Rào cản về giới trong khởi nghiệp
Mới đây, ngày 11/2, trao đổi với truyền thông tại buổi tổng kết chương trình “Future For Women – Vì tương lai của phụ nữ” mùa 2 do tổ chức phi chính phủ ForGood Vietnam tổ chức, chị Phạm Trần Kim Chi, thành viên tham gia chương trình - người đang ở giai đoạn đầu khởi nghiệp trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ đã mạnh dạn chỉ ra những rào cản, định kiến mà chị đã và đang đối mặt trong quá trình khởi nghiệp. Cụ thể, theo chị Phạm Trần Kim Chi: “Trong quá trình khởi nghiệp, tôi cảm nhận rõ nhiều rào cản về giới khiến việc khởi nghiệp trở nên khó khăn hơn. Đơn cử như nam giới có thế mạnh bàn bạc công việc trên bàn nhậu, thậm chí họ đi tới khuya. Còn phụ nữ mà đi nhậu nhiều, đi cà phê nhiều thì bị nghĩ ngay là không tốt. Hay đàn ông có thể thoải mái để con cái cho vợ đi giao lưu, công tác nhưng đa số phụ nữ thường phải sắp xếp, bố trí rất kỹ mới đi được, giống như nhiệm vụ đó là chỉ riêng của người phụ nữ. Những định kiến đó, tôi nghĩ rất lâu mới thay đổi được, quan trọng là bản thân tự biết cách cân bằng và học hỏi thêm, để có những ứng xử phù hợp”.
Theo nghiên cứu Giới và thị trường lao động ở Việt Nam do Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) tại Việt Nam thực hiện, phụ nữ dành trung bình 20,2 giờ mỗi tuần để dọn dẹp nhà cửa, giặt quần áo, nấu ăn và đi chợ, chăm sóc gia đình và con cái, trong khi nam giới chỉ dành 10,7 giờ cho những công việc này. Những áp lực từ trách nhiệm đối với gia đình đòi hỏi phụ nữ phải làm việc nhiều hơn 100% sức lực trong giai đoạn đầu và quá trình khởi nghiệp của họ thường khá cô đơn, nếu không nhận được sự hỗ trợ từ phía các thành viên trong gia đình.
Tương tự, chị Nguyễn Thị Ngọc Thắng đang điều hành hộ kinh doanh hạt dinh dưỡng muối vừng Tono, tại huyện Krông Pắk, Đắk Lắk cũng gặp nhiều rào cản về trách nhiệm, cân bằng giữa cuộc sống gia đình và công việc. Theo chị, những định kiến như nữ giới phải gánh trách nhiệm làm vợ, làm mẹ khiến chị gặp nhiều áp lực trong quá trình khởi nghiệp. “Đơn cử như việc tham gia chương trình “Future For Women”, ban đầu chồng tôi phản đối rất nhiều. Bởi vì, để tham gia chương trình tôi phải xuống TP HCM, ít nhất 1 lần/tháng để tham gia các khóa học. Vợ chồng tôi nhiều lần tranh cãi về việc khởi nghiệp nhưng tôi vẫn kiên định với ước mơ của mình. Nhờ sự kiên định của mình mà tôi đã thấy mình tiến bộ trong kinh doanh, các anh chị cố vấn đã chỉ ra nhiều phương pháp khá hiệu quả. Chồng tôi hiện tại đã ủng hộ và chia sẻ với tôi”, chị Nguyễn Thị Ngọc Thắng cho biết.
Theo báo cáo Mastercard năm 2021, Việt Nam xếp thứ 6 trong số các quốc gia có tỷ lệ nữ doanh nhân cao nhất và cũng là đại diện châu Á duy nhất nằm trong top 10 quốc gia có tỷ lệ doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo. Số liệu thống kê của Hiệp hội Nữ doanh nhân Việt Nam (VAWE) cũng cho thấy, tỷ lệ doanh nghiệp Việt Nam do phụ nữ làm chủ tăng lên nhanh chóng những năm gần đây, hiện chiếm tỷ lệ hơn 25% tổng số doanh nghiệp và giữ vị trí cao nhất trọng khu vực Đông Nam Á.
Dù vị thế ngày càng được nâng cao, nhưng không thể phủ nhận phụ nữ vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức như: doanh nghiệp chủ yếu có quy mô nhỏ và cực nhỏ với khả năng tiếp cận các chương trình, chính sách hỗ trợ còn rất hạn chế; với đặc tính giới, phụ nữ cũng gặp khó khăn hơn nam giới trong việc thực hiện hóa ý tưởng kinh doanh. Bên cạnh đó, những định kiến tồn tại lâu đời đang đặt lên vai phụ nữ gánh nặng gấp đôi so với nam giới khi họ vừa phải chăm lo cho gia đình, vừa phải có trách nhiệm với doanh nghiệp. Phụ nữ cũng thiếu cơ hội để tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, khó có cơ hội được đào tạo hay giao lưu, học hỏi do gánh nặng gia đình, sinh con…
Vì tương lai của phụ nữ
Cách đây gần 1 năm, tại buổi Tọa đàm “Trao quyền cho phụ nữ trong doanh nghiệp và hỗ trợ khởi sự kinh doanh” vào ngày 8/3/2022, các diễn giả tham gia Tọa đàm đã khẳng định để xóa bỏ ranh giới vô hình cản trở sự phát triển và khuyến khích phụ nữ tham gia phát triển kinh tế, Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới của Việt Nam xác định mục tiêu đến năm 2025, khoảng 20.000 phụ nữ được hỗ trợ khởi sự kinh doanh và khởi nghiệp. Nhiều doanh nghiệp và tổ chức xã hội cũng đang chung tay để kiến tạo một môi trường làm việc bình đẳng và dành nhiều cơ hội hơn cho nữ giới như tập trung giải quyết bất bình đẳng giới theo chiều dọc bằng cách đưa ra các mục tiêu tăng số lượng lãnh đạo là nữ hoặc tỉ lệ phụ nữ làm quản lý; hoặc theo chiều ngang, như tuyển thêm nữ vào bộ phận kỹ thuật, bán hàng….
Từ những nỗ lực này, chương trình “Future For Women” - một chương trình hoàn toàn miễn phí cho phụ nữ khởi nghiệp đã ra đời với ForGood Vietnam là đơn vị triển khai. Giai đoạn 2022 -2023, chương trình thu hút hơn 150 phụ nữ đăng ký tham dự, trong đó 40 hồ sơ đạt tiêu chuẩn đầu vào đại diện cho 40 ý tưởng kinh doanh được tham gia các khoá đào tạo trong 6 tháng. Tại đây, các nữ Start-up được tăng cường kiến thức và kỹ năng lãnh đạo, kinh doanh; xây dựng bộ công cụ phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội và khởi nghiệp; vượt qua những định kiến giới gây tác động tiêu cực đến việc kinh doanh; được cố vấn bởi các chuyên gia trong lĩnh vực kinh doanh cụ thể và tiếp cận các thông tin thực tiễn về những hỗ trợ dành cho phụ nữ khởi nghiệp.
Kết thúc chương trình, đã có 26 doanh nghiệp hoạt động và tiếp tục hoạt động ở quy mô nhỏ và siêu nhỏ với hơn 10 ngành nghề kinh doanh khác nhau bao gồm: dịch vụ ăn uống, du lịch, đào tạo, giải pháp công nghệ, dịch vụ lưu trú, sân chơi cho trẻ, thức ăn cho thú cưng... Các doanh nghiệp trải dài trên nhiều tỉnh như: Quảng Ninh, Đắk Lắk, Lâm Đồng, Đà Nẵng, TP HCM, Vũng Tàu, Vĩnh Long, Cần Thơ…
Ngày 5/1/2023, Hội LHPN Hà Nội đã tổ chức Hội nghị triển khai kế hoạch thực hiện Đề án hỗ trợ phụ nữ Thủ đô khởi nghiệp. Về hoạt động hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp, năm 2022 đã có 799 phụ nữ được các cấp Hội hỗ trợ khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp, gần 20.000 lượt phụ nữ kinh doanh được nâng cao năng lực. Mục tiêu của năm 2023 là sẽ hỗ trợ 300 phụ nữ khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp; hỗ trợ thành lập 3 Hợp tác xã do phụ nữ tham gia quản lý điều hành; nâng cao năng lực cho 1.000 lượt cán bộ Hội phụ nữ các cấp của thành phố về các chủ trương, chính sách mới về hỗ trợ doanh nghiệp, kỹ năng tư vấn cho nữ doanh nhân; 2.700 phụ nữ làm chủ doanh nghiệp và phụ nữ mới khởi nghiệp sẽ được nâng cao kỹ năng kinh doanh, kỹ năng quản lý, điều hành phát triển doanh nghiệp, hỗ trợ hoàn thiện dự án, ý tưởng sản xuất kinh doanh.
