Biển Đông vẫn chưa giảm căng thẳng
Đối thoại Biển lần thứ 3 diễn ra trong bối cảnh những diễn biến mới trên Biển Đông đặt ra nhiều vấn đề an ninh và pháp lý đối với các nước trong khu vực. Hiện nay, Trung Quốc và các nước ASEAN đang đàm phán về nội dung của Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC), thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia và học giả trong lĩnh vực pháp lý. Tuy nhiên, hai năm sau Phán quyết của Toà Trọng tài trong vụ kiện Biển Đông, khu vực chưa đạt được các kết quả hợp tác đáng kể để giảm căng thẳng và tranh chấp trong khu vực.
Trong bối cảnh như vậy, Đối thoại tập trung thảo luận về tình hình Biển Đông từ góc độ pháp lý và tìm kiếm ý tưởng hợp tác quản lý tranh chấp tại khu vực. Phát biểu khai mạc Đối thoại, TS. Lê Hải Bình - Phó Giám đốc Học viện Ngoại giao bày tỏ hy vọng Đối thoại lần này là cơ hội thúc đẩy sự hiểu biết chung giữa các chuyên gia, giới hoạch định chính sách và công chúng nói chung, từ đó góp phần rút ngắn những khoảng cách về nhận thức và thúc đẩy hợp tác trên Biển Đông.
Trong phát biểu tại đối thoại, ông Peter Girke - Đại diện Quỹ KAS - nhấn mạnh luật pháp và hoà bình là giá trị cốt lõi của Quỹ. “Biển Đông cần có những giải pháp chung và hoà bình, tuân thủ luật quốc tế để giải quyết các tranh chấp về lãnh thổ. Chúng tôi hi vọng Đối thoại này là cơ hội để các chuyên gia luật và giới hoạch định chính sách có thể suy nghĩ và hợp tác về các nguyên tắc luật quốc tế để giải quyết tranh chấp”, ông Girke nói.
Về phía Đại sứ quán Australia, bà Stacey Nation - Tham tán Đại sứ quán Australia – khẳng định, Đại sứ quán Australia ủng hộ và đồng tổ chức Đối thoại Biển lần thứ ba nhằm khẳng định cam kết trong Sách Trắng Chính sách Đối ngoại của Australia, thúc đẩy một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương mở, an ninh và thịnh vượng; trong đó quyền lợi của mọi quốc gia được tôn trọng và tranh chấp được giải quyết một cách hoà bình, phù hợp với luật pháp quốc tế.
Thúc đẩy quan điểm chung về luật pháp quốc tế
Tại Đối thoại, các diễn giả đã thảo luận nhiều vấn đề pháp lý ở Biển Đông, trong đó có nguyên tắc thượng tôn pháp luật, địa vị pháp lý của các thực thể, phán quyết của Toà trọng tài trong vụ kiện của Philippines ở Biển Đông, khía cạnh pháp lý của ý tưởng hợp tác cùng phát triển trong khu vực, Bộ Quy tắc ứng xử của các bên tại Biển Đông và các biện pháp thúc đẩy quan điểm chung về luật pháp quốc tế ở Biển Đông.
PGS. TS. Nguyễn Thị Lan Anh nêu bật 2 nhu cầu ở Biển Đông, bao gồm giải quyết tranh chấp dai dẳng về chủ quyền và thúc đẩy hợp tác phát triển theo hướng bền vững trên vùng biển chiến lược này. PGS.TS. Nguyễn Hồng Thao khẳng định những tranh chấp về mặt lãnh thổ cần được giải quyết trên nguyên tắc luật pháp quốc tế mà các quốc gia đã thống nhất.
Ông Thao nhấn mạnh rằng phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực đã giúp làm rõ vài điểm quan trọng, trong đó có khẳng định đường 9 đoạn theo yêu sách của Trung Quốc không phù hợp với Công ước của Liên Hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).
