Kết tồng là một phong tục độc đáo của người dân tộc Tày, được hình thành từ lâu đời. Đây là phong tục độc đáo, nó giống như một thanh nam châm hút mọi người lại gần nhau hơn.
“Kết tồng” - một phong tục đẹp của người dân tộc Tày
“Tồng” trong tiếng Tày có nghĩa là “hợp nhau”, “giống nhau”. Bạn tồng là những người bạn chơi cùng nhau, giúp đỡ và chia sẻ lẫn nhau trong công việc và trong cuộc sống, giống như anh em ruột thịt trong nhà. Đối với người dân tộc Tày, họ rất quý trọng tình cảm bạn bè, anh chị em, vì vậy “kết tồng” được sinh ra giống như một sợi dây gắn kết những người bạn, người anh, người chị lại với nhau.
Khi được hỏi về “kết tồng”, bà Nguyễn Thị Nự, 80 tuổi, tại thôn Bản Châng, Mỹ Thanh, Bạch Thông, Bắc Kạn cho hay: “Việc kết bạn tồng của người Tày có từ lâu đời, cho tới nay vẫn còn có nhiều người làm lễ “kết tồng”. Vì đây là một phong tục đẹp mà người Tày chúng tôi rất quý trọng”.
Theo địa hình cư trú trước đây, người dân tộc Tày thường sống chung với nhau thành làng bản nhỏ, hẻo lánh giữa các thung lũng, triền đồi. Do đó khoảng cách về địa lý khiến họ khó giao lưu với nhau hơn. Vì vậy, với mong muốn được mở rộng quan hệ, được giao lưu, học hỏi lẫn nhau mà các thanh niên người dân tộc Tày thường tới các thôn bản gần kề để gặp nhau, từ đó có thể trở thành những người bạn tồng của nhau.
Nếu qua nhiều lần gặp gỡ, trò chuyện hợp nhau, họ có thể mời bạn về nhà chơi. Khi đã thân thiết với nhau, cả hai người đã biết rõ cha mẹ, gia đình và thấy hợp nhau thì chàng trai (hoặc cô gái) ngỏ ý đặt vấn đề “kết tồng”. Đối với các chàng trai, cô gái dân tộc Tày, họ luôn muốn tìm người hợp ý để làm bạn tồng, giống như bạn tri kỷ mà chúng ta thường nhắc tới. Đây là một phong tục mang tính nhân văn trong cuộc sống của đồng bào dân tộc Tày.
 |
Nghi lễ “kết tồng” đặc biệt của người dân tộc Tày
Hai người có thể làm bạn tồng được với nhau bởi ở họ có được sự tương đồng về tên tuổi, chí hướng, sở trường, cảnh ngộ, Hay đơn giản là họ tìm thấy sự đồng điệu và có được thứ tình cảm mà nó lớn hơn tình bạn và dưới tình cảm ruột thịt thì họ cũng sẽ làm lễ kết tồng để giúp đỡ, động viên nhau những lúc khó khăn để cùng nhau phát triển.
Với người dân tộc Tày, nếu bạn có một người bạn thân thiết nhưng chưa thực hiện một buổi lễ “kết tồng” chính thức, thì vẫn không được coi là bạn tồng của nhau. Để làm lễ “kết tồng”, người “kết tồng” phải từ 18 tuổi trở lên mới được làm lễ. Người Tày sẽ đi xem ngày và chọn một ngày đẹp để tổ chức lễ “kết tồng”.
Buổi lễ được diễn ra trang trọng ở một trong hai gia đình người được nhận là bạn tồng, dưới sự công nhận của cha mẹ, ông bà, anh chị em và người thân. Trong buổi lễ có bữa ăn thịnh soạn mừng đôi bạn tồng và những người chứng kiến.
Khi chính thức “kết tồng”, đôi bạn trở nên thân thiết, quý mến nhau. Họ coi nhau như anh em ruột thịt, quan tâm hỏi han nhau như anh em một nhà, tham gia mọi công việc của nhà bạn như công việc của nhà mình.
