Phóng sinh hay phóng… nghiệp?

Người tâm không thiện, mua chim, cá, rùa khiến kẻ khác vì hám tiền đi lùng chim trời, rùa núi, rùa sông, cá về bán, lấy cớ để phóng sinh thì càng trọng tội hơn. Đó còn chưa kể, phóng sinh một con vật lại gây hại nhiều con vật khác là có tội.

Thảm cảnh chim, rùa bị “hành hạ”

Không chỉ đua nhau đốt vàng mã tràn lan, nhiều người còn lạm dụng phóng sinh. Tại dọc đường Hoàng Hoa Thám, Lạc Long Quân (Hà Nội)… những ngày rằm tháng 7 đông đúc hơn bao giờ hết. Ngoài các loại chim trời như bồ câu, khuyên, chào mào, chích chòe, sáo, vẹt, yểng… có nhiều loại quí hiếm như: hỏa tiễn, quế lâm, khướu… được bày bán la liệt, công khai. Phần lớn đây là chim bẫy được ở các cánh rừng từ khắp nơi như Hà Giang, Yên Bái, Tuyên Quang, Ninh Bình, Thanh Hóa… được dồn về Hà Nội từ khắp các nẻo đường của các tay thợ săn chim.

Để kêu gọi lòng từ bi nhằm kiếm tiền, nhiều ông chủ chim còn không ngại treo bảng mời gọi: “Số phận của những con vật này chính là số phận của các bạn, các bạn hãy tranh thủ làm việc thiện”. Rằm tháng 7 chính là dịp để các chủ hàng bán chim được dịp hốt bạc. Người đàn ông bán chim khoe: “Những ngày này, trung bình cửa hàng tôi bán hàng trăm con chim các loại, chủ yếu là bồ câu, chim én, chim sẻ giá từ 20-100 nghìn đồng/con (tùy loại).

Nhưng có nhiều đại gia mua hẳn khướu bạc má, họa mi, cu gay có giá khoảng 500 -700 nghìn đồng/con”. Những con ốm đau, dặt dẹo, tôi đều “đẩy” được hết”. Một ông chủ chim khác có gần hai chục con chim bồ câu, con bị xích chân, con bị trói cổ, con bị xách chổng ngược đầu xuống đất, được bán lẻ từng con với cái giá 60 nghìn đồng/con. Tiếng ngã giá xì xào: “Bán gì mà đắt thế, tôi mua phóng sinh chứ có ăn hay nghe hót đâu”. 

Ở phiên chợ chim nhộn nhịp không khí bán mua này, chẳng có ai đến đây thưởng chim và cũng chẳng có một tiếng chim hót nào, chỉ thấy tiếng đập cánh xao xác, khô khốc vào nan lồng. Người bán chim cắm cúi cắt cánh chim, để khi được phóng sinh, chim không thể bay xa hoặc không cất nổi cánh.

Sau khi nghi lễ phóng sinh hoàn tất, những người này lại bắt lại những con chim nhốt vào lồng để... bán cho người khác. Khi có người đến mua chim, sau khi hỏi số lượng cần mua, người phụ nữ bán chim đưa tay vào cái lồng đen đặc, hốt từng nắm bỏ vào chiếc lồng khác để bán. Lũ chim quằn quại, giãy giụa giẫm đạp lẫn nhau, lông lá bay tung tóe. Trong số đó, có con bị thương, nằm thoi thóp, cam chịu bị đè bẹp. Có những bầy chim nhốt lồng lâu ngày, không ai mua. Người bán để bầy chim chết đói, chết khát rồi quăng ra đường.

Không ít người cho rằng, phóng sinh rùa sẽ được… trường sinh, sống thọ. Lẽ đó, rùa cũng được nhiều người tìm mua để phóng sinh. Nhưng rùa rất khó sống khi không ở trong điều kiện thích hợp. Nhiều loài rùa như rùa núi thường bị phóng sinh xuống ao chùa. Vì không thể sống hoặc ở lâu trong môi trường nước. Hầu hết chúng sẽ chết sau vài ngày hoặc một tuần khi được thả xuống ao, hồ. Đặc biệt, nhiều loài trong số chúng được xếp vào nhóm loài đặc biệt nguy cấp và được pháp luật bảo vệ.

Lại có người mua rùa tai đỏ về thả ao, hồ. Họ không biết hoặc cố tình làm ngơ khi rùa tai đỏ bị cơ quan chức năng xác định là con vật độc hại thuộc nhóm động vật xâm lấn nguy hiểm với môi trường. Rùa tai đỏ mang trên mình vi khuẩn Salmonella - một dạng vi khuẩn gây bệnh thương hàn, có thể khiến các sinh vật trong khu vực chịu nhiều tổn thương, thậm chí diệt vong.

Có cung thì có cầu, việc phóng sinh đã vô tình tạo thành một chuỗi cung ứng hoàn toàn phù hợp với quy luật kinh tế thị trường. Có người mua chim, mua rùa, tất sẽ nhiều người đặt bẫy bắt chim, bắt rùa. Những chú chim bay lượn tự do trên không trung liên tục bị sa lưới, những chú rùa ở sông, núi bị “giam cầm”. Chim, rùa bắt về bán cho những người đi chùa phóng sinh. 

Cần hiểu ý nghĩa sâu xa của việc phóng sinh

Vậy, nghi thức phóng sinh thế nào cho đúng cách để không phải mắc vào nghiệp ác? Theo các nhà tu hành, để cúng phóng sinh các con vật, mọi người cần nắm rõ môi trường cũng như điều kiện sống của chúng để đảm bảo rằng sau khi phóng sinh, những con vật này có thể tiếp tục sống lâu dài. Khi thực hiện phóng sinh, cần thao tác nhanh gọn rồi thả loài được phóng sinh đi ngay, tránh để chúng bị tù túng, ngột ngạt, gây cảm giác sợ hãi.

Từ từ thả con vật xuống ở nhiều nơi khác nhau, không nên chỉ thả tập trung ở một chỗ. Không ném cả xô, túi xuống ao, hồ, sông, suối vì vừa gây ô nhiễm môi trường vừa không thực hiện đúng ý nghĩa của việc phóng sinh (con vật ở trong túi có thể không chui ra được). Khi phóng sinh, hãy chờ cho chúng bơi hoặc bay hết đi rồi mới về để đảm bảo an toàn cho chúng. Việc phóng sinh nên làm ở nơi vắng vẻ để tránh những kẻ săn bắt nhìn thấy và tìm cách bắt chúng lại, như vậy là tạo thêm nghiệp ác.

Nhà sư Thích Trí Thịnh - Phó Trưởng ban Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hòa Bình, Trụ trì chùa Kim Sơn Lạc Hồng nhắn nhủ: “Về nghĩa bóng, phóng sinh là phóng thích những cái tâm ô uế như cái tâm tham, cái tâm đố kị, cái tâm hơn thua, cái tâm thù hận... ra khỏi con người mình để mình được tự do. Tự nhiên cuộc sống sẽ trở nên bình yên. Còn mình để những cái tâm đó trong lòng thì những người gần mình cũng sinh ra thù hận, tạo ra cho họ sự thù hận. Ý nghĩa sâu xa của việc phóng sinh trong đạo Phật là như vậy chứ không phải là mua mấy con rùa, chim, con cá rồi đem đi phóng sinh”.

Có lẽ, đã đến lúc cần phải triệt tiêu cái nghề phá hoại môi sinh, môi trường này. Lẽ nào làm phúc, phóng sinh lại là “mảnh đất màu mỡ” cho kẻ buôn bán, kiếm lợi trên sự sống của loài vật khác?