Các chuyên gia lo ngại nó có thể mở ra một kỷ nguyên mới đầy bất ổn ở Đông Âu, phá vỡ chuỗi cung ứng và nền kinh tế toàn cầu, đồng thời buộc phải thay đổi ảnh hưởng địa chính trị làm tổn hại đến uy tín của phương Tây.
Những nỗi sợ hãi này vẫn có thể được ngăn chặn. Chính phủ Ukraine đang coi thường những rủi ro trước mắt của một cuộc xâm lược quy mô toàn diện, ngay cả khi các quan chức ở tất cả các bên đang tranh giành nhau để tìm ra một giải pháp ngoại giao cho tình thế bế tắc mà chính quyền Tổng thống Joe Biden cảnh báo là sắp xảy ra chiến tranh.
Nếu một cuộc tấn công xảy ra, vẫn chưa rõ nó sẽ diễn ra dưới hình thức nào - và việc dự đoán ý định của Tổng thống Nga Putin là một hành động nổi tiếng là thiếu khôn ngoan. Nigel Gould-Davies, cựu đại sứ Anh tại Belarus, hiện là thành viên cấp cao về Nga và Âu-Á tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) cho biết: “Bất kỳ cuộc chiến tranh đương đại nào cũng sẽ kinh hoàng".
Các nhà phân tích đồng ý rằng hiệu quả của phản ứng do NATO dẫn đầu cũng rất quan trọng trong việc xác định mức độ ảnh hưởng sâu rộng và lâu dài của bất kỳ cuộc xâm lược nào. Nhưng bất kỳ động thái nào của Nga cũng sẽ là một phép thử đối với quyết tâm của các quốc gia phương Tây và gây ra một loạt bất ổn về kinh tế và an ninh.
Ông Gould-Davies nói: “Đây dễ là cuộc khủng hoảng an ninh nghiêm trọng nhất ở châu Âu kể từ những năm 1980.
James Nixey, Giám đốc chương trình Russia-Eurasia tại tổ chức tư vấn Chatham House có trụ sở tại London, cho biết: “Nga và phương Tây đã bất đồng cơ bản về thế giới quan và bất đồng cơ bản đó đã bị cuốn vào thảm trong nhiều năm”. Ông nói: “Bây giờ Nga đã quyết định sẽ nâng cao kỷ lục. "Đó là một vấn đề trong thế giới thực có ý nghĩa toàn cầu."
Một chiến tuyến mới ở Châu Âu
Khi mối đe dọa về việc Nga tiến vào Ukraine ngày càng gia tăng, thì những lời hùng biện của phương Tây cũng tăng lên.
Tổng thống Mỹ Joe Biden nói với CNN hôm thứ Ba rằng sẽ có "hậu quả nghiêm trọng" đối với bất kỳ cuộc xâm lược nào của Nga. Thủ tướng Anh Boris Johnson cho biết nước này sẽ đóng góp vào bất kỳ hoạt động triển khai mới nào của NATO sau một cuộc tấn công, trong khi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết "chi phí sẽ rất cao" nếu ông Putin quyết định.
Nhưng "quy mô của phản ứng toàn cầu phụ thuộc vào mức độ Nga can thiệp vào Ukraine", Nixey nói. Ông nói thêm rằng trong khi nhiều nhà quan sát lạc quan một cách thận trọng rằng một cuộc chiến tranh tổng lực sẽ bị ngăn chặn, "Tôi đã sai lầm trước đây - như hầu hết các nhà phân tích Nga đã làm."
Những hậu quả tức thời nhất bên ngoài Ukraine sẽ có thể cảm nhận được ở các quốc gia Đông Âu và Baltic, những quốc gia sẽ nhận thấy một nước Nga công khai uy tín trước ngưỡng cửa của họ.
"Ukraine có biên giới với một số quốc gia NATO. Sẽ có rất nhiều lo ngại rằng đây không chỉ là điều gì đó xảy ra gần đó có thể có tác động lan tỏa - mà là an ninh của họ sẽ bị đe dọa", ông Gould-Davies nói.