Bạn tồng luôn chia sẻ cho nhau những niềm vui, nỗi buồn, động viên nhau vươn lên trong cuộc sống. Nếu không may ông bà, cha mẹ mỗi bên qua đời, bạn tồng phải sắm lễ vật đến lễ tế và để tang như một người con trong gia đình thật sự. Đây là một phong tục rất đặc biệt, mang một giá trị nhân văn sâu sắc mà ít nơi có được.
Ông Hà Văn Thắng - già làng Bản Châng, Mỹ Thanh, Bạch Thông, Bắc Kạn chia sẻ: “kết tồng” là một nét văn hóa đẹp của người Tày. Tuy nhiên, chỉ có “kết tồng” giữa nam với nam, nữ với nữ chứ không có bạn tồng giữa nam và nữ. Bản thân tôi cũng có một người bạn tồng, cùng tuổi nhau gắn kết từ thời bé cho tới nay đã được hơn 56 năm”.
Mỗi người dân tộc Tày, nếu kết bạn tồng thì chỉ với một hoặc hai người, rất ít người có ba bạn tồng. Cũng giống như bạn tri kỷ, bạn tồng là những người họ luôn có mặt bên cạnh ta cả những lúc ta khốn khó và cả khi ta đã có thành công. Vì vậy, những người bạn khác, dù thân thiết đến mấy cũng chưa gọi là bạn tồng.
Để trở thành bạn tồng của người Tày không nhất thiết người còn lại là người dân tộc Tày, họ có thể là một người ở vùng khác, dân tộc khác, nhưng hai người muốn nhận nhau là anh em, bạn bè thì chỉ cần tổ chức một buổi lễ “kết tồng” là được.
 |
Vẫn luôn là sợi chỉ gắn kết con người với nhau
Có rất nhiều phong tục, tập quán theo thời gian mà bị mai một đi. Tuy nhiên, đối với lễ “kết tồng” của người Tày thì cho tới nay vẫn được thực hiện khá phổ biến, có rất nhiều những đôi bạn tồng mới chỉ 19 tuổi. Họ ra ngoài giao lưu, học hỏi và gặp được nhiều người đồng chí hướng, đồng quan điểm. Vì vậy cho tới nay người dân tộc Tày tại Bắc Kạn vẫn luôn giữ gìn và thực hiện được phong tục đặc biệt này.
Anh Đinh Quang Trọng, một nam thanh niên 24 tuổi, người dân tộc Tày thuộc Bản Châng, Mỹ Thanh, Bạch Thông, Bắc Kạn mới làm lễ “kết tồng” cho biết: “Tôi và Lý Văn Trường mới biết nhau 2-3 năm do cùng làm nghề lái xe tải. Tôi và Trường mới quen biết. Nhưng ngay từ lần đầu gặp, chúng tôi đã rất thân thiết. Cả tôi và Trường luôn luôn giúp đỡ nhau trong công việc, cũng như trong cuộc sống, vì thế năm ngoái chúng tôi quyết định làm lễ “kết tồng”“.
Ngày nay khi xã hội ngày càng phát triển, sự vô cảm giữa con người với con người “lên ngôi”. Hay có nhiều mối quan hệ chỉ được xây dựng lên vì vật chất thì việc gắn kết người với người là điều rất quý trọng. Có thể nói, việc “kết tồng” của người dân tộc Tày mang ý nghĩa cao đẹp, thể hiện tinh thần đoàn kết, “tương thân tương ái” giữa con người với nhau.
Ông Hà Văn Thắng, già làng Bản Châng, Mỹ Thanh, Bạch Thông, Bắc Kạn nói: “Người dân tộc Tày chúng tôi luôn đề cao tinh thần đoàn kết, gắn bó. Đặc biệt là giữa con người với con người, vì vậy tôi luôn mong muốn gìn giữ phong tục này để nó như một sợi dây kéo con người lại gần nhau hơn”.
Có thể nói rằng, việc “kết tồng” của người dân tộc Tày mang ý nghĩa cao đẹp, thể hiện tinh thần đoàn kết, “tương thân tương ái” giữa con người với nhau. Cho dù đến đời sau, mối quan hệ tình cảm thân thiết của những người bạn tồng của thế hệ đi trước vẫn được lưu giữ trong con cháu với tình cảm gắn bó và bền chặt.
