Ranh giới dân sự - hình sự

Mới đây, trong một hội nghị Thủ tướng gặp gỡ doanh nghiệp, những nhà lãnh đạo cao nhất ngành Tư pháp, Công an, Tòa án, Kiểm sát đều khẳng định sẽ thực hiện hết mức trong chức năng, nhiệm vụ của ngành mình để không xảy ra tình trạng hình sự hóa những quan hệ dân sự, hành chính, kinh tế tạo môi trường pháp lý ổn định để doanh nghiệp yên tâm đầu tư, kinh doanh, sản xuất.

Tuy nhiên, khi có dấu hiệu của tội phạm hình sự rõ ràng thì không thể bỏ qua. Cựu Tổng Giám đốc của Công ty CP Sông Đà Nha Trang vừa bị bắt và khởi tố vụ án do dự án nhà ở qua 8 năm chưa làm được gì, có lô đất bị bán cho nhiều người, những ai đã ký “hợp đồng góp vốn” vào đây vẫn trắng tay chờ đợi,... Những dự án gặp sự cố tương tự thế này xảy ra khá nhiều và liên tục có những xung đột lớn nhỏ giữa những người mua nhà, góp vốn với chủ đầu tư.

Rất cần đến sự can thiệp của pháp luật trong những trường hợp này, không để quyền lợi của người mua, góp vốn bị “treo” mãi và bị thua thiệt rất nhiều, không thực hiện đúng cam kết như hợp đồng thì cũng coi như một sự lừa dối khách hàng.

Ngược lại, có vụ tranh chấp giữa những người đóng góp cổ phần của doanh nghiệp nhỏ hoàn toàn chỉ là quan hệ dân sự nhưng vẫn khởi tố vụ án, buộc tội những người không có tội. Dư luận đang chú tâm theo dõi vụ chiếm đoạt tài sản trong một doanh nghiệp gạch ở Bình Xuyên (Vĩnh Phúc) khi không có người bị hại, chẳng chiếm đoạt của ai, thậm chí, ông bảo vệ già vốn là quân nhân nhận từ bà chủ tiền đi lễ nhiều lần tổng cộng 900.000 đồng cũng bị quy kết “chiếm đoạt” và trở thành bị can, bị cáo.

Có những vụ dân sự đơn thuần nhưng cách xử lý có thể làm phát sinh một vụ hình sự. Ở Bình Phước có một sự kiện đau lòng và hết sức đáng phải quan tâm: Một người bị tuyên buộc phải trả cho nhà bên cạnh hơn 35m2 đất mà đất này có đủ các chứng cứ là của ông, còn Tòa chỉ căn cứ vào việc diện tích đất đã được cấp sổ đỏ cho nhà bên kia. Ông mất đất đánh nhà hàng xóm và tự đâm chết mình một cách đầy uất ức. Vụ án này đang được các cấp tối cao xem xét lại và xử lý.

Điều hiển nhiên là pháp luật không hình sự hóa và phi hình sự hóa bất cứ một điều gì, cái ranh giới đó được phân biệt rõ ràng bởi những người thực thi pháp luật một cách công tâm!