Phòng, chống dịch cúm gia cầm: Việc kiểm dịch bị buông lỏng
Dịch cúm gia cầm đang bùng phát tại 8 tỉnh, thành phố trong cả nước, 3/4 ca nhiễm cúm A(H5N1) bị tử vong. Đặc biệt, hai tỉnh giáp Hải Phòng là Hải Dương và Quảng Ninh đều vừa bùng phát dịch. Nguy cơ bùng phát dịch trên địa bàn thành phố rất lớn. Trong khi đó,đáng lo ngại là việc kiểm dịch vận chuyển, kinh doanh gia cầm bị buông lỏng, nhất là tại các cửa ngõ vào thành phố.
Có dịch mới tăng cường lực lượng
Chúng tôi đến trạm kiểm dịch cố định tại xã An Hưng (An Dương), cách trạm thu phí quốc lộ 5 gần 2 km. Chứng kiến chỉ có 2 cán bộ thú y trực chốt. Trong khi hàng trăm ô tô, xe máy áo ào chạy qua chốt kiểm dịch, 2 cán bộ kiểm dịch gần như chỉ ngồi nhìn một cách bất lực. Anh Nguyễn Văn Kính, cán bộ thú y cho biết: “Trạm hiện có 4 người đều là cán bộ thú y nên chia nhau mỗi ca trực 2 người. Do không có lực lượng công an giao thông, nên chúng tôi rất khó tạm dừng các xe để kiểm tra vì khụng cú thẩm quyền chặn xe. Những ngày gần đây, phần lớn xe chúng tôi kiểm tra đều có giấy kiểm dịch vì họ đi chậm và sẵn sàng hợp tác. Chúng tôi được biết, từ đợt dịch cúm gia cầm đầu tiên (năm 2004) đến nay, chỉ khi có dịch cúm gia cầm bùng phát trên địa bàn thành phố, trạm này mới được bổ sung lực lượng quản lý thị trường và công an, trực ban 24/ 24 giờ. Hết dịch, chỉ còn cán bộ thú y trực chốt, các lực lượng khác đều rút, vì lý do không đủ kinh phí.
Tại trạm kiểm dịch cầu Nghìn (Vĩnh Bảo), gần đây cũng chỉ có lực lượng cán bộ thú y trực chốt. Cũng giống trạm kiểm dịch tại An Dương, chỉ khi dịch cúm gia cầm xuất hiện trên địa bàn thành phố, trạm cầu Nghìn mới được tăng cường lực lượng công an và quản lý thị trường.Trong năm 2007, cả 3 lần chúng tôi đến trạm, đều đúng ngày trạm hết thời hạn hoạt động theo quyết định của UBND huyện Vĩnh Bảo. Mỗi quyết định hoạt động của trạm đều chỉ ghi thời hạn trong khoảng 1 tháng, nếu tình hình dịch cúm gia cầm còn diễn biến phức tạp, UBND huyện lại có thông báo gia hạn. Theo lý giải của các cán bộ trạm, thì do không có kinh phí nên huyện chỉ ra quyết định hoạt động trạm với đủ lực lượng trong một khoảng thời gian nhất định. Điều này có nghĩa là, việc duy trì hoạt động của trạm bị động, không kéo dài thường xuyên. Các trạm kiểm dịch cố định khác cũng vậy, khi không có dịch cúm gia cầm, chỉ còn lực lượng thú y trực chốt. Từ năm 2005 đến nay, các trạm kiểm dịch cố định vẫn chưa được xây nhà làm việc. Trạm cầu Nghìn và trạm Đá Bạc (Thủy Nguyên) phải thuê nhà dân để trực chốt; trạm kiểm dịch ở An Dương phải nhờ bốt làm việc của công an giao thông quốc lộ 5. Chỗ làm việc thiếu các điều kiện cơ bản, không có diện tích đất để thu giữ hoặc tiêu huỷ gia súc, gia cầm bệnh, không rõ nguồn gốc. Đối với những phương tiện vận chuyển gia cầm vi phạm quy định, các trạm kiểm dịch không còn cách nào khác là yêu cầu phương tiện quay lại nơi xuất phát, dù biết phần lớn số l gia súc, gia cầm này sẽ tuồn vào thành phố bằng các tuyến đường nhánh.
Có dịch mới lập chốt kiểm dịch tạm thời
Trong công điện số 03, ngày 21-2, Chủ tịch UBND thành phố yêu cầu “ngoài các trạm kiểm dịch cố định của thành phố tại cầu Nghìn (Vĩnh Bảo), đường 5 (An Dương), cầu Đá Bