Sau quyết định thanh tra đột xuất HoSE: VAFI “tố” tình trạng cổ phiếu rác, thổi giá chứng khoán

Nghẽn lệnh triền miên...

Bộ Tài chính tối muộn ngày 10/6 đã thông tin về việc Thanh tra Bộ Tài chính đã ký Quyết định 81/QĐ-TTr ngày 10/6/2021 thanh tra hành chính tại HoSE. Lý do được đưa ra là do tình trạng nghẽn lệnh trên sàn HoSE diễn ra trong thời gian qua nhưng chưa được xử lý dứt điểm nên Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã yêu cầu Thanh tra Bộ Tài chính khẩn trương thực hiện thanh tra đối với HoSE.

Thông tin của Bộ Tài chính về Quyết định thanh tra HoSE.

Được biết, tại thông tin cung cấp cho báo chí hồi đầu tháng 3/3021, Bộ Tài chính cho biết, từ cuối tháng 12/2020 có hiện tượng một số lệnh giao dịch của NĐT qua các công ty chứng khoán (CTCK) không gửi được vào hệ thống giao dịch tại HoSE. Tại thời điểm này, Bộ Tài chính cho biết, khảo sát thực tế cho thấy hiện tượng “nghẽn lệnh” có một số nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chính là do năng lực theo thiết kế của hệ thống giao dịch tại HoSE có giới hạn về số lượng lệnh trong một ngày giao dịch, không đáp ứng được nhu cầu giao dịch tăng đột biến ngoài dự đoán của TTCK trong thời gian vừa qua. Bộ Tài chính cũng cho biết các giái pháp ngắn hạn, dài hạn mà Ủy ban Chứng khoán nhà nước (UBCKNN) đang và sẽ triển khai để khắc phục tình trạng này.

Đích thân Bộ trưởng Bộ Tài chính khi đó là ông Đinh Tiến Dũng đã có buổi làm việc với Tập đoàn FPT và tại buổi làm việc này, 2 bên cùng chung nhận định giải pháp áp dụng hệ thống phần mềm đang được vận hành tại HNX cho hệ thống giao dịch tại HoSE là hoàn toàn khả thi, chỉ mất từ 3 - 4 tháng để triển khai và hoàn thiện để có thể xử lý dứt điểm tình trạng nghẽn lệnh khi GDCK...

Quyết định thanh tra hành chính HoSE được ban hành chiều 10/6 trong bối cảnh bức xúc của NĐT dường như đã lên tới đỉnh điểm khi sau phiên giao dịch sáng ngày 9/10 địa chỉ trụ sở của HoSE trên Google Map đã bị hơn 1.500 lượt đánh giá 1 sao, hạ mức điểm trung bình còn 1,1. Chủ yếu đánh giá đến từ những nhà đầu tư (NĐT) cá nhân trên một diễn đàn về chứng khoán. Điều đáng nói điểm đánh giá xấu xí đó bỗng dưng “biến mất” chỉ :trong vòng một nốt nhạc" đã khiến nhiều NĐT cho rằng, quá nhiều mập mờ, thiếu minh bạch trên TTCK Việt Nam.

Trước đó, HoSE cũng đã phải dừng phiên giao dịch chiều 1/6 do mức giao dịch cao, dẫn đến tình trạng báo động đối với an toàn của hệ thống...

Không chỉ nghẽn lệnh…

Trong công văn gửi Bộ trưởng Bộ Tài chính, Thanh tra Bộ Tài chính ngày hôm nay - 11/6, VAFI cũng đặt vấn đề: Tại sao đã qua 20 năm vận hành phần mềm giao dịch do Sở GDCK Thái Lan cung cấp mà HoSE không thể làm chủ công nghệ vận hành?

Với hệ thống phần mềm Sở GDCK Hàn Quốc (KRX) thiết kế, VAFI cho rằng dự án này đã được khởi động từ năm 2012 nhưng gần 10 năm qua, dự án vẫn chưa hoàn thành, vậy nguyên nhân tại đâu?

Ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Chủ tịch VAFI.

