Sẽ có “thuốc” chữa “bệnh” lạm phát thông tư?

Thanh tra Sở Xây dựng quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh đang hướng dẫn cho người dân các quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng
Thanh tra Sở Xây dựng quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh đang hướng dẫn cho người dân các quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng
(PLO) - Sẽ không có gì đáng nói nếu như thông tư không quá bị lạm dụng, thậm chí, không có thông tư thì luật, pháp lệnh cũng không được thi hành, nhưng chất lượng loại văn bản này lại thường không tương xứng với tầm quan trọng của nó. 
Mặc dù không có thứ bậc hiệu lực pháp lý cao trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) nhưng thông tư lại là loại văn bản dùng để cụ thể hóa những quy định mang tính nguyên tắc, định hướng trong các văn bản pháp luật có hiệu lực pháp lý cao hơn, bởi vậy, nó có tính “cầm tay, chỉ việc”, phát sinh hiệu lực trực tiếp, được áp dụng trong hầu hết hoạt động của cơ quan. 
Choáng váng với những thông tư “lạ”
Ngày 20/7/2012, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Thông tư số 33/2012/TT-BNNPTNT quy định về điều kiện vệ sinh, đảm bảo an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh thịt và phụ phẩm ăn được của động vật ở dạng tươi sống dùng làm thực phẩm. 
Theo Thông tư này, từ ngày 3/9/2012, thịt và phụ phẩm bảo quản ở nhiệt độ thường chỉ được bày bán trong vòng 08 giờ kể từ khi giết mổ; trường hợp được bảo quản ở nhiệt độ 0 - 5 độ C thì chỉ được bày bán trong vòng 72 giờ kể từ khi giết mổ.  Riêng đối với phụ phẩm là dạ dày, ruột non và ruột già bảo quản ở nhiệt độ 0 - 5 độ C thì chỉ được bày bán trong vòng 24 giờ kể từ khi giết mổ. 
Một cuộc tranh luận căng thẳng đã nổ ra cả ở các chợ dân sinh lẫn các văn phòng máy lạnh về tính khả thi của Thông tư này. Phản ứng của dư luận dữ dội tới mức chưa tới ngày Thông tư có hiệu lực (3/9/2012) thì lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phải lên tiếng xin điều chỉnh các quy định tại Thông tư cho phù hợp với thực tế cuộc sống. 
Cũng gây “tiếng vang” không kém là Thông tư số 27/2012/TT-BCA ngày 16/5/2012 của Bộ Công an quy định mẫu chứng minh nhân dân, trong đó quy định phải ghi tên cha, mẹ vào chứng minh nhân dân. Quy định này ngay lập tức nhận được sự phản hồi gay gắt của dư luận vì cho rằng đã vi phạm quyền riêng tư của công dân nên phải tạm dừng và đến tháng 11/2013 thì bỏ hẳn khi Chính phủ ban hành Nghị định 106/2013/NĐ – CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 05/1999/NĐ-CP của Chính phủ về chứng minh nhân dân…
Theo Cơ sở dữ liệu luật Việt Nam, trong 4 năm, từ ngày 1/1/2009 đến ngày 31/12/2012, các cơ quan có thẩm quyền đã ban hành 2.875 thông tư, 375 thông tư liên tịch. Loại văn bản này hiện đang chiếm khoảng 78% số lượng VBQPPL do cơ quan nhà nước Trung ương ban hành. 
Thực tiễn cho thấy, hệ thống VBQPPL quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành, trong đó thông tư, thông tư liên tịch có vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng. Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Tư pháp, tiến độ và chất lượng soạn thảo các loại văn bản này còn rất nhiều vấn đề phải bàn, cả về tiến độ ban hành cũng như chất lượng. Nhiều văn bản được ban hành không đúng quy định về thời hạn, làm giảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, vô hiệu hóa VBQPPL của cơ quan nhà nước cấp trên đã có hiệu lực. Nội dung nhiều văn bản còn chưa bảo đảm tính thống nhất, tính hợp lý, tính khả thi, thậm chí còn trái với các quy định của luật, pháp lệnh, nghị định. 
Phải phá vỡ tình trạng “khép kín”, thả nổi chất lượng
Nhằm hạn chế tình trạng “lạm phát” thông tư, đồng thời khắc phục tình trạng “khép kín” trong quy trình ban hành thông tư, tại Dự thảo Luật Ban hành VBQPPL, Bộ Tư pháp đề xuất dành một mục riêng để quy định về quy trình soạn thảo, ban hành thông tư. Cơ chế mới để kiểm soát tốt hơn chất lượng của thông tư cũng được quy định cụ thể. 
Theo đó, đối với dự thảo thông tư có quy định liên quan đến quyền, nghĩa vụ, lợi ích của người dân và doanh nghiệp thì bắt buộc phải đánh giá tác động, lấy ý kiến của Bộ Tư pháp và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (đối với thông tư có liên quan đến quyền, nghĩa vụ, lợi ích của người dân); lấy ý kiến Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (đối với thông tư liên quan đến quyền, nghĩa vụ, lợi ích của doanh nghiệp). 
Để bảo đảm tính khách quan và nâng cao chất lượng của dự thảo thông tư, Dự thảo Luật quy định: Đối với thông tư có quy định ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, nghĩa vụ, lợi ích của người dân, doanh nghiệp hoặc có tính đa ngành, đa lĩnh vực thì Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ thành lập Hội đồng Tư vấn thẩm định có sự tham gia của Bộ Tư pháp, cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan, các chuyên gia, nhà khoa học để thẩm định dự thảo.
Với quy trình mới này, tiến độ và chất lượng của một thông tư sẽ được kiểm soát chặt chẽ ngay từ khi bắt đầu soạn thảo cho đến khi chính thức được ban hành. Đây cũng là một giải pháp nhằm bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ và khả thi của hệ thống pháp luật.
Theo quy định tại Luật Ban hành VBQPPL năm 2008 hiện hành, quy trình xây dựng, ban hành thông tư, thông tư liện tịch hiện đang giao trách nhiệm hoàn toàn cho các Bộ, ngành nên gần như “khép kín”, không có cơ chế kiểm tra, đôn đốc, thẩm định một cách khoa học, khách quan. Mãi tới gần đây, tại Nghị định số 22/2013/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tư pháp, Bộ Tư pháp mới được giao “Theo dõi, đôn đốc các Bộ, cơ quan ngang Bộ soạn thảo văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh, nghị định, quyết định của Thủ tướng Chính phủ”. Thực tế cho thấy hiện đang thiếu các quy định về kiểm soát chất lượng đầu vào như phân tích chính sách, kiểm soát quy trình soạn thảo, ban hành các thông tư.

