Chính việc quy hoạch một đằng, cấp giấy phép xây dựng một nẻo, đã khiến doanh nghiệp gặp phải muôn vàn khó khăn do chính các cơ quan chức năng xử lý vi phạm trật tự xây dựng lẫn cuộc sống hàng ngày của người dân. Trở lại câu chuyện về điều chỉnh quy hoạch và cấp phép xây dựng đối với dự án 8B phố Lê Trực (Ba Đình - Hà Nội) dưới đây là một ví dụ.
Ngày 5/12/2008, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 2452/QĐ-UBND về việc phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chi tiết phần kiến trúc hai bên trục đường Cầu Giấy - Kim Mã - Hùng Vương (đoạn từ Đại sứ quán Thụy Điển đến đường Hùng Vương) tỷ lệ 1/500 tại lô đất ký hiệu L30, địa điểm số 8B phố Lê Trực, phường Điện Biên, quận Ba Đình, Hà Nội. Cụ thể, theo quyết định này, dự án được phê duyệt có quy mô 20 tầng và chiều cao công trình không quá 70m (theo đúng chiều cao tĩnh không đã được Bộ Quốc phòng cho phép).
Ngày 16/03/2009, Sở Quy hoạch kiến trúc Hà Nội chấp thuận Quy hoạch tổng mặt bằng tỷ lệ 1/500 và Phương án thiết kế kiến trúc kèm theo Văn bản số 499/QHKT-P3 với các chỉ tiêu quy hoạch: 4 tầng hầm, 20 tầng nổi với chiều cao công trình là 69,1m.
Ngày 07/04/2009, Sở Xây dựng Hà Nội có văn bản số 2154/SXD kết quả thậm định thiết kế cơ sở công trình thuộc dự án với quy mô công trình 4 tầng hầm, 20 tầng nổi với chiều cao công trình là 69,1m.
Hồ sơ thiết kế kỹ thuật và Hồ sơ thiết kế chi tiết bản vẽ thi công được công ty Tư vấn Đại học Xây dựng thiết kế với quy mô chiều cao công trình 69,1m và 20 tầng và đã được Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng - Bộ Xây dựng thẩm tra năm 2010. Cho thấy, dự án này đã được phê duyệt thực hiện từ 2008 và khu đất này nằm ngoài Trung tâm chính trị Ba đình theo Quyết định số 2411/QĐ-TTg ngày 10/12/2013 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy họach chi tiết khu hành chính Ba đình có tỷ lệ 1/2000.
Sau khi Dự án được phê duyệt quy hoạch chi tiết và hoàn thành các thủ tục, đủ điều kiện thi công, Công ty cổ phần May Lê Trực và Nhà thầu từ năm 2010 đã thi công xong cọc khoan nhồi, tường vây, 4 tầng hầm đến mặt đất cos 0,00m theo kết cấu có quy mô công trình 4 tầng hầm, 20 tầng nổi với chiều cao công trình là 69,1m; Nhưng điều đáng nói ở đây khi công trình đang xây dựng dở dang đã xong 4 tầng hầm thì bất ngờ lại bị hồi tố, yêu cầu điều chỉnh chỉ được thi công xây dựng 18 tầng và chiều cao công trình chỉ còn 53m (giảm đi 2 tầng nhưng chiều cao lại giảm đi tới 17m – tương đương hơn 5 tầng nhà); chính điều này đã đẩy doanh nghiệp đến nhiều hệ lụy sau này.
Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là Sở Xây dựng Hà Nội lại cấp giấy phép xây dựng sai với quy hoạch chi tiết tại Quyết định số 2452/QĐ-UBND ngày 05/12/2008 của UBND thành phố Hà Nội (cho đến thời điểm hiện nay quy hoạch chi tiết này vẫn là duy nhất và đang có hiệu lực thi hành) với quy mô chiều cao công trình chỉ còn 53m và 18 tầng với chiều cao bình quân các tầng là 2,94m (53m : 18 tầng = 2,94m), trong khi chiều dày bê tông, dầm sàn, trần đã chiếm tới 0,6m. Như vậy, chiều cao thông thuỷ mỗi tầng chỉ còn lại 2,4m.
