Quấy rối tình dục, cưỡng bức lao động...sự thật trong cuộc sống “địa ngục” của tu nghiệp sinh Nhật Bản

Thực tập sinh người Trung Quốc Li Jin (trái) và Wang Xile trong phòng trọ ở Hokota, tỉnh Ibaraki, Nhật Bản
Thực tập sinh người Trung Quốc Li Jin (trái) và Wang Xile trong phòng trọ ở Hokota, tỉnh Ibaraki, Nhật Bản
(PLO) - Khi các cuộc tranh luận diễn ra ngày càng quyết liệt, truyền thông Nhật Bản có những bài báo về "lao động cưỡng bức", "điều kiện như địa ngục", quấy rối tình dục và người lao động bị đối xử như "nô lệ".

Vỡ mộng ở đất nước mặt trời mọc

War Nu, 27 tuổi, rời làng ở miền trung Myanmar vào cuối năm ngoái để đến Nhật Bản. Cô đã vay gần 3.000 USD để trả cho công ty môi giới nhằm kiếm được một công việc trong ngành may mặc. Cô được hứa hẹn mức lương tốt và cả cơ hội học kỹ năng mới tại đất nước nổi tiếng công nghệ tiên tiến.

Thế nhưng, cô cuối cùng nhận được công việc đơn giản là đóng gói hàng may mặc vào hộp các tông từ 7h đến 22h hoặc thậm chí nửa đêm, 6 hoặc 7 ngày một tuần. Mức lương cơ bản của cô là 530 USD, chỉ bằng một nửa mức được hứa hẹn, cô còn bị ông chủ quát mắng liên tục. "Thật vô nhân đạo", cô nói. "Ngày nào tôi cũng bị căng thẳng, tôi rất lo lắng. Tôi không biết diễn tả thế nào thành lời. Tôi đã khóc rất nhiều".

War Nu đến Nhật Bản theo Chương trình Đào tạo Tu nghiệp sinh Kỹ thuật (TITP), được thiết kế để giảm bớt tình trạng thiếu lao động của Nhật và trợ giúp các quốc gia trong khu vực. Chương trình này đào tạo cho người lao động, chủ yếu là người châu Á, 3-5 năm trước khi cho họ về nước. 

Đối mặt với tình trạng dân số suy giảm và nhanh chóng già đi, Thủ tướng Nhật Shinzo Abe tháng này đệ trình một dự thảo luật trước quốc hội cho phép 345.000 lao động nước ngoài có tay nghề khá đến Nhật trong vòng 5 năm tới. Động thái này làm dấy lên tranh luận gay gắt tại quốc hội và cả trên truyền thông. Đảng đối lập chỉ trích kế hoạch của Abe là mơ hồ và hấp tấp.

Nhiều người nói rằng Abe trước hết cần dọn sạch "mớ hỗn độn" là chương trình đào tạo tu nghiệp sinh trước khi mở cửa cho thêm hàng trăm nghìn lao động nước ngoài.

"Với cái mác đào tạo kỹ thuật, chương trình này sử dụng người nước ngoài như lao động giá rẻ, có thể dễ dàng sa thải, để lấp đầy tình trạng thiếu lao động", Shiori Yamao, lãnh đạo đảng đối lập Dân chủ Hiến pháp, nói. "Chúng ta nên sửa đổi cách thiết kế chương trình này vì phẩm giá của quốc gia".

Khi các cuộc tranh luận diễn ra ngày càng quyết liệt, truyền thông Nhật Bản đã tập trung vào những vấn đề của TITP, với những bài báo về "lao động cưỡng bức", "điều kiện như địa ngục", quấy rối tình dục và người lao động bị đối xử như "nô lệ".

Hiệp hội Liên đoàn Luật sư Nhật Bản tháng trước đưa ra báo cáo kêu gọi xóa bỏ toàn bộ hệ thống tu nghiệp sinh. "Thực tế là rất ít tu nghiệp sinh được đào tạo", luật sư Masashi Ichikawa nói. Các luật sư cho biết vấn đề chính là tu nghiệp sinh không được chuyển sang làm việc cho chủ lao động khác theo điều kiện thị thực. Nếu họ than phiền, họ đối mặt với nguy cơ mất việc và bị trục xuất.