Đọc thêm

TS Lê Việt Nga: Người góp sức mở những “cung đường” cho hàng Việt vươn xa

TS. Lê Việt Nga - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương)
(PLVN) -  Chỉ từ một lời “rủ rê” mà TS. Lê Việt Nga - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đã có 13 năm gắn bó với cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam. Từ cuộc vận động này, cùng với nỗ lực, nhiệt huyết và tình yêu với hàng Việt của TS. Lê Việt Nga mà hàng Việt đã có một “cuộc trường chinh vạn dặm” vượt ra khỏi biên giới quốc gia, xuất hiện trên kệ những hệ thống siêu thị lớn nhất trên thế giới…

Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu kết luận phiên họp.
(PLVN) -Ngày 20/11, Bộ Tư pháp đã tổ chức Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Bộ Tư pháp quán triệt và triển khai Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp

Bộ Tư pháp quán triệt và triển khai Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp
(PLVN) - Ngày 20/11, Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị quán triệt và triển khai Thông báo số 108-TB/VPTW về kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp và Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Chung sức, đồng lòng thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới

Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực chủ trì cuộc họp Thường trực Ban chỉ đạo, ngày 30/10/2024. Ảnh: TTXVN
(PLVN) -Sau gần 40 năm đổi mới, dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, tình hình kinh tế - xã hội đất nước có bước chuyển mình mạnh mẽ, đột phá, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho Nhân dân. Bên cạnh những thành tựu to lớn, Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có tình trạng lãng phí, gây tác họa nghiêm trọng, lâu dài, khó khắc phục, cản trở đất nước vươn mình, giàu mạnh. Bởi vậy, hiện nay, Đảng, Nhà nước coi triệt bỏ lãng phí là nhiệm vụ cấp bách hàng đầu.

