Rào cản thương mại: Doanh nghiệp phải đối mặt

Sau 3 năm Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Tổ chức thương mại thế giới (WTO), cơ hội đã và đang mở ra nhiều thị trường xuất khẩu mới cho các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam. Trong đó, EU là một trong những thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 (sau Mỹ) đang ngày càng mở rộng cho hàng hoá của doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, bên cạnh thuận lợi được ưu đãi về thuế quan, thì các doanh nghiệp nước ta cũng phải đối mặt với không ít rào cản thương mại.

Sản xuất giày xuất khẩu tại Công ty TNHH State way                                                                                       Ảnh: Duy Lân

Tại Hội thảo “Các rào cản thương mại với các hiệp hội doanh nghiệp và doanh nghiệp Việt Nam” do Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) vừa tổ chức cho thấy, năm 2010 được xem là năm có thể mang lại những khởi sắc cho xuất khẩu Việt Nam khi kinh tế thế giới đang có dấu hiệu phục hồi. Tuy nhiên, thách thức đặt ra với các doanh nghiệp xuất khẩu là phải vượt qua được  rào cản thương mại ở các thị trường xuất khẩu, đặc biệt là các vụ kiện chống bán phá giá và chống trợ cấp. Nhất là đối với thị trường châu Âu, với kim ngạch xuất khẩu hàng năm gần 8 tỷ Euro. Hiện nay, rất nhiều mặt hàng chủ lực của nước ta đã có mặt tại thị trường châu Âu như thực phẩm, dệt may, da giày, đỗ gỗ nội thất... Tuy nhiên, theo các chuyên gia thị trường, mặc dù thặng dư thương mại lớn, giá trị xuất khẩu của nước ta sang châu Âu tăng mạnh trong vòng 20 năm qua, nhưng các rào cản thương mại phần nào đang làm chững lại tốc độ này và các doanh nghiệp nước ta đang khó khăn trong việc thực thi.

Ông Phan Thế Ruệ- nguyên Thứ trưởng Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương), nguyên Trưởng đoàn đàm phán Hiệp định đối tác toàn diện Việt -Nhật (VJEPA)- cho biết: Trong năm 2010, các ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam gặp thêm nhiều rào cản mới từ các thị trường nhập khẩu. Trong đó, có mặt hàng giày mũ da, với mức áp thuế chống bán phá giá lên đến 10% của ủy ban châu Âu từ đầu năm 2010, vì thế kim ngạch xuất khẩu giày dép của Việt Nam vào thị trường châu Âu đã sụt giảm đáng kể.

Theo ông Hans Farnhammer, Bí thư thứ nhất Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam, các doanh nghiệp của Việt Nam cần đáp ứng mọi rào cản thương mại nếu muốn giữ vững tốc độ xuất khẩu vào thị trường này, như về tiêu chuẩn kiểm dịch động thực vật, an toàn vệ sinh thực phẩm SPS, đóng gói, duy trì ổn định chất lượng sản phẩm; rồi chỉ thị REACH là quy định hoá chất không được sử dụng trong sản phẩm thực phẩm, hàng dệt may có khả năng gây ung thư; tiêu chuẩn đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn châu Âu của các loại đồ chơi  bảo đảm sức khoẻ cho trẻ em. Đặc biệt đối với sản phẩm gỗ cần có chứng nhận FLEGT bảo đảm dư lượng hoá chất trong việc bảo quản gỗ... Thực tế, từ năm 2005 đến 2008, có khoảng 13 vụ việc của doanh nghiệp Việt Nam không tuân thủ những thông số kỹ thuật và tiêu chuẩn cơ bản khi xuất khẩu vào thị trường EU như đỗ gỗ nội thất, xe máy, thiết bị dùng ga, hàng may mặc, đồ chơi... Ông Hans Farnhammer khuyến cáo “Các bạn cần có hệ thống cảnh báo nhanh của EU đối với sản phẩm phi nông nghiệp. Nếu doanh nghiệp thiếu kiến thức về các rào cản thương mại thì sức mạnh sẽ thuộc về các nhà nhập khẩu, đồng thời làm giảm sự cạnh tranh của hàng hoá tại các thị trường xuất khẩu. Đồng thời sẽ không tiếp cận được với những thị trường mới ở châu Âu ”

Ông Trần Hữu Huỳnh, Trưởng ban pháp chế - VCCI, kiêm Tổng Thư ký Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam cho rằng, năm nay, thách thức chủ yếu tập trung vào các rào cản thương mại trong thị trường EU trong việc thực hiện các Hiệp định thương mại tự do (FTA). Ngoài ra, đây cũng là cơ hội để trao đổi kinh nghiệm về xuất khẩu sang thị trường EU và giải quyết tranh chấp trong các hợp đồng thương mại quốc tế với các doanh nghiệp xuất khẩu là vượt được rào cản thương mại ở các thị trường xuất khẩu, đặc biệt là các vụ kiện chống bán phá giá và chống trợ cấp. ở Mỹ và EU, hai thị trường xuất khẩu trọng điểm, trong khi những vụ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp trước đây đối với cá, tôm, túi nhựa, giày dép, xe đạp, đèn compact... chưa có dấu hiệu kết thúc đã xuất hiện nhiều cảnh báo về nguy cơ có liên quan đến mặt hàng thuỷ sản, đồ gỗ của nước ta tại các thị trường này.

Trần Thúy Hằng