Sản phẩm phục vụ du lịch: Vừa yếu lại vừa thiếu

Tồn tại nhiều bất cập…

Trong những năm gần đây, cùng với quá trình hội nhập, sự phát triển mạnh việc thiết kế các sản phẩm phục vụ du lịch đang tạo thêm nhiều lợi nhuận cho ngành Du lịch và các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này. Nó đang không chỉ làm gia tăng giá trị thặng dư cho ngành Du lịch mà còn là một trong những giải pháp quảng bá hình ảnh đất nước ra thế giới.

Ông Jung Yongbin, Chủ tịch Viện Xúc tiến thiết kế Hàn Quốc (KIDP) cho biết, trong thế kỷ XXI, thiết kế đang mang lại giá trị, giữ vai trò tăng trưởng trong bối cảnh mới. Ngoài ra, nó còn nâng cao tính cạnh tranh cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ngành công nghiệp du lịch là một trong những ngành công nghiệp quan trọng, đóng vai trò trong việc phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm cho người dân.

Tuy nhiên, theo ông Cao Quốc Hưng, Thứ trưởng Bộ Công Thương, ngành thiết kế nói riêng và công nghiệp sáng tạo nói chung của Việt Nam còn nhiều hạn chế và đi sau nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ của Việt Nam tuy có chất lượng tốt nhưng giá trị thu chưa cao, một phần do chưa có sự đầu tư thích đáng trong khâu thiết kế sáng tạo - khâu quan trọng đem lại nhiều giá trị gia tăng cho sản phẩm.

Cùng ý kiến trên, ông Đặng Công Ngoãn, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Thiết kế mẫu và Sáng tạo mỹ thuật Việt Nam cho hay, hiện nay, các sản phẩm quà tặng, lưu niệm… của Việt Nam còn nghèo nàn về mẫu mã, thiếu nét đặc trưng riêng; đặc biệt nhiều sản phẩm thiếu vắng nét đặc trưng riêng, thiếu nét độc đáo, sáng tạo, quá nhiều sản phẩm tương tự nhau.

“Các sản phẩm phục vụ du lịch đa dạng, phong phú nhưng phát triển tự phát, tồn tại đan xen trong thị trường rất hỗn loạn. Đi tới đâu cũng có tất cả các loại đặc sản của các địa phương, được bán với khối lượng quá lớn, không phân biệt đẳng cấp giá trị của sản phẩm. Chúng ta đi từ miền núi xuống đồng bằng hay ra biển cũng sẽ vẫn thấy các sản phẩm thổ cẩm, thêu thùa na ná nhau, chưa kể hàng Trung Quốc  được bày bán chiếm tỉ lệ rất lớn”, ông Ngoãn chia sẻ.

Ngoài ra, sản phẩm phục vụ du lịch đôi khi thiếu tính đặc trưng nên không kích thích được du khách mua sắm. Năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh còn nhiều hạn chế. Sự liên kết giữa các doanh nghiệp sản xuất, buôn bán và du lịch còn nhiều bất cập. Thiếu sự chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau để nắm bắt nhu cầu, sở thích của các khách du lịch; và thiếu cả sự hỗ trợ của Nhà nước trong vấn đề xúc tiến, quảng bá sản phẩm.

Đại diện Công ty Cổ phần Thái Linh, đơn vị chuyên sản xuất sản phẩm mỹ nghệ và sơn mài xuất khẩu tại làng nghề sơn mài Duyên Thái, Thường Tín, Hà Nội nói: “Làng nghề chúng tôi có sản phẩm rất tốt, khách du lịch đến tham quan rất thích thú, nhưng hiện nay không ai dám mạnh dạn đề xuất, phối hợp với các công ty du lịch tổ chức các tour đến tham quan và giới thiệu về làng nghề. Vì giao thông không thuận tiện, đường sá đi lại khó khăn, nên chỉ thỉnh thoảng có những xe du lịch nhỏ chở khách đến tham quan nên sản phẩm vẫn chưa được khách du lịch biết tới nhiều. Trong khi, sản phẩm đang đạt chất lượng cao và chuyên xuất khẩu ra nước ngoài”.

Hay như Viện Thiết kế thời trang vẫn luôn tạo ra những sản phẩm thiết kế thời trang, vật dụng trang trí,… mang tính truyền thống, nhưng theo bà Bích Thủy, Giám đốc Viện này chia sẻ: “Nếu có điều kiện để thúc đẩy sản phẩm phục vụ du lịch là điều rất tốt, Viện sẽ có cơ hội quảng bá sản phẩm của mình cho khách du lịch biết, nhưng hiện nay chúng tôi chưa làm được việc này vì việc quảng bá chưa thực sự được hỗ trợ và được chính các doanh nghiệp quan tâm nhiều lắm”.

Thay đổi để phát triển 

Sự cần thiết xác định biểu tượng du lịch và quà lưu niệm tại các điểm đến ở địa phương, cũng như tầm quốc gia sẽ hỗ trợ cho ngành Du lịch thu hút thêm khách du lịch trong và ngoài nước, tạo cơ hội quảng bá hình ảnh đất nước. 

Để làm được điều này, theo ông Đặng Công Ngoãn, cần thay đổi tư duy của các bên liên quan để phát triển sản phẩm phục vụ du lịch theo hướng khuyến khích các sản phẩm tự thiết kế, lồng ghép bản sắc văn hóa truyền thống, dân tộc. Đa dạng mẫu mã, chất liệu sản phẩm. 

Ngoài ra, cần có sự hỗ trợ của Nhà nước để xúc tiến, quảng bá sản phẩm phục vụ du lịch được hiệu quả hơn nữa. Tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực thiết kế.