Rủi ro do thiếu thông tin, kinh nghiệm
Thời gian vừa qua, thông tin về DN Việt Nam bị lừa khi giao dịch TMQT khá nhiều, trong đó nổi bật là các giao dịch liên quan đến nông sản. Trong đó, phải kể đến 2 vụ việc rất lớn là vụ “suýt mất” 36 container hạt điều ở Italia năm 2022 và 5 container hồ tiêu, hạt điều, quế, hồi ở UAE vào tháng 7/2023. Theo ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), điểm chung của 2 vụ việc này là công ty chuyển phát chứng từ giao bộ chứng từ cho người không có thẩm quyền tại ngân hàng người mua. Đây là “lỗ hổng” của quy trình tưởng như rất chặt chẽ.
Thực tế, Bộ Công Thương và thương vụ Việt Nam tại nước ngoài đã liên tục đưa ra các khuyến cáo, cảnh báo liên quan đến việc DN thuộc quốc gia sở tại có dấu hiệu lừa đảo DN Việt khi thực hiện các giao dịch TMQT. Tuy nhiên, những khuyến cáo này lại chỉ được thực hiện sau khi đã có DN Việt bị lừa. Do đó, Bộ Công Thương đã nhiều lần khuyến nghị DN Việt cần phải xác minh kỹ càng thông tin về đối tác quốc tế, trước khi thực hiện giao dịch thông qua các thương vụ Việt Nam tại nước ngoài.
Ngoài ra, theo ông Hải, còn một phương thức để xác minh thông tin người mua hiệu quả là mua thông tin từ các công ty tư vấn DN, công ty đánh giá tín nhiệm. Các công ty này thường có kho dữ liệu rất lớn về các DN, được cập nhật thường xuyên. “Qua việc mua thông tin, DN có thể thấy được “tầm vóc” của DN mà mình quan tâm hoặc thực hiện giao dịch. Ví dụ, một công ty được lập ra gần đây, hoặc lập ra đã lâu mà mức độ đóng thuế rất ít, nay lại đặt mua hàng với số lượng lớn thì đó là điều bất thường” - ông Hải nói.
Bà Vũ Thị Hồng Nhung - Phó phòng Chính sách sản phẩm bán buôn (Vietcombank) cho biết, trong bối cảnh khó khăn về thị trường hiện nay, đơn hàng xuất khẩu (XK) giảm mạnh trên toàn cầu và tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng sau dịch COVID-19, việc có được những đơn hàng XK mới, số lượng lớn, ở những thị trường lớn là một cơ hội lớn đối với DN. Tuy nhiên, việc thiếu hụt thông tin và kinh nghiệm trong giao dịch thanh toán quốc tế - tài trợ thương mại với các đối tác cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt ở khâu thanh toán.
Kết quả khảo sát năm 2022 từ PwC - 1 trong 4 công ty kiểm toán lớn nhất thế giới, cho thấy, có 52% DN Việt Nam tham gia khảo sát từng bị lừa đảo TMQT. Điều này cho thấy, DN cần thận trọng hơn nữa trong việc lựa chọn phương thức giao dịch thanh toán, kiểm tra thông tin đối tác và hợp đồng, đồng thời hợp tác với ngân hàng và các cơ quan chức năng để hạn chế giảm thiểu nguy cơ rủi ro.
Nhiều phương án giảm thiểu rủi ro
Bà Vũ Thị Hồng Nhung khẳng định, nhận thức được mối quan tâm của DN trong giao dịch ngoại thương, Vietcombank vẫn đang và sẽ tiếp tục đồng hành cùng DN trong hoạt động thanh toán quốc tế và nỗ lực cung cấp nhiều biện pháp hỗ trợ nhằm hạn chế, đối phó với các loại rủi ro cho DN.
Cụ thể, Vietcombank có thể hỗ trợ DN tránh các nguy cơ bị lừa đảo, mất tiền hoặc hàng hóa thông qua cung cấp thông tin hỗ trợ DN tìm hiểu kỹ thị trường, kiểm tra đánh giá, xếp hạng rủi ro tín dụng, kinh doanh của đối tác nước ngoài; Tư vấn cho DN các biện pháp nhận biết và xử lý giao dịch bất thường như cảnh giác với những email bất thường, kiểm tra chéo bằng phương thức liên hệ khác, kiểm tra qua cơ quan có thẩm quyền
Với các đối tác quốc tế của DN, Vietcombank có thể hỗ trợ DN phòng tránh rủi ro bị đối tác nước ngoài chiếm dụng vốn, không nhận được thanh toán hoặc thanh toán không đúng hạn thông qua cung cấp thông tin hỗ trợ DN tìm hiểu kỹ thị trường, kiểm tra đánh giá, xếp hạng rủi ro tín dụng, kinh doanh của đối tác nước ngoài hoặc mua dịch vụ thẩm tra từ các đơn vị uy tín.
Đáng chú ý, với kinh nghiệm hoạt động ngoại thương, Vietcombank có thể hỗ trợ DN tránh các rủi ro về vi phạm quy định pháp luật hoặc quy định của ngân hàng, dẫn đến bị phạt hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự thông qua cung cấp thông tin nhận biết, xác minh và cập nhật thông tin khách hàng, đánh giá rủi ro khách hàng, báo cáo giao dịch hoặc giám sát giao dịch.
Ngoài ra, Vietcombank còn có thể hỗ trợ DN hạn chế nguy cơ bị ngân hàng đại lý hoặc ngân hàng trung ương của nước nhập khẩu từ chối thanh toán thông qua việc tích cực nắm bắt thông tin về tình hình kinh tế chính trị thế giới; Kiểm tra kỹ các thông tin về khách hàng, ngân hàng, quốc gia; Báo cáo giao dịch có dấu hiệu đáng ngờ và cung cấp thông tin về các quốc gia, ngân hàng thuộc diện nghi ngờ.
Đặc biệt, theo bà Nhung, với thế mạnh của mình, Vietcombank có thể cung cấp giải pháp mua bán ngoại tệ kỳ hạn để giúp DN tránh được rủi ro lỗ do biến động tỷ giá.