"Thông thường, người lao động có cơ hội chuyển việc nếu điều kiện công việc không thỏa đáng", Ichikawa nói. Nhưng các thực tập sinh thì "phải nín nhịn chịu đựng ngay cả khi họ bị áp bức hay vi phạm nhân quyền".

Trong báo cáo hàng năm về nạn buôn người, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết chương trình này đã dẫn đến một số vụ cưỡng bách lao động và người lao động phải trả hàng nghìn USD để kiếm được việc ở Nhật Bản, nhưng cuối cùng bị mắc kẹt trong những điều kiện tồi tệ.

Khoảng 270.000 người nước ngoài, nhiều người từ Trung Quốc, Philippines và Indonesia làm việc tại Nhật Bản theo chương trình TITP.  Một số người làm nông như hái dâu tây ở Ibaraki và rau diếp ở Nagano trong khi những người khác làm việc trong ngành sản xuất hoặc xây dựng. 

Gifu, thành phố trung tâm của ngành dệt may, ngày càng phụ thuộc vào lao động nước ngoài giá rẻ để duy trì tính cạnh tranh. Làm việc tại một công ty tên là King Style, War Nu cho biết cô bị cấp trên đối xử như một nô lệ hơn là một tu nghiệp sinh.

"Tôi liên tục phải chịu đựng những ngôn từ xúc phạm, tôi thậm chí không được phép nói chuyện với bạn bè", cô nói. "Nếu tôi không tuân theo lời ông ta, ông ta sẽ nói “người Myanmar không tốt” và dọa đuổi tôi về nước. Tôi rất sợ, nhưng tôi đã nín nhịn chịu đựng".

Hơn hơn 70% số cơ sở bị kiểm tra vi phạm

Bộ Ngoại giao Mỹ và Tổ chức Theo dõi Nhân quyền có trụ sở tại New York nói rằng người lao động thường vay mượn số tiền lớn để kiếm việc làm, nhưng cuối cùng phải làm việc nhiều giờ trong khi được trả lương dưới mức tối thiểu. Nhiều người làm việc trong điều kiện nguy hiểm hoặc không hợp vệ sinh, một số người đối mặt với nguy cơ bị phạt tiền nặng nếu họ không hoàn thành hợp đồng.

"Lạm dụng tình dục và các quy tắc vi phạm quyền riêng tư, chẳng hạn như cấm dùng điện thoại di động hay yêu đương, cũng là những vấn đề quan trọng", Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho biết.

Các hành vi lạm dụng này khiến nhiều công nhân bỏ trốn: Khoảng 7.000 người biến mất vào năm ngoái, thêm 4.300 người bỏ việc trong sáu tháng đầu năm nay. Nhiều người trở thành những lao động không có giấy tờ.

Công nhân nhà máy chế biến cá tại Kamaishi, Nhật. Khoảng 10% công nhân ở đây là thực tập sinh nước ngoài.
Công nhân nhà máy chế biến cá tại Kamaishi, Nhật. Khoảng 10% công nhân ở đây là thực tập sinh nước ngoài.

Nhận thấy chương trình mang đến tiếng xấu cho đất nước, Nhật Bản đã sửa luật vào năm 2017 để tăng cường giám sát các công ty có thể vi phạm quy tắc và thành lập Cơ quan Đào tạo Tu nghiệp sinh Kỹ thuật (OTIT) mới để giám sát chương trình.

Trước khi luật này có hiệu lực, một cuộc điều tra của Bộ Lao động Nhật năm 2017 đã cho thấy rằng chủ lao động vi phạm quy định tại hơn 4.000 địa điểm, tức hơn 70% số cơ sở bị kiểm tra, khi ép nhân viên làm việc nhiều giờ, thiếu an toàn, trả lương thấp hoặc không đủ.

Kenichi Tatezaki, phát ngôn viên của OTIT, cho biết trong tương lai các công ty bị phát hiện vi phạm quy định có thể bị cấm nhận lao động nước ngoài. Hiện chỉ có một công ty bị tước giấy phép, Tatezaki cho biết các cuộc điều tra khác đang được tiến hành.

