Việc can thiệp hành vi và các kỷ năng cho trẻ rối loạn phổ tự kỷ mất rất nhiều thời gian và nhiều bài tập phải lặp đi lặp lại rất nhiều lần, mất rất nhiều công sức cho nhà chuyên môn cũng như phụ huynh.
Cần phát hiện và can thiệp “càng sớm càng tốt”.
Theo ThS.BS Trần Thiện Thắng, BS điều trị tại Phòng khám Tâm lý Cần Thơ, Giảng viên trường Đại học Y Dược Cần Thơ chia sẻ, sự phát triển ở trẻ bao gồm nhiều lĩnh vực như: nhận thức, ngôn ngữ, giao tiếp, xã hội, vận động, thể chất... Theo đó, để đánh giá và theo dõi sự phát triển của trẻ thì cha mẹ cần cần dành thời gian quan tâm, chú ý đến từng giai đoạn mà trẻ phát triển đặt biệt là kỹ năng giao tiếp như sự phản hồi của trẻ với gọi tên, tiếp xúc mắt, chỉ ngón trỏ... Các dấu hiệu của trẻ tự kỷ xuất hiện rất sớm, thường là trước 18 tháng đây cũng là “giai đoạn vàng” để can thiệp cho trẻ. Việc phát hiện và can thiệp sớm đóng vai trò vô cùng quan trọng đến kết quả can thiệp.
 |
Trong một buổi khám trẻ tự kỷ ở Phòng khám tâm lý Cần Thơ - Ảnh PLVN. |
Trao đổi với PLVN, chị Thúy ở TP Cần Thơ chia sẻ: “Con trai chị năm nay gần 5 tuổi rồi, chị phát hiện bé có dấu hiệu bất thường của bé vào khoảng 26 tháng tuổi. Thật sự lúc đó thấy bé chậm nói chuyện chị nghĩ là bình thường thôi. Vì khi mỗi lần vợ chồng chị bận công việc buôn bán suốt, thì cứ mở tivi lên cho cháu xem hoặc mở IPad lên cho bé xem, lúc này cháu ninh thinh không khóc, không đòi mẹ nữa nên chị thấy yên tâm lo công việc. Thời gian cứ như vậy riết thành thói quen , nên chị cũng không quan tâm nhiều đến sự phát triển của con gì cả. Đến khi khoảng 26 tháng tuổi thấy bé có nhiều biểu hiện lạ như: không nói được, không biết giao tiếp với cha mẹ, ông bà, đa phần cháu chị biết giao tiếp một chiều, khi đưa bé ra ngoài chơi thì bé nó nhát lắm không có năng động.
 |
Cha mẹ phải dành thời gian chăm sóc, chơi với con nhiều hơn để theo dõi từng giai đoạn phát triển của con. - Ảnh PLVN. |
Chị cũng đi khám nhiều chỗ nhưng không rõ con bị gì, khi đến Phòng khám tâm lý Cần Thơ mới được chẩn đoán bé bị rối loạn phổ tự kỷ và được hướng dẫn can thiệp cho trẻ, nhưng bé đã qua mất giai đoạn vàng nên việc điều trị rất khó khăn. Hiện tại thấy tình trạng con cũng đã cải thiện được phần nào, dấu hiệu đang tiến triển tốt hơn, biết nói nhưng ngắn gọn chứ chưa nói câu dài, và con cũng biết chơi đùa với bạn bè trong lớp – chị vui vẻ bộc bạch. Một điều mà chị hơi tiếc là lúc giai đoạn con đang phát triển, công việc nhiều chị không dành thời gian theo dõi con, không có thời gian chơi cùng con. Đó cũng là lời khuyên cho những bậc cha mẹ, dù công việc bận đến đâu hãy dành thời gian chăm sóc quan tâm nhiều đến từng giai đoạn phát triển của con”.
Tương lai không xa sẽ có robot can thiệp
Theo nghiên cứu, khi trẻ tự kỷ thường không có động lực để tương tác với người khác và rất nhạy cảm với thế giới xung quanh. Vì vậy, sử dụng robot để dạy cho các em các kỹ năng xã hội, giúp các em giảm bớt sự lo lắng, sợ hãi. Ngoài ra, robot còn tương tác với trẻ tự kỷ bằng cách đóng vai và trao đổi với các em bằng lời nói, hành động, cử chỉ... Robot thực hiện các tình huống xã hội trên thực tế thường gặp ngoài xã hội, lúc này phản ứng của robot sẽ giúp trẻ thấy sự khác biệt giữa các hành vi phù hợp và các hành vi không được chấp nhận như nổi giận hoặc la hét. Sau khi tương tác với robot, trẻ sẽ được thực hành các kỹ năng xã hội của mình với một BS chuyên môn hướng dẫn .
 |
Hội thảo trực tuyến về ứng dụng robot dạng người trong hỗ trợ can thiệp cho trẻ rối loạn phổ tự kỷ - Ảnh PLVN. |
Trên thế giới, đã có nhiều nghiên cứu lớn về vấn đề này, nhiều câu hỏi được đặt ra như liệu robot sẽ can thiệp tốt trong những tình huống, triệu chứng nào của trẻ, hay những trẻ tự kỷ nào thì phù hợp với dạng robot nào. Bên cạnh đó vấn đề đạo đức trong nghiên cứu, sự chấp thuận robot trong hỗ trợ can thiệp là vấn đề rất được quan tâm và có sự khác biệt ở các nền văn hóa.
Còn tại Việt Nam, Ths.Bs.Trần Thiện Thắng cùng nhóm nghiên cứu trường Đại học Y Dược Cần Thơ và TS Cao Hoàng Long, Giảng viên ĐH Vrije Universiteit Brussel – Bỉ đã thực hiện hội thảo trực tuyến về ứng dụng robot dạng người, trong hỗ trợ can thiệp cho trẻ rối loạn phổ tự kỷ với sự tham gia của nhiều nhà chuyên môn, phụ huynh và sinh viên y khoa. Theo BS Thắng đánh giá, qua hội thảo, nhóm nghiên cứu đã ghi nhận nhiều ý kiến về ứng dụng robot dạng người, đây là những cơ sở quan trọng để tiến hành những nghiên cứu thực tiễn liên quan can thiệp trong lĩnh vực này tại Cần Thơ nói riêng và Việt Nam nói chung.
 |
Robot can thiệp trẻ tự kỷ trong tương lai được ứng dụng rộng rãi sẽ mang lại niềm vui cho bận cha mẹ - Ảnh PLVN. |
Bên cạnh đó, BS Thắng cũng mong muốn nhóm nghiên cứu bước đầu chỉ lấy ý kiến từ nhà chuyên môn, phụ huynh và cả sinh viên y khoa về tính khả thi của việc ứng dụng robot dạng người trong hỗ trợ can thiệp cho trẻ rối loạn phổ tự kỷ ở Việt Nam trong tương lai.
