Ruộng “khát nước”, tỏi mất mùa
Những ngày qua, hàng trăm hộ dân ở thôn Bàn Nam (xã Duy Châu, huyện Duy Xuyên, Quảng Nam) “đứng ngồi không yên” khi hàng chục hecta lúa, hoa màu vụ đông xuân không đủ nước tưới tiêu, đứng trước nguy cơ “chết khát”, mất trắng.
Nhìn thửa ruộng khô hạn, bà Trần Thị Nhỏ (SN 1965, trú thôn Bàn Nam - Duy Châu) lo lắng: “Tôi vừa mới gieo sạ 4 sào lúa nhưng với tình hình nắng nóng thế này cộng với kênh dẫn nước vào trạm bơm Cù Bàn bị bồi lấp, không thể bơm nước vào ruộng được. Thiếu nước, rễ mạ không ăn ra, cây còi cọc dần, úa vàng rồi chuyện mất năng suất là hiển nhiên, có thể mất trắng”.
Theo bà Nhỏ, những ngày này, bà thường ra ruộng chắt từng gàu nước để cứu lúa nhưng không ăn thua. Trước nguy cơ hàng chục hecta lúa, hoa màu mất trắng, bà con đã làm đơn kiến nghị lên các cấp lãnh đạo địa phương quan tâm, sớm triển khai nạo vét, khơi thông dòng chảy từ sông vào trạm bơm Cù Bàn để cung cấp nước tưới cho ruộng đồng.
Ông Đặng Đình Sanh (SN 1954, Trưởng thôn Bàn Nam, Duy Châu) cho biết, hơn 90 hecta lúa, hoa màu của thôn lấy nước tưới từ trạm bơm Cù Bàn. Tuy nhiên, trong những năm qua, ảnh hưởng của mưa lũ khiến kênh dẫn nước vào trạm bơm bị bồi lấp. Toàn thôn có 635 hộ dân với 2.483 nhân khẩu sống chủ yếu bằng nghề nông nên việc đảm bảo nước tưới tiêu rất quan trọng. Vì thế phải nạo vét kênh dẫn đủ độ sâu, độ rộng cho nước sông chảy vào trạm mới giải quyết nạn thiếu nước trầm trọng cho cây lúa. Ông Sanh cũng nêu, kiến nghị cần có một dự án nạo vét kênh quy mô lớn chứ không nên làm theo kiểu đối phó từng vụ vì như vậy chỉ tốn tiền mà thời gian đáp ứng lại ngắn.
Trong khi đó, tại huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi), tỏi là cây trồng chủ lực, được ví như “vàng trắng” của người nông dân. Tuy nhiên, những năm gần đây, tỏi liên tục mất mùa, khiến việc trồng tỏi của hàng nghìn nông dân ở huyện đảo trở nên vô cùng khó khăn.
Theo ghi nhận, cánh đồng tỏi trên đảo Lý Sơn những ngày sau Tết Nguyên đán khá trầm lắng, dẫu đây là thời điểm nông dân ở Lý Sơn bắt đầu thu hoạch tỏi vụ đông xuân.
Hơn 30 năm gắn bó với ruộng tỏi, bà Ngô Thị Kiểm (trú thôn Tây An Hải, huyện Lý Sơn) chưa bao giờ chứng kiến vụ tỏi nào bị mất mùa như năm nay. Buồn bã nhổ từng bụi tỏi èo uột, có cây còn chẳng thấy củ đâu, bà Kiểm thở dài: “Gia đình tôi đầu tư 45 triệu đồng để sản xuất 3 sào tỏi với nhiều kỳ vọng, nhưng sau 4 tháng vất vả, kết quả thu được chỉ những luống tỏi bung, nhỏ và thối củ. Cả cánh đồng ai cũng mất mùa, nông dân như chúng tôi trắng tay luôn, không có kinh phí để sản xuất lại vụ mới”. Theo người dân Lý Sơn, nguyên nhân dẫn đến tình trạng nên là do trước Tết Nguyên đán, đúng giai đoạn tạo củ thì thời tiết diễn biến thất thường, mưa, gió, nhiệt độ xuống thấp kéo dài đã tạo nên mầm bệnh gây hại.