Cô giáo Lê Thị Lan Phương: “Người lái đò” thắp sáng tri thức pháp luật cho học sinh nơi dải đất biên cương

Cô giáo Lê Thị Lan Phương, Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú tỉnh Cao Bằng
(PLVN) -Sau bao năm cống hiến cho sự nghiệp trồng người, cô giáo Lê Thị Lan Phương đã để lại nhiều dấu ấn cho các thế hệ học trò Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng. Cô vinh dự được nhận nhiều danh hiệu thi đua và hình thức khen thưởng như Chiến sĩ thi đua cấp tỉnh (6 lần); Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh ủy Cao Bằng, UBND tỉnh Cao Bằng.

Góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý

Góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý
(PLVN) - Trong khuôn khổ dự án “Tăng cường Trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế” do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ từ nguồn vốn của Quỹ phát triển xã hội Nhật Bản (JSDF), với tư cách là cơ quan chủ quản, ngày 19/11, Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý – Phần về điều ước quốc tế, kinh nghiệm quốc tế.

PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh: Tấm gương sáng trong phong trào thi đua yêu nước

PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II
(PLVN) - PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh hiện là Phó Bí thư Đảng ủy; Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II - ông là một trong những cá nhân có đóng góp nổi bật trong lĩnh vực giảng dạy, nghiên cứu khoa học và phong trào thi đua yêu nước. Trải qua hành trình sự nghiệp hơn 20 năm, ông đã để lại nhiều dấu ấn sâu đậm và thành tựu, góp phần vào sự phát triển của nền giáo dục chính trị tại Việt Nam.

Lãnh đạo Bộ Tư pháp chúc mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11

Lãnh đạo Bộ Tư pháp chúc mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11
(PLVN) - Nhân dịp kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, lãnh đạo Bộ Tư pháp cùng lãnh đạo một số đơn vị thuộc Bộ đến thăm, chúc mừng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trường Đại học Luật Hà Nội, Học viện Tư pháp và gửi lẵng hoa tươi thắm đến các cơ sở giáo dục, đào tạo luật thuộc Bộ Tư pháp.

Tăng cường thực thi hiệu quả Công ước quốc về các quyền dân sự và chính trị

Cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Ngày 19/11, Bộ Tư pháp phối hợp với Văn phòng Ban Chỉ đạo Nhân quyền của Chính phủ chủ trì tổ chức Hội nghị tổng kết tình hình thực hiện Quyết định 1252/QĐ-TTg ngày 26/9/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch tăng cường thực thi hiệu quả Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR).

Thực thi pháp luật trở thành một giá trị, một yêu cầu rất cao trong Nhà nước pháp quyền

GS.TS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Tư pháp.
(PLVN) - Theo GS.TS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Tư pháp, nếu pháp luật không được thực thi một cách công bằng thì Nhà nước pháp quyền chưa phải là Nhà nước pháp quyền trên thực tế. Do đó, yêu cầu thực thi pháp luật trở thành một giá trị, một yêu cầu rất cao trong Nhà nước pháp quyền.

Vụ trưởng Lê Thị Thúy Sen và “Khéo khôn với tiền…”

Vụ trưởng Vụ truyền thông Ngân hàng nhà nước Việt Nam Lê Thị Thúy Sen
(PLVN) - Ngay sau khi ra mắt, "Khéo khôn với tiền - Tránh những ưu phiền” của tác giả Lê Thị Thúy Sen đã trở thành hiện tượng xuất bản trong hệ thống sách kiến thức khoa học của NXB Kim Đồng. Hóa ra những kiến thức khô khan, khó hiểu về tài chính- ngân hàng được tác giả khéo léo hóa giải để trở nên đơn giản, dễ hiểu…

Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức chương trình 'An toàn giao thông hành trang vững bước tương lai'

Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức chương trình 'An toàn giao thông hành trang vững bước tương lai'
(PLVN) - Chiều nay, 18/11, tại Trường Trung học cơ sở Đông Tiến, xã Đông Tiến, huyện Quỳnh Phụ (tỉnh Thái Bình), Báo Pháp luật Việt Nam phối hợp Thường trực huyện Quỳnh Phụ tổ chức chương trình “An toàn giao thông hành trang vững bước tương lai”, nhằm nâng cao nhận thức về an toàn giao thông cho học sinh, góp phần xây dựng một thế hệ trẻ với ý thức trách nhiệm cao đối với bản thân và cộng đồng.