Điều bất cập thể hiện rõ nhất là tầng 1 chỉ cấp phép cao 2,6m, sau khi trừ đi chiều dày bê tông dầm sàn, trần thì chiều cao thông thủy chỉ còn 1,9m - có nghĩa là người đi lại trong tầng nhà có thể sờ tay được vào trần nhà và đường dây điện...nguy hiểm; Điều này cho thấy rõ chiều cao các tầng nhà và công trình được cấp không đúng quy hoạch cung như tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam về thiết kế nhà ở nhà cao tầng (chiều cao thông thủy không được nhỏ hơn 3m). Giả sử, nếu chủ đầu tư xây dựng theo đúng Giấy phép được cấp này thì tòa nhà sẽ không thể sử dụng được, không đảm bảo công năng sử dụng cũng như gây nguy hiểm cho chính những người sinh sống và làm việc trong tòa nhà này.
Một nội dung vô cùng quan trọng là tại Văn bản số 499/QHKT-P3 ngày 16/03/2009 của Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội đã yêu cầu Công ty cổ phần May Lê Trực liên hệ với Sở Xây dựng để được hướng dẫn thủ tục, hồ sơ cấp giấy phép xây dựng theo Quyết định 79/2007/QĐ-UBND ngày 11/7/2007. Tuy nhiên, nếu áp dụng điểm e, khoản 2, Điều 3, Quyết định 79 thì công trình tại số 8B phố Lê Trực thuộc trường hợp không phải xin phép xây dựng. Điều này cũng được thể hiện rõ ở Công văn số 280/TTr-TCD của Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng gửi Chủ tịch UBND TP.Hà Nội.
Vậy, tại sao dự án 8B Lê Trực thuộc trường hợp không phải xin phép, Hà Nội lại yêu cầu Công ty cổ phần May Lê Trực làm thủ tục để cấp giấy phép? Chủ đầu tư cho rằng, cơ quan chức năng của Hà Nội tự thêm một Giấy phép xây dựng trong khi pháp luật thời điểm này không yêu cầu, việc này không những làm kéo dài thời gian, tăng thêm thủ tục hành chính, tổn thất kinh tế cho doanh nghiệp, lại còn vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Nếu không thêm Giấy phép xây dựng, thêm những thủ tục hành chính không đúng có lẽ doanh nghiệp đã thi công xây dựng, thực hiện xong dự án ngay từ thời điểm đó.
Về dự án 8B Lê Trực, với những bất cập trong quá trình thực hiện dự án giữa quy hoạch chi tiết được phê duyệt và giấy phép xây dựng được cấp và đã phải trả giá cho điều ấy bằng việc phá dỡ tầng 20 kỹ thuật và tầng 19, cùng toàn bộ 585 dầm và 17/36 cột của tòa nhà. Tuy nhiên, hiện tại pháp luật chỉ quy định xử lý số tầng, không quy định xử lý chiều cao. Vì vậy, tầng 18 của dự án 8B Lê Trực là có trong giấy phép xây dựng và phù hợp với quy hoạch chi tiết hiện nay với quy mô 20 tầng và chiều cao công trình không quá 70m (chiều cao tĩnh không được Bộ quốc phòng cho phép).
Nếu tiếp tục phá dỡ tầng 18 và 17 thì kết cấu Công trình này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng toàn bộ tòa nhà, gây nguy hiểm cho cư dân và những người sống quanh công trình, cũng như những người tham gia giao thông trên đường Trần Phú kéo dài.