Các binh sĩ Ukraine tại một vị trí trên chiến hào ở Donbas trú ẩn trong cái lạnh khắc nghiệt.
"Nếu Nga được phép, hoặc không nản lòng, vẽ lại biên giới một lần nữa, thì rõ ràng Nga sẽ rút ra bài học từ chính điều đó - tiếp theo là ở đâu?", ông Nixey nói thêm.
Khi đó, phần lớn sẽ phụ thuộc vào phản ứng của NATO và các quốc gia có thể thấy mình trong tầm bắn sẽ nhanh chóng nhận thấy sự hiện diện của quân đội ngày càng tăng. Phát ngôn viên Lầu Năm Góc John Kirby cho biết có tới 8.500 lính Mỹ đã được đặt trong tình trạng báo động cao độ về khả năng triển khai tới Đông Âu. Ba quan chức Hoa Kỳ quen thuộc với các cuộc thảo luận cũng nói với CNN rằng Hoa Kỳ và các đồng minh có thể gửi thêm các cuộc triển khai tới Romania, Bulgaria và Hungary trong những ngày tới.
Ukraine không phải là thành viên NATO, và liên minh có thể sẽ không gửi binh sĩ đến nước này. Nhưng sau một cuộc xâm lược, sự hiện diện của quân đội dày đặc có thể sẽ vẫn còn dọc theo vành đai phía đông của châu Âu chừng nào Nga còn giữ đất Ukraine - một viễn cảnh sẽ khơi gợi lại ký ức về một rào cản thời Chiến tranh Lạnh chia cắt từ đông sang tây.
Neil Melvin, Giám đốc nghiên cứu an ninh quốc tế tại Viện Dịch vụ Hoàng gia Hoa Kỳ (RUSI) nói, "Ở châu Âu, điều này sẽ thay đổi mọi thứ rất nhiều - bởi vì chúng tôi còn lâu mới nghĩ đến những điều đó". Ông Melvin dự đoán rằng các quốc gia sẽ yêu cầu "lực lượng đủ lớn để chiến đấu trong một thời gian dài, để đưa vào các lực lượng mới từ Mỹ, [và] để chống lại các chiều không gian mạng. Đó sẽ là một sự thay đổi lớn".
Lo lắng về kinh tế
Hậu quả kinh tế của một cuộc xâm lược là một ẩn số, nhưng có một số tác động có thể xảy ra đã khiến các chuyên gia lo lắng kể từ khi việc bố trí quân đội Nga gần biên giới Ukraine lần đầu tiên trở nên rõ ràng.
Trực tiếp nhất, sự gián đoạn sản xuất nông nghiệp của Ukraine có thể ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn cung cấp lương thực.
Quốc gia này là một trong bốn nhà xuất khẩu ngũ cốc lớn của thế giới - dự kiến sẽ chiếm khoảng 1/6 lượng ngô nhập khẩu của thế giới trong 5 năm tới, theo dự đoán của Hội đồng ngũ cốc quốc tế - vì vậy, nó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng của nước này. và sản lượng có thể ảnh hưởng đến việc cung cấp một số loại thực phẩm.
Nhưng điều đáng lo ngại hơn là tác động tiềm tàng rộng lớn hơn đối với nguồn cung cấp năng lượng và hậu quả của các biện pháp trừng phạt cứng rắn của phương Tây đối với Nga sẽ có thể xảy ra sau một cuộc xâm lược.
"Nếu bạn đang nói về một cuộc xung đột lớn [liên quan đến] một trong những nhà cung cấp năng lượng lớn nhất trên thế giới - và một quốc gia trung chuyển chính đến phần còn lại của Châu Âu - thì không thể không có những tác động đáng kể đến thị trường năng lượng", ông Gould-Davies nói.
Nga cung cấp khoảng 30% lượng khí đốt tự nhiên của Liên minh châu Âu, với nguồn cung cấp từ nước này đóng vai trò quan trọng trong sản xuất điện và sưởi ấm gia đình trên khắp Trung và Đông Âu.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế hôm thứ Tư lên tiếng cáo buộc Nga đã góp phần gây ra tình trạng thiếu cung cấp khí đốt ở châu Âu bằng cách giảm xuất khẩu và trong những tháng gần đây, nước này cũng gây áp lực cung cấp cho Moldova.