Tuy nhiên, các nhà hoạt động nói rằng vẫn có ít thay đổi trong thực tế. "Các công ty Nhật không bị phạt", Myint Swe, chủ tịch Công đoàn của Công dân Myanmar cho biết. "Đây là phân biệt đối xử".

Các chuyên gia nói rằng chương trình này củng cố lối suy nghĩ rằng người nước ngoài là lao động giá rẻ chứ không phải là thành viên của xã hội, những người bỏ trốn là tội phạm chứ không phải là nạn nhân của lao động cưỡng bức.

Trung Quốc, Đài Loan và Hàn Quốc cũng phải đối mặt với tình trạng dân số già hóa, họ cũng sẽ cần nhiều lao động nước ngoài hơn trong những năm tới. Chính phủ Nhật Bản hiểu rằng họ cần phải cạnh tranh hơn nếu muốn thu hút những lao động nước ngoài tốt nhất, đó là lý do tại sao ông Abe đã quyết định giảm bớt hạn chế và chấp nhận cấp thị thực cho lao động có kỹ năng khá chứ chưa phải lành nghề.

Yoshihito Kawakami, luật sư chuyên bảo vệ công nhân bị lạm dụng nói: "Chính phủ đã hy vọng chương trình này sẽ cung cấp đủ lao động, nhưng cuối cùng họ nhận ra rằng họ không thể nói dối được nữa".

Takeyuki Hara, luật sư tại Công ty Luật Olympia đại diện cho King Style, cho biết công ty thừa nhận đã có hành vi vi phạm tiêu chuẩn lao động dưới dạng như chưa thanh toán lương. 

Với sự giúp đỡ của Myint Swe và JAM - Hiệp hội kim loại, máy móc và công nhân sản xuất Nhật Bản, War Nu đã được đổi việc và vẫn giữ được visa. Cô làm việc tại một nhà máy may khác ở Gifu có điều kiện tốt hơn nhiều. Cô và bạn bè giờ đã vui vẻ hơn rất nhiều.

Lực lượng lao động Nhật Bản trong độ tuổi từ 16 đến 64 đang giảm nhanh chóng, tuy nhiên, chính quyền của Thủ tướng Shinzo Abe khẳng định Nhật Bản sẽ không chấp nhận "chính sách nhập cư" để giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động. Thay vào đó, nội các của ông Abe mở cửa cho lao động nước ngoài thông qua chương trình cấp thị thực tu nghiệp sinh.

Trong khuôn khổ chương trình, các công ty hoặc tổ chức Nhật mời lao động nước ngoài sang Nhật làm việc với tư cách là thực tập sinh muốn nâng cao kỹ năng nghề. Nhưng nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng chương trình này để bóc lột người lao động, bắt công nhân làm thêm quá số giờ quy định, không trang bị bảo hộ lao động hoặc trả lương rẻ mạt.

Tin cùng chuyên mục

Thầy giáo Phạm Quốc Việt thường xuyên kiểm tra kiến thức học sinh.

Thầy giáo Phạm Quốc Việt thầm lặng cống hiến trên vùng sâu Tu Mơ Rông

(PLVN) - Nhiệt huyết, sáng tạo trong giảng dạy; truyền ngọn lửa say nghề đến đội ngũ giáo viên; thương yêu, miệt mài truyền thụ tri thức cho bao thế hệ học sinh, thầy giáo Phạm Quốc Việt, Bí thư Chi bộ, Hiệu trưởng Trường phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học -Trung học cơ sở (PTDTBT TH-THCS) xã Đăk Sao đã và đang góp sức vào sự nghiệp giáo dục ở huyện vùng sâu Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum.

