Việc quản lý “gần như bị buông lỏng” đối với các cơ sở in do những kẽ hở của việc không cùng một khung pháp lý làm phát triển nạn in lậu, in giả, in trái phép tràn lan, nhiều ĐBQH nhấn mạnh khi thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Xuất bản chiều qua - 4/6.
 |
| Tang vật một vụ sách lậu tại TP.Hồ Chí Minh. |
Không xử lý được vì… đụng chạm
ĐB Nguyễn Minh Kha (TP.Cần Thơ) nhận thấy, thời gian qua những “bức tường lửa” để ngăn cản tác động bên ngoài thông qua hoạt động in ấn, xuất bản tác động đến tư tưởng của xã hội hiệu quả lại chưa cao. Giám sát về tình hình xử lý tình trạng sách lậu, ấn phẩm kém chất lượng ở hai thành phố lớn là TP.HCM và Hà Nội cũng cho thấy, địa phương không thể xử lý được nạn sách lậu khi thiếu cơ chế nên ngoài việc thu hồi “hàng giả, hàng nhái” thì chỉ còn cách “đưa công văn đề nghị đến cơ quan chủ quản của NXB có ấn phẩm cần xử lý”. “Kiểu xử lý “chưa đụng đã chạm” như vậy khiến chính quyền các địa phương chỉ có nước “bó tay” trước nạn sách lậu”, ĐB Nguyễn Thanh Hải (tỉnh Hòa Bình) kết luận.
Một trong những nguyên nhân khác khiến việc xử lý ấn phẩm xuất bản lậu, kém chất lượng thời gian qua thiếu cương quyết, theo ĐB Trần Thanh Mẫn (TP.Cần Thơ) là do việc phân cấp quản lý còn mù mờ khiến “ở trên” yên tâm đã giao cho địa phương nhưng vì không rõ nên địa phương nghĩ là việc “ở trên”…”.
Hiện nhiều vụ việc liên quan đến hoạt động in ấn, xuất bản xảy ra nhưng xử lý thiếu đồng bộ, sự phối hợp liên ngành giữa Thông tin và truyền thông (TT&TT), Công an ở địa phương còn chậm, trách nhiệm chưa cao.
Trong khi đó, dự thảo Luật Xuất bản lại cũng chưa có các qui định rõ ràng để khắc phục tình trạng này. ĐB Mẫn đánh giá, dự thảo Luật “đưa nhiều qui định “dự phòng”, định hướng cho tương lai mà thiếu tính chất cụ thể của Luật sửa đổi”. Quan trọng là “cần qui định để địa phương quản lý, điều hành hoạt động in ấn, xuất bản rõ ràng hơn; qui định để Bộ TT&TT mạnh dạn phân cấp cho địa phương về cấp phép xuất bản, xử lý các vấn đề liên quan vì suy cho cùng, hoạt động in ấn, xuất bản đều phải gắn với 1 địa phương cụ thể” – ĐB Nguyễn Thanh Hải kiến nghị.
Từ thực tiễn đối phó với nạn sách lậu ở hai TP lớn, ĐB Nguyễn Thanh Hải cho rằng, dự thảo Luật cần nhấn mạnh đến mối liên kết giữa NXB với địa phương và có qui định để “khoanh vùng” phạm vi hoạt động cho các NXB, chứ “NXB nào cũng có thể xuất bản sách giáo khoa, sách chuyên ngành, tham khảo… trong khi mỗi NXB chỉ có 1 đặc thù, thế mạnh nhất định, không thể tràn làn ở nhiều lĩnh vực như vậy”.
Còn theo ĐB Nguyễn Minh Kha, “cần mở rộng quyền tự chủ của các NXB trong việc tổ chức, tham gia các hoạt động XB, tự chịu trách nhiệm về nội dung mình XB”. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần kiểm duyệt nội dung ấn phẩm trước khi xuất bản, không thể “từ bỏ” trách nhiệm này như qui định tại khoản 2 Điều 5, “nếu không ai sẽ làm để tránh những ấn phẩm tuyên truyền xuyên tạc, đồi trụy… phát hành rộng rãi trên thị trường” như quan điểm của ĐB Trần Thanh Mẫn.
Kiểm soát hoạt động liên kết xuất bản
Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu nhận định, hoạt động in còn bất cập, nhất là về nội dung. Các NXB “lợi dụng liên kết, liên doanh đưa ra những XB phẩm không bảo đảm, gây ra nhiều hệ lụy, khiến Nhà nước và xã hội phải mất nhiều công sức để khắc phục”. Thực tế, liên kết, liên doanh trong hoạt động XB đã bộc lộ 1 số hạn chế, mà phần lớn sai phạm đều do lỗi của đối tác liên kết về nội dung. “Chưa có qui định kiểm duyệt, quản lý chặt chẽ về nội dung, nên ảnh hưởng đến chất lượng và uy tín của NXB vì trách nhiệm chính trong việc xuất bản ấn phẩm đó là của NXB” – ĐB Nguyễn Minh Kha phản ánh.
Do vậy, dự thảo Luật XB cần tăng cường vai trò quản lý Nhà nước thông qua điều kiện, đối tượng, trình tự, thủ tục thành lập NXB, tiêu chuẩn đối với những chức danh lãnh đạo của NXB… “Không thể để tình trạng có người đang là lãnh đaọ cấp Vụ ở lĩnh vực không liên quan đến XB, không có chuyên môn, nghiệp vụ XB lại được bổ nhiệm làm giám đốc NXB do nhu cầu công tác cán bộ” – Phó Chủ tịch QH nhấn mạnh.
Cũng nhấn mạnh đến vai trò “siết” quản lý XB song, “siết” không có nghĩa là xóa bỏ cơ chế xã hội hóa hoạt động xuất bản. ĐB Bùi Sỹ Lợi thấy không thể chỉ tổ chức hoạt động của NXB theo hình thức đơn vị sự nghiệp công lập (tự chủ hoàn toàn, NN hỗ trợ 1 phần, NN bảo đảm toàn bộ kinh phí) hoặc Cty TNHH 1 thành viên do Nhà nước là chủ sở hữu như dự thảo Luật. “Nếu tư nhân có thể làm được, sao phải quay về hình thức Nhà nước “bao cấp” như vậy?” – ĐB Lợi băn khoăn. Để thực hiện chủ trương xã hội hóa, thì ngoài các vấn đề an ninh quốc phòng, các lĩnh vực khác đều có thể mở rộng hình thức hoạt động của NXB để mọi nguồn lực trong xã hội có thể tham gia phát triển, kinh doanh.
| Bỏ phiếu tín nhiệm cần tránh hình thức, cảm tính Thảo luận tại hội trường sáng qua - 4/6 về Đề án đổi mới tổ chức và hoạt động QH, các ĐBQH đặc biệt quan tâm đến vấn đề bỏ phiếu tín nhiệm của QH. Chỉ ra những tồn tại khiến thời gian qua chưa thực hiện được các qui định về bỏ phiếu tín nhiệm, các ĐBQH cho rằng, cần phải xây dựng tiêu chí và căn cứ rõ ràng, vừa tránh được xu hướng bỏ phiếu hình thức, cảm tính, vừa tránh làm cho người đứng đầu không dám triển khai các biện pháp quản lý ngành, lĩnh vực một cách quyết liệt, chọn “giải pháp an toàn” để tránh đương đầu với những vấn đề “nóng”, vì thế không bảo vệ được quyền lợi của số đông người dân. Đồng thời, kết quả bỏ phiếu cần được công khai tại QH, nếu phiếu không quá bán thì phải trình QH xem xét miễn nhiệm, bãi nhiệm, phê chuẩn việc cách chức… |
Hương Giang