Ông Gould-Davies nói thêm: “Chúng tôi đã thấy Nga trong những tháng gần đây khai thác và làm trầm trọng thêm các vấn đề về cung cấp năng lượng toàn cầu và giá cả cao hơn. "Họ có thể suy tính cái giá phải trả của một thứ nghiêm trọng hơn thế này nhiều không?"
Lạm phát chi phí năng lượng đã ảnh hưởng đến hàng triệu ngôi nhà ở châu Âu - ở Anh, người tiêu dùng sẽ trả thêm khoảng £ 790 ($ 1,075) để sưởi ấm và thắp sáng nhà của họ trong năm nay, theo Bank of America - và xung đột ở Đông Âu có thể châm ngòi hoặc làm sâu sắc thêm cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt ở một số quốc gia.
Một điều đáng lo ngại ở châu Âu là Nga thực sự sẽ sẵn sàng giải quyết mối quan hệ rạn nứt với thị trường châu Âu, do việc cung cấp khí đốt và than dần dần chuyển sang Trung Quốc trong những năm gần đây.
Ông Melvin cho biết: Sự tăng tốc trong sự thay đổi đó sẽ gây ra "một sự xáo trộn lớn đối với nền kinh tế [Châu Âu], bởi vì họ sẽ phải làm một điều gì đó khác". Điều này có khả năng làm đình trệ các kế hoạch loại bỏ hạt nhân ở các vùng của lục địa này nếu các quốc gia buộc phải điên cuồng tìm kiếm các giải pháp thay thế năng lượng.
Các quan chức chính quyền cấp cao cho biết hôm thứ Ba, chính quyền Tổng thống Biden đang tiến hành lập kế hoạch dự phòng để tăng cường nguồn cung cấp năng lượng cho châu Âu, lường trước tình trạng thiếu khí đốt và một cú sốc đối với nền kinh tế toàn cầu.
Trong khi đó, EU đang làm việc với "một loạt các biện pháp trừng phạt theo ngành và cá nhân" trong trường hợp Nga gây hấn hơn nữa, theo một tuyên bố của Ủy ban châu Âu sau cuộc họp trực tuyến với các nhà lãnh đạo của Mỹ, Vương quốc Anh, Ý, Pháp, Đức, Ba Lan, EU và NATO. Ông Biden nói với CNN rằng ông sẽ dự đoán "các biện pháp trừng phạt kinh tế đáng kể".
Một đoàn xe bọc thép của Nga di chuyển dọc theo đường cao tốc ở Crimea hồi đầu tháng.
Các nhà phân tích thường kỳ vọng một gói trừng phạt trên phạm vi rộng có thể giáng vào các ngân hàng lớn của Nga, lĩnh vực dầu khí và nhập khẩu công nghệ. Nhưng những ảnh hưởng đối với châu Âu và phần còn lại của thế giới cũng sẽ được cảm nhận.
"Bất cứ khi nào bạn áp đặt các biện pháp trừng phạt, bạn phải trả giá rất lớn cho mục tiêu - nhưng bạn cũng có nguy cơ bị tổn hại từ chính bản thân và bạn bè và đồng minh của bạn", Nathan Sales, phụ trách hoạt động về an ninh dân sự, dân chủ và quyền con người tại Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ trong chính quyền của ông Trump cho biết.
Và trong khi các biện pháp trừng phạt có mục tiêu đối với các cá nhân và công ty Nga đã được dựa vào kể từ khi Nga xâm lược Crimea vào năm 2014, vẫn có "mối quan hệ đầu tư đáng kể" giữa nước này và phương Tây có thể bị rạn nứt, ông Melvin nói. Ông nói thêm: “Câu hỏi bây giờ là những lệnh trừng phạt đó sẽ đi xa hơn bao nhiêu, và nền kinh tế Nga sẽ trở nên cô lập hơn đến mức nào”.
