Những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh triển khai rất nhiều dự án động lực phát triển kinh tế, số lượng diện tích giải phóng mặt bằng (GPMB) lớn, kéo theo tình hình khiếu nại, phản ánh về đất đai tăng nhiều. Năm 2022, chỉ riêng TP Hạ Long tiếp nhận 2.390 đơn, trong đó có 1.192 đơn đủ điều kiện xử lý, thuộc thẩm quyền giải quyết.
Trước tình hình đó, TP Hạ Long đã không ngừng xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ hòa giải viên cơ sở. Hiện thành phố có 10 tổ hòa giải cơ sở với 76 hòa giải viên. Các hòa giải viên được cập nhật kiến thức về lĩnh vực đất đai, hôn nhân, gia đình và nhiều kiến thức pháp luật khác. Qua đó, các đề nghị hòa giải ở cơ sở được các tổ hòa giải thực hiện tốt, đáp ứng yêu cầu công việc; tỷ lệ hòa giải thành năm 2022 đạt 84%.
Huyện Vân Đồn hiện có 72 tổ hòa giải cơ sở với 414 hòa giải viên. Những năm qua, huyện thực hiện tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ này. Từ năm 2019 đến nay, các tổ hòa giải đã hòa giải 212 vụ việc, trong đó 148 vụ việc hòa giải thành. Hoạt động của đội ngũ hòa giải viên cơ sở đã góp phần giải quyết kịp thời các mâu thuẫn, xích mích, tranh chấp trong cộng đồng dân cư.
Triển khai Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019-2022”, các cấp chính quyền tỉnh đã xây dựng đội ngũ tập huấn viên cấp tỉnh, cấp huyện để làm nòng cốt triển khai công tác tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, nghiệp vụ về công tác hòa giải viên cơ sở. Toàn tỉnh hiện có 5 tập huấn viên cấp tỉnh, 70 tập huấn viên cấp huyện. Đội ngũ này hằng năm đều được trang bị tài liệu, văn bản pháp luật, tập huấn nắm vững chính sách, thể chế để truyền tải nghiệp vụ cho đội ngũ hòa giải viên cơ sở một cách hiệu quả.
Việc thành lập, kiện toàn các tổ hòa giải, hòa giải viên được các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương quan tâm chỉ đạo, tổ chức thực hiện. Đến nay, toàn tỉnh có 1.469 tổ hòa giải ở 1.452 thôn, bản, khu phố với 9.138 hòa giải viên; trong đó có 1.835 hòa giải viên là người dân tộc thiểu số. Đa số hòa giải viên ở cơ sở là bí thư chi bộ, trưởng thôn (bản, khu phố), trưởng ban công tác mặt trận, trưởng các tổ chức đoàn thể (hội phụ nữ, hội cựu chiến binh, đoàn thanh niên, hội người cao tuổi…). Đội ngũ này là những người có uy tín, phẩm chất đạo đức, am hiểu văn hóa, phong tục tập quán địa phương, có khả năng vận động, thuyết phục người dân chấp hành pháp luật, có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình tham gia công tác.
 Hòa giải viên cơ sở, Trưởng thôn Thìn Thủ, xã Quảng An, huyện Đầm Hà, (bên trái) trao đổi tâm tư nguyện vọng của người dân trong thôn để nắm tình hình. |
Hằng năm, đội ngũ hòa giải viên cơ sở đều được tập huấn nâng cao kiến thức pháp luật, kỹ năng hòa giải. Từ năm 2019 đến nay, Sở Tư pháp và UBND cấp huyện đã tập huấn, bồi dưỡng kiến thức cho 8.821 lượt hòa giải viên; các địa phương đã biên soạn, in ấn, phát hành nhiều tài liệu, cấp phát cho các tổ hòa giải ở cơ sở. Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong việc nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên cơ sở; tập huấn sử dụng internet để truy cập, tìm hiểu các văn bản pháp luật, các tài liệu về kỹ năng hòa giải cơ sở.
Nhờ vậy, chất lượng công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh ngày càng được nâng cao; số vụ việc hòa giải thành tăng. Năm 2021 hòa giải thành 1.232/1.548 vụ việc ở cơ sở, đạt tỷ lệ 79,57%; năm 2022 hòa giải thành 1.358/1.596 vụ việc, đạt tỷ lệ 85,08%.
Theo lãnh đạo Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật (Bộ Tư pháp), thời gian tới, để công tác hòa giải cơ sở ngày càng đạt hiệu quả cao, các địa phương cần tiếp tục phát huy những cách làm sáng tạo. Đồng thời, các cấp ủy, chính quyền, người đứng đầu cần quan tâm hơn nữa trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở một cách thực chất và hiệu quả, tăng cường tuyên truyền, phổ biến về hòa giải ở cơ sở nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành và toàn xã hội đối với công tác này.
Làm tốt công tác hòa giải ở cơ sở, giúp đoàn kết thôn, xóm, hạn chế khiếu nại tố cáo, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội, thực hiện có hiệu quả các phong trào thi đua trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, góp phần vào thành công chung trong các nhiệm vụ kinh tế chính trị đã đặt ra.