Đọc thêm

Thiêng liêng và đẹp đẽ - tình thầy trò…

Thầy giáo Nguyễn Quang Thọ và cô giáo Nguyễn Thị Dung chia sẻ câu chuyện xóa mù chữ cho đồng bào Mông trong chương trình “Thay lời tri ân” 2024. (Ảnh: MOET)

(PLVN) - Mỗi chúng ta đều có một vài người thầy sẽ ở trong tim suốt hành trình về sau này của cuộc đời. Có thể đó là những người thầy đã nắm tay bạn vượt qua những ngã rẽ bất ngờ, hoặc đó chỉ giản đơn là những người thầy trong miền thơ ấu trong veo, ăm ắp kỷ niệm. Bởi thế, mỗi chúng ta luôn có một nơi để trở về, thiêng liêng và đẹp đẽ, được viết nên bởi tình thầy trò…

Giải pháp để giáo dục Việt Nam thăng hạng quốc tế

GS. Võ Xuân Vinh. (Ảnh: Thảo Nguyên)
(PLVN) - Mới đây, tại cuộc gặp mặt đại diện nhà giáo, cán bộ quản lý ngành giáo dục nhân kỷ niệm 42 năm ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982 - 20/11/2024), Tổng Bí thư Tô Lâm có phát biểu, ngành Giáo dục Việt Nam cần phấn đấu thăng hạng trên bản đồ giáo dục khu vực và quốc tế. Theo mục tiêu, đến 2030, Việt Nam nằm trong 3 nước đứng đầu ASEAN về số lượng các công bố quốc tế và chỉ số ảnh hưởng của các công trình nghiên cứu khoa học, có trường ĐH lọt top 100 hàng đầu trên thế giới.

Người 'gieo mầm' tri thức bằng sự tận tâm và sáng tạo ở Bắc Ninh

Cô Đỗ Thị Chuyên - giáo viên dạy môn Sinh học, trường THCS Từ Sơn. (Ảnh: NVCC).
(PLVN) - Trong lớp học, tiếng giảng bài của cô giáo Đỗ Thị Chuyên (trường THCS Từ Sơn, TP Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh) vang lên nhẹ nhàng nhưng đầy nhiệt huyết, như truyền đi niềm đam mê và sự tận tuỵ, dẫn dắt học sinh bước vào hành trình khám phá tri thức, để những ước mơ của các em được ươm mầm và lớn lên từng ngày...

Đừng vội quy kết 'vi phạm liêm chính' khi bài báo khoa học bị rút: Hoàn thiện quy định để tạo điều kiện cho nhà khoa học cống hiến

Một chuyên gia cho rằng đang có “lỗ hổng” pháp lý trong xử lý sự việc bị rút bài báo khoa học. (Vẽ minh họa: DAD)
(PLVN) - Sau khi Báo Pháp luật Việt Nam (PLVN) có một số bài viết phản ánh về vấn đề rút bài báo khoa học, nhiều ý kiến cho rằng cần có một bộ quy tắc ứng xử chuẩn mực đạo đức, liêm chính cho các nhà khoa học; trong đó quy định chặt chẽ những điều được và không được phép làm, hướng xử lý khi có sai phạm, đặc biệt với các đề tài nghiên cứu có sử dụng ngân sách nhà nước.

Người thầy tâm huyết với công tác trẻ em

Trong vai trò Ủy viên Hội đồng Đội Trung ương, thầy Đặng Tất Dũng đã đồng hành cùng trẻ em trong quá trình chuẩn bị hai Phiên họp giả định Quốc hội trẻ em trong 2 năm 2023 - 2024. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Là Phó Trưởng khoa Luật Hành chính - Nhà nước, Trường Đại học Luật TP HCM, đồng thời cũng là Ủy viên Hội đồng Đội Trung ương, thành viên Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ tư vấn, trợ giúp trẻ em cấp Trung ương nên TS. Đặng Tất Dũng còn được biết đến là người dành nhiều thời gian, tâm huyết cho trẻ em. Nhân dịp Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 sắp tới, phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam đã có dịp trò chuyện cùng thầy về những câu chuyện liên quan đến trẻ em.

