, nếu theo Quy hoạch Phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, chiều dài mỗi bến cảng là 375m, chỉ tiếp nhận được cỡ tàu đến 100.000 DWT (8.000 Teus). Trong khi theo các nhà chuyên môn, từ năm 2004 đến nay, cỡ tàu từ 12.000 Teus trở lên đã có chiều dài từ 366 - 399m. Đến năm 2023, tàu có chiều dài từ 366 - 399m dự báo sẽ chiếm chủ đạo.
Theo quy hoạch phát triển cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 mới được phê duyệt năm 2021, cỡ tàu container tại bến cảng Lạch Huyện có sức chở từ 6.000 Teus đến 18.000 Teus. Do đó, cần thiết phải điều chỉnh lại quy hoạch xây dựng cảng Lạch Huyện để chiều dài mỗi bến phải kéo dài tối thiểu 400m. Do đó, Hải Phòng cho rằng cần sớm sửa quy hoạch xây dựng cảng Lạch Huyện theo tiêu chí kỹ thuật mới, thậm chí sửa lại cả bến 1, 2 cũng như toàn bộ hệ thống cảng để giảm bớt chi phí về sau.
Một điểm yếu nữa là hầu hết hoạt động vận tải biển do các công ty nước ngoài đảm nhận. Ðội tàu biển của Việt Nam chủ yếu phù hợp thị trường vận chuyển hàng hóa ven biển nội địa hoặc quốc tế ngắn trong khu vực. Thị trường vận tải hàng xuất, nhập khẩu của Việt Nam chủ yếu do các hãng tàu ngoại chiếm lĩnh. Tỷ lệ đảm nhận của đội tàu trong nước chỉ ở mức 6%. Nếu nâng cao được tỷ phần vận tải biển lên đến 1/3 tổng mức vận tải xuất - nhập khẩu của Việt Nam đi các nước, doanh thu sẽ tăng gấp 5 lần hiện nay.
Quy hoạch lại thế nào?
Theo dự thảo, để cảng biển tại Hải Phòng phát triển đồng bộ, có tổ chức, hình thành được hệ thống logistics hiện đại, giảm chi phí logistics thì cần quy hoạch lại. Trong đó quan trọng nhất là quy hoạch thành nhiều khu bến, mỗi bến có những chức năng riêng phù hợp với vị trí địa lí.
Cụ thể, khu bến Lạch Huyện có phạm vi quy hoạch gồm vùng đất và vùng nước khu vực đảo Cái Tráp, đảo Cát Hải và Lạch Huyện. Khu bến này có chức năng là cửa ngõ kết hợp trung chuyển quốc tế; có các bến container, tổng hợp, hàng rời, hàng lỏng/khí, bến cảng khách quốc tế, bến công vụ, bến cho các phương tiện thủy nội địa. Khu bến Lạch Huyện đáp ứng cỡ tàu container với sức chở 6.000 ÷ 18.000 Teus; tàu tổng hợp, hàng rời đến 100.000 tấn, tàu hàng lỏng/khí đến 150.000 tấn; tàu khách đến 225.000 GT.
Khu bến Đình Vũ có phạm vi quy hoạch gồm vùng đất và vùng nước dọc sông Bạch Đằng (từ hạ lưu cầu Bạch Đằng đến thượng lưu cầu Tân Vũ và cửa Nam Triệu); có chức năng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội cả nước và liên vùng, cũng như có các bến tổng hợp, hàng rời, container, hàng lỏng/khí. Cỡ tàu đáp ứng cho tàu tổng hợp, hàng rời, container, hàng lỏng/khí trọng tải đến 20.000 tấn hoặc lớn hơn phù hợp với điều kiện luồng Hải Phòng.
Khu bến sông Cấm - Phà Rừng sẽ có các bến tổng hợp, hàng rời, container, hàng lỏng/khí và các bến cảng, công trình phục vụ các cơ sở đóng mới, sửa chữa và phá dỡ tàu, đáp ứng tàu trọng tải đến 10.000 tấn hoặc lớn hơn, phù hợp với điều kiện luồng hàng hải và tĩnh không công trình vượt sông. Đối với khu bến này, không phát triển mở rộng, từng bước di dời, chuyển đổi công năng các bến cảng hiện hữu từ khu vực cầu Bạch Đằng đến hạ lưu cảng Vật Cách với lộ trình phù hợp quy hoạch phát triển thành phố Hải Phòng.
Khu bến Nam Đồ Sơn, Văn Úc có phạm vi vùng đất và vùng nước khu vực Nam Đồ Sơn và khu vực sông Văn Úc từ hạ lưu cầu Khuể đến khu vực cửa sông, đảm nhận vai trò cửa ngõ, kết hợp trung chuyển quốc tế, kết hợp phục vụ quốc phòng - an ninh khi có yêu cầu. Khu bến này ưu tiên xây dựng bến cảng phục vụ cụm công nghiệp, đồng thời đáp ứng cho tàu container có sức chở đến 18.000 Teus; tàu tổng hợp, hàng rời đến 200.000 tấn, tàu hàng lỏng/khí đến 150.000 tấn…