“HoSE không chỉ yếu kém về quản lý công nghệ thông tin mà còn yếu kém về công tác quản lý giám sát thị trường...”, ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Chủ tịch VAFI - thẳng thắn nhận xét.

Trong công văn, VAFI cho biết, hiện có nhiều loại cổ phiếu rác, cổ phiếu lừa đảo (cổ phiếu kém chất lượng không đủ tiêu chuẩn niêm yết tại sàn HoSE) đang không chỉ tồn tại niêm yết tại sàn HoSE mà còn công khai làm giá, thổi giá để giá trị cao gấp hàng trăm lần giá trị thực.

VAFI cho rằng đã có hiện tượng thao túng giá mua CTCK nhỏ để làm công cụ làm giá bằng nhiều thủ đoạn như tạo lập hàng ngàn tài khoản để tạo cung cầu giả tạo, làm giả tài khoản nước ngoài, làm giả báo cáo tài chính, thành lập nhiều công ty “ma” để thực hiện các hành vi giao dịch giả tạo để đẩy giá chứng khoán, tạo doanh thu lợi nhuận giả, tạo vốn điều lệ giả và ảo cao gấp hàng chục hàng trăm lần số vốn thực có để thực hiện hành vi bán giấy lấy tiền thực…

Không chỉ đích danh đâu là cổ phiếu rác, song VAFI cho biết cổ phiếu này đã được lựa chọn vào chỉ số VN30 trong 6 năm (2014-2020) và hầu như tất cả NĐT tham gia thị trường đều biết đến các loại cổ phiếu rác này.

“Thanh tra tài chính hãy vào Diễn đàn chứng khoán F319 để tìm hiểu thêm. Nhưng tại sao hàng trăm thanh tra giám sát thị trường tại UBCKNN, HoSE lại không biết? Tại sao những loại cổ phiếu rác này lại được tôn vinh là 1 trong 30 “hoa hậu” đắt giá của TTCK Việt Nam? Ai có lợi và ai bị thiệt hại trong việc này và chẳng nhẽ không có ai chịu trách nhiệm ?” - Công văn của VAFI chất vấn và đề nghị thanh tra loại cổ phiếu rác mà giá trị cổ phiếu dưới mức mệnh giá trong thời gian dài nhưng vẫn huy động được “NĐT chiến lược’’ để mua cổ phiếu mới phát hành bằng mệnh giá, giá phát hành cao hơn giá thị trường từ 40% - 50% .

Cùng với đó, VAFI đề nghị thanh tra việc tạo lập vốn điều lệ khống gấp hàng trăm lần giá vốn ban đầu, sau đó cho DN đó niêm yết và chủ DN "bán giấy thu tiền”..., đồng thời “mách nước”, những dạng DN này thường đối phó để có báo cáo tài chính có vẻ hợp pháp bằng cách gần đến kỳ báo cáo họ tạo lập báo cáo giả để kiểm toán ghi nhận, và để thanh tra 1 đơn vị thì phải tiến hành kiểm tra số sách nhiều đơn vị liên quan.

Với CTCK làm công cụ làm giá chứng khoán, VAFI lưu ý: “Cần xác định có hàng ngàn tài khoản giao dịch được mượn đứng tên từ người lao động trong DN, người thân thích nhưng giao dịch hàng ngày là do CTCK thực hiện”, đồng thời cho rằng, không khó xác định khi người có thu nhập bình thường không thể thường xuyên có những giao dịch hàng chục, hàng trăm tỷ đồng và cần yêu cầu Trung tâm lưu ký cung cấp dữ liệu để xác định những đối tượng đầu tư giả...

“Cần thiết phải có đợt thanh tra toàn diện như trên để tình trạng thao túng trục lợi cổ phiếu giảm dần, bảo đảm thực thi pháp luật chứng khoán nghiêm minh và tăng cường củng cố niềm tin cho các NĐT chứng khoán và cộng đồng các công ty niêm yết, chỉ có cách làm sâu sắc như trên thì TTCK Việt Nam mới thực sự nâng hạng…” - văn bản của VAFI nhấn mạnh.