Chuyện của những người thầy đặc biệt

Học sinh Trường Giáo dưỡng số 4. (Ảnh: K.O)
(PLVN) - Họ là những thầy cô đã từng dạy học phổ thông, rồi cơ duyên vào trường giáo dưỡng, nơi những học trò đã từng là “tội phạm nhí”. Và họ đã dạy dỗ học sinh của mình bằng chính sự yêu thương, tận tụy, kiên nhẫn để mỗi ngày, gần hơn, uốn các em về phía mặt trời, những thiện lành bình dị trong cuộc đời. Đó là những thầy cô trường giáo dưỡng được tuyên dương trong Chương trình Chia sẻ cùng thầy cô dịp 20/11 năm nay…

Thầy cô giáo thời kỳ 4.0: Vượt qua thách thức, nắm bắt cơ hội

Một buổi học về tình cảm cha con, học sinh được xem phim về bố trong lớp học của cô giáo Nguyễn Thị Thủy Tiên. (Nguồn: NVCC).
(PLVN) - Bước vào thời đại công nghệ phát triển, học sinh không còn thụ động tiếp thu kiến thức từ các thầy, cô giáo ở trên lớp. Giờ đây, mỗi bài giảng của giáo viên cần sự đầu tư về cả kiến thức, công nghệ, vốn hiểu biết xã hội để đem đến cho các em những bài học hấp dẫn nhất. Đây vừa là một thách thức, vừa là cơ hội cho giáo viên tiếp tục học hỏi, thay đổi vì một nền giáo dục hiện đại.

Lớp học đặc biệt của các cô giáo U80

Bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh (tạp dề vàng) cùng các học viên. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Ở độ tuổi U80, khi nhiều cụ ông, cụ bà đang tận hưởng những năm tháng an nhàn của tuổi già, thì vẫn có những người tiếp tục cống hiến hết mình cho sự nghiệp dạy học. Dù là lớp học làm bánh hay lớp học “xoá mù chữ”, điểm chung của những lớp học này là hoàn toàn miễn phí và được khởi nguồn từ tấm lòng nhân ái, tận tụy của các cô giáo đã bước qua tuổi xế chiều.

Tâm lý học đường - Chuyện không của riêng ai

Tình trạng bạo lực học đường gia tăng khiến học sinh cảm thấy lo âu. (Ảnh minh họa)
(PLVN) - Tâm lý học đường không chỉ là vấn đề của riêng học sinh, mà còn là trách nhiệm của cả gia đình, nhà trường và xã hội. Khi học sinh được chăm sóc và hỗ trợ tốt về tinh thần, các em sẽ có cơ hội phát triển toàn diện, đóng góp cho cộng đồng và trở thành những công dân có ích trong tương lai.

Cô Điêu Thị Ngọc Hoa - một nhà giáo tiêu biểu năm 2024

Cô Điêu Thị Ngọc Hoa - một nhà giáo tiêu biểu năm 2024
(PLVN) - Tự hào lan tỏa khắp Trường THPT Chuyên Hùng Vương (tỉnh Phú Thọ) khi cô giáo Điêu Thị Ngọc Hoa, giáo viên môn Hóa học, được Bộ Giáo dục và Đào tạo vinh danh trong danh sách 251 nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục tiêu biểu năm 2024.

'Chia sẻ cùng thầy cô' - Tôn vinh những hy sinh thầm lặng

Đại úy Nguyễn Đình Thông giảng dạy các em nhỏ ở lớp học tình thương. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Tối 15/11 tại Hà Nội đã diễn ra Lễ tuyên dương 60 nhà giáo tiêu biểu trong chương trình “Chia sẻ cùng thầy cô” năm 2024. Chương trình nhằm ghi nhận những cống hiến bền bỉ, không ngừng nghỉ của đội ngũ thầy, cô giáo, những người đã dành nhiều thời gian, công sức và tâm huyết vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ, đóng góp cho sự nghiệp giáo dục và bồi dưỡng thế hệ trẻ.

Hà Nội nỗ lực xây dựng hệ thống giáo dục toàn diện và hạnh phúc

Khốc liệt tuyển sinh đầu cấp ở Hà Nội, hơn 5.500 học sinh thi để giành 270 suất vào lớp 6 Trường Nguyễn Tất Thành năm 2024. (Ảnh: PV)

(PLVN) - Trường học phải là nơi người học được bảo đảm an toàn, không có bạo lực học đường, không có nói tục, chửi bậy, không có ép buộc học thêm. Ở đó hiện hữu một môi trường học đường văn hóa tiêu biểu. Ởđó, con người ứng xử với nhau bằng tình yêu thương và trách nhiệm...