Bỏ phương án thành lập tòa sơ thẩm khu vực
Theo UBTVQH, từ nhiều năm nay, các cơ quan có trách nhiệm ở nước ta đã triển khai thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị, trong đó đã nghiên cứu đề xuất mô hình tổ chức các Tòa án. Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là Tòa án nhân dân cấp huyện) đã được tăng cường hơn về cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ, tăng thẩm quyền giải quyết hầu hết các loại vụ việc, cơ bản đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.
Thực tiễn tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân cấp huyện cho thấy việc tiếp tục giữ mô hình tổ chức Tòa án nhân dân cấp huyện như hiện nay bảo đảm sự ổn định, thuận lợi cho người dân khi có công việc cần giải quyết tại Tòa án; đồng thời không làm phát sinh nhu cầu lớn về đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất như phương án thành lập Tòa án nhân dân sơ thẩm khu vực.
Vì vậy, tiếp thu ý kiến của nhiều ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng giữ nguyên mô hình tổ chức Tòa án nhân dân cấp huyện như quy định của Luật hiện hành.
Như vậy, hệ thống tổ chức Tòa án nhân dân theo Dự thảo hiện nay gồm có: TANDTC, Tòa án nhân dân cấp cao, Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương và các Tòa án quân sự như thể hiện tại Điều 3 của dự thảo Luật.
Hội thẩm nhân dân cần độc lập với tòa án
Nhiều quan điểm cho rằng Hội đồng nhân dân là cơ quan bầu hội thẩm, do đó Hội đồng nhân dân nên quản lý hội thẩm, hoặc giao Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp quản lý. Tuy nhiên, UBTVQH nhận thấy, cơ chế Tòa án nhân dân quản lý Hội thẩm nhân dân như hiện nay mang tính hình thức, không phù hợp với vị trí, vai trò của Hội thẩm nhân dân theo quy định của Hiến pháp năm 2013.
Bên cạnh đó, cơ chế phối hợp trong quản lý Hội thẩm nhân dân giữa Tòa án nhân dân, Hội đồng nhân dân và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp chưa bảo đảm cho Đoàn Hội thẩm và Hội thẩm nhân dân phát huy vai trò, tác dụng của mình.
Để khắc phục bất cập hiện hành cũng như tình trạng “công chức hóa Hội thẩm nhân dân”, phát huy vai trò tự quản, tích cực của Đoàn Hội thẩm, UBTVQH đề nghị không nên quy định Tòa án nhân dân, Hội đồng nhân dân hoặc Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp quản lý Hội thẩm nhân dân mà nên quy định Hội thẩm được tổ chức thành Đoàn Hội thẩm.
Đoàn Hội thẩm quản lý Hội thẩm, được tổ chức và hoạt động theo quy chế do UBTVQH quy định. Tòa án có trách nhiệm bồi dưỡng nghiệp vụ, phân công Hội thẩm tham gia xét xử phù hợp với năng lực của họ. Hội đồng nhân dân và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện giám sát hoạt động của Hội thẩm. Vì vậy, xin được chỉnh lý và thể hiện nội dung này tại Điều 86 của dự thảo Luật.
