Sản xuất và tiêu thụ thép giảm: Mấu chốt là vấn đề quy hoạch

Lượng thép tiêu thụ 698 nghìn tấn, giảm 30%; lượng thép sản xuất 761 nghìn tấn, giảm 26%. Các doanh nghiệp sản xuất thép tồn kho khoảng 220 nghìn tấn thép xây dựng và 390 nghìn tấn phôi. Ngoài ra, các doanh nghiệp nhập khẩu 282 nghìn tấn phôi thép, chỉ bằng 27,5% so với lượng nhập khẩu phôi thép cùng kỳ năm ngoái.

Nhìn lại nguyên nhân khiến ngành thép lao đao, bên cạnh các yếu tố khách quan do suy giảm kinh tế toàn cầu tác động tới mọi nền kinh tế, có một nguyên nhân chủ quan thuộc về ngành thép. Đó chính là việc quy hoạch ngành thép còn nhiều bất cập. Mặc dù là câu chuyện “biết rồi, khổ lắm, nói mãi” nhưng mới đây, Văn phòng Chính phủ vẫn phải có văn bản truyền đạt ý kiến của Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải về vấn đề quy hoạch của ngành thép. Công văn nêu rõ, Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương liên quan phối hợp với các Bộ Công Thương, Tài nguyên- Môi trường, chấn chỉnh ngay công tác cấp giấy chứng nhận đầu tư các dự án thép ở địa phương, tạm dừng việc xem xét, cấp giấy chứng nhận đầu tư các dự án thép xây dựng thông thường. Các dự án thép chỉ được xem xét nếu bảo đảm đủ nguồn nguyên liệu quặng sắt, các dự án thép chất lượng cao như thép kỹ thuật điện, ống thép không hàn, thép hình cỡ lớn, thép hợp kim, thép đặc biệt. Đồng thời, các Bộ, ngành, địa phương rà soát kỹ các dự án đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư, có giải pháp xử lý đối với các dự án triển khai không đúng tiến độ, nội dung đã cam kết, không đủ nguồn nguyên liệu để sản xuất lâu dài…

Việc mạnh địa phương nào địa phương ấy cấp giấy chứng nhận đầu tư các dự án thép khiến hầu khắp đất nước chỗ nào cũng có “trung tâm thép”. Địa phương có quặng, có cảng biển làm thép đã đành, địa phương không có các điều kiện trên cũng có nhà máy thép với lý do “nhập khẩu nguyên liệu”. Bởi có quá nhiều dự án thép nên trong vòng 3 năm trở lại đây, chưa năm nào ngành thép đạt đến công suất thiết kế của các nhà máy thép đang hoạt động. Ngay tại Hải Phòng, một trong các địa phương đi trước trong việc phát triển ngành thép, nhưng mấy năm gần đây sản xuất chỉ đạt 40- 50% công suất thiết kế. Một số nhà máy nhỏ, từ khi dây chuyền sản xuất hoàn thiện đến nay đã ba năm vẫn “đắp chiếu” để đấy. Sắp tới đây, khi các nhà máy thép với công suất lớn của các tập đoàn FDI đi vào hoạt động như POSCO (Bà Rịa-Vũng Tàu), Fomosa (Hà Tĩnh)…, những nhà máy thép nhỏ càng chịu sức ép nặng nề. Hơn lúc nào hết, vấn đề quy hoạch ngành thép cần được coi là nhiệm vụ mang tính pháp lệnh.

Hải Đăng