Chim rẽ mỏ thìa (Calidris pygmaea) là một loài chim di trú quý hiếm được xếp vào loài Cực kỳ nguy cấp. Vào mùa chim di cư, thường bắt đầu từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau, loài chim này thường bay qua và trú ngụ tại các tỉnh ven biển thuộc Khu Dự trữ Sinh quyển Châu thổ Sông Hồng bao gồm tỉnh Ninh Bình, Thái Bình và Nam Định.
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, quần thể của loài chim di cư nói chung và chim rẽ mỏ thìa nói riêng đã và đang suy giảm đáng kể do các yếu tố như biến đổi khí hậu, mất môi trường sống và nạn săn bắt trái phép.
 |
Quần thể chim rẽ mỏ thìa đang suy giảm đáng kể do nhiều yếu tố. (Ảnh: TT Nhiệt đới Việt - Nga) |
Với mong muốn thúc đẩy và tăng cường sự tham gia của cộng đồng địa phương, đặc biệt là phụ nữ, WildAct đã triển khai dự án “Sáng kiến bảo tồn do phụ nữ lãnh đạo để xây dựng một hệ sinh thái hài hòa cho loài chim rẽ mỏ thìa và cộng đồng địa phương tại tỉnh Ninh Bình” nhằm cung cấp các thông tin, tập huấn kỹ năng và hỗ trợ Hội Phụ nữ tham gia thực hiện các hoạt động bảo tồn như công tác truyền thông, nghiên cứu, chia sẻ sáng kiến địa phương góp phần vào công tác bảo tồn chim di cư nâng cao nhận thức, thái độ và hành vi của cộng đồng địa phương đối với chim di cư.
Trong khuôn khổ dự án, WildAct đã phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Ninh Bình triển khai các hoạt động truyền thông, tập huấn kỹ năng quản lý dự án và phát triển sáng kiến bảo tồn dành cho hội viên phụ nữ tại hai huyện Kim Sơn và Yên Mô. Kết quả cho thấy trên 60% cán bộ Hội Phụ nữ nắm vững kiến thức về bảo vệ chim di cư và 91,4% cán bộ Hội Phụ nữ hiểu rõ các bước xây dựng và thực hiện một dự án truyền thông hiệu quả.
Đặc biệt, hai nhóm với các thành viên từ Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Kim Sơn đề xuất các dự án đặt tại xã Kim Đông và Kim Trung đã tiên phong xây dựng và triển khai các hoạt động cộng đồng từ tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đến các hành động cụ thể góp phần giảm áp lực lên môi trường sống của chim di cư.
 |
Các thành viên Hội Phụ nữ tích cực tham gia dự án bảo tồn chim di cư. Nguồn ảnh WildAct |
Nhóm dự án đặt tại xã Kim Đông đã xây dựng sáng kiến truyền thông nhằm thay đổi nhận thức người dân về bảo vệ loài chim rẽ mỏ thìa. Sáng kiến của nhóm tập trung vào việc thay đổi nhận thức và hành vi của các nhóm có nguy cơ gây ảnh hưởng lớn đến chim di cư như thợ săn, nhà hàng, cán bộ cơ sở và người dân địa phương.
Cụ thể, nhóm dự kiến tổ chức một hội nghị tuyên truyền cho người dân với nội dung truyền tải về tầm quan trọng của chim di cư, đặc biệt là loài rẽ mỏ thìa, kết hợp chiếu phim tư liệu, phát các tài liệu và ấn phẩm truyền thông, đồng thời thực hiện lễ ký cam kết không săn bắt và tiêu thụ chim.
Nhóm dự án đặt tại xã Kim Trung đã chọn một hướng tiếp cận độc đáo bằng cách gắn bảo vệ chim di cư với vấn đề rác thải sinh hoạt. Sáng kiến của nhóm bao gồm tổ chức Ngày hội truyền thông môi trường, tập huấn phân loại và xử lý rác bằng men vi sinh tại hộ gia đình, phát tặng thùng rác và tổ chức chiến dịch thu gom rác ven biển – nơi chim thường kiếm ăn và dừng chân. Sáng kiến không chỉ góp phần cải thiện môi trường sống của các loài chim, mà còn nâng cao ý thức cộng đồng về mối liên hệ giữa sức khỏe con người, môi trường và đa dạng sinh học.
Hai sáng kiến đã được WildAct công bố tài trợ tại buổi hội nghị để thực thi những cách tiếp cận sáng tạo, linh hoạt và gắn chặt với thực tiễn của phụ nữ địa phương, góp phần xây dựng mô hình bảo tồn từ cộng đồng, vì cộng đồng.
Với định hướng rõ ràng, phương pháp tiếp cận trực diện và cách làm dựa vào sức mạnh cộng đồng, hai sáng kiến không chỉ góp phần tạo ra chuyển biến tích cực tại Ninh Bình mà còn mở ra một hướng tiếp cận hiệu quả cho công tác bảo tồn chim di cư dựa vào phụ nữ địa phương.