Thống kê cho thấy, vụ tỏi đông - xuân năm nay, sản lượng toàn huyện Lý Sơn giảm đến 90% so với vụ năm ngoái. Hiện giá tỏi tươi chỉ khoảng 60.000 đồng/kg, tỏi khô có giá 100.000 đồng/kg.
Cần có giải pháp kịp thời
Ông Nguyễn Dũng, Chủ tịch UBND xã Duy Châu, huyện Duy Xuyên cho biết, tình trạng kênh dẫn nước vào trạm bơm Cù Bàn bị bồi lấp đã diễn ra từ năm 2000 đến nay. Để khắc phục, hằng năm chính quyền xã làm phương án kiến nghị lên huyện xin kinh phí để nạo vét, khơi thông dòng chảy, nhưng chỉ là giải pháp tạm thời.
 |
Quá trình sinh trưởng của tỏi gặp bất lợi bởi thời tiết và sâu bệnh. Theo nông dân Lý Sơn, năm nay tỏi vụ đông xuân nhỏ, sản lượng giảm đến 90%. |
Cũng lời ông Dũng, chi phí cho việc nạo vét tạm thời rất tốn kém, mỗi lần như vậy hơn 150 triệu nhưng chỉ được thời gian ngắn. Vừa rồi, huyện có dự án nạo vét kênh dẫn nước vào trạm bơm Cù Bàn rất quy mô, nhưng sau đó vì một vài lý do nên buộc phải dừng. Chính quyền xã cũng như hàng trăm người dân rất muốn dự án nạo vét này sớm triển khai, bởi nó mang tính cấp thiết.
Ông Nguyễn Thế Đức, Phó Chủ tịch UBND huyện Duy Xuyên chia sẻ thêm, việc kênh dẫn của trạm bơm Cù Bàn thiếu nước do kênh nằm vuông góc với dòng chảy sông Thu Bồn nên chỉ qua một mùa lũ tiểu mãn sẽ bị bồi lấp. Để khắc phục tình trạng này, UBND tỉnh Quảng Nam đã khảo sát, thống nhất cho phép huyện Duy Xuyên thực hiện dự án “khơi thông dòng chảy trạm bơm Cù Bàn”, ổn định bờ mái, đảm bảo cung cấp nước cho người dân về lâu dài.
“Hồ sơ dự án được lập từ năm 2021, đến nay các thủ tục đã hoàn thành nhưng vẫn chưa thực hiện được vì vướng phản đối của số ít hộ dân làm nghề sông nước sống ven sông Thu Bồn. Họ cho rằng khi triển khai dự án sẽ gây sạt lở bờ sông, uy hiếp đến nhà cửa. Do đó, huyện đã tổ chức đối thoại, giải thích rất khó để sạt lở xảy ra vì huyện chỉ cho phép nạo vét, mở rộng từ trạm bơm trở ra sông 55m, còn trong này giữ nguyên hiện trạng. Quy mô nạo vét cũng không sâu và tuỳ theo địa hình”, ông Đức nói.
Theo ông Đức, hiện UBND huyện Duy Xuyên đang tổng hợp các văn bản cần thiết để báo cáo tỉnh xem xét cho ý kiến chỉ đạo liên quan đến dự án nạo vét “khơi thông dòng chảy trạm bơm Cù Bàn” sau khi xã Duy Châu và các hộ dân có đơn tập thể kiến nghị nạo vét để cứu lúa. Hiện nay, lúa đang đẻ nhánh nhưng với tình trạng thiếu nước tưới như thế này, cây lúa sẽ bị chết khô nếu không kịp thời cứu chữa. Đây là dự án cấp thiết nên huyện sẽ đẩy nhanh quá trình xin cho phép tiếp tục triển khai dự án.
Trong khi đó, lý giải việc tỏi liên tiếp mất mùa, ông Đặng Tấn Thành, Phó Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn nói rằng: “Thời tiết không ủng hộ, thêm vào đó, việc canh tác truyền thống của người dân cũng gặp nhiều khó khăn khi xuất hiện sâu bệnh tấn công. Huyện đã báo cáo Chi cục Bảo vệ thực vật để có giải pháp hỗ trợ cho nông dân trong những mùa vụ sắp tới. Đồng thời khuyến cáo người dân chú trọng sản xuất tỏi theo hướng an toàn, nâng cao giá trị, chất lượng, không chú trọng số lượng để tránh mất mùa đại trà”.