Nhiều ý kiến chuyên gia kỹ thuật xây dựng cho rằng, nếu “cắt” hết phần được cho là sai phạm thì công trình này sẽ tan tành. Hơn nữa việc phá dỡ giai đoạn 2 nhà 8B Lê Trực vô cùng khó khăn bởi tòa nhà có dầm chuyển chịu lực chính tại mái tầng 18, kết cấu phức tạp. Nếu không có phương án phá dỡ khả thi, người thẩm định, thẩm tra có lương tâm và chuyên môn kỹ thuật cao thì nguy cơ mất an toàn cho tòa nhà là rất cao.
Bởi vậy, hiện nay người mua nhà đang khẩn thiết kêu cứu tới Đảng nhà nước, các cơ quan quản lý vì muốn được về ở tại căn hộ mà chủ đầu tư đã bàn giao. Nhưng sẽ thế nào nếu như công trình tiếp tục đắp chiếu và chờ ngày phá dỡ trong khi công trình đã hoàn thiện, những người dân phải gánh chịu mọi thiệt hại, nhiều cảnh ngộ đi thuê nhà tạm bợ?
Việc Công ty cổ phần Tập đoàn Phương Bắc (đơn vị được giao phá dỡ vi phạm tại 8B Lê Trực giai đoạn 1) đã có công văn gửi các cơ quan trung ương, các cấp chính quyền thành phố Hà Nội và các sở, ngành chức năng đề nghị dừng phá dỡ giai đoạn 2 công trình vi phạm này cũng là một đề xuất có lý có tình cần được xem xét.
Còn theo quy định tại Nghị định số 121/2013/NĐ-CP ngày 10/10/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng, đối với công trình xây dựng sai phép, không phép thì: hành vi xây dựng sai phép mà không vi phạm chỉ giới xây dựng, không gây ảnh hưởng các công trình lân cận, không có tranh chấp, xây dựng trên đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp thì ngoài việc bị xử phạt vi phạm hành chính, còn bị buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được bằng 50% giá trị phần xây dựng sai phép, không phép, sai thiết kế được phê duyệt hoặc sai quy hoạch xây dựng hoặc thiết kế đô thị được duyệt đối với công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng hoặc công trình chỉ yêu cầu lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật xây dựng công trình. Sau khi chủ đầu tư hoàn thành việc nộp phạt thì cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng hoặc điều chỉnh giấy phép xây dựng.
Theo tìm hiểu của phóng viên, tại Nghị định số 121/2013/NĐ-CP ngày 10/10/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng, hiện không có bất kỳ quy định pháp luật, hoặc chế tài xử lý về việc xây dựng sai chiều cao tầng như công trình này từ 3m, xây dựng thành 3,3m. Việc xử lý vi phạm phải theo qui định của pháp luật, thực tế hai miền nam bắc chưa có trường hợp nào bị xử xử lý riêng chiều cao tầng hoặc xử lý bằng hình thức cộng lũy kế các tầng vi phạm để xử lý đối trừ vào một tầng trên cùng, công dân được làm những việc pháp luật không cấm.
Đặc biệt là, các tầng 17, 18 tại toà nhà này lại có trong giấy phép xây dựng số 11/GPXD ngày 24/3/2014 do sở xây dựng Hà Nội cấp; Việc chủ đầu tư tăng chiều cao mỗi tầng từ 3m thành 3,3m là việc làm bất khả kháng, phù hợp với quy hoạch chi tiết và tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam, đảm bảo công năng sử dụng và quyền lợi cho người mua nhà.
Việc cấp giấy phép xây dựng chỉ là một khâu trong thủ tục cấp phép và phải tuân thủ theo quy định pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, ngay từ đầu việc cấp phép đã không tuân thủ đúng theo quy hoạch chi tiết lẫn tiêu chuẩn thiết kế xây dựng Việt Nam thì việc căn cứ vào giấy phép sai đó để làm “thước đo” xử lý vi phạm trật tự xây dựng có lẽ là khá “ngang trái”, đòi hỏi sự công tâm, minh bạch, khách quan, khi xử lý đúng người, đúng tội từ các cấp chính quyền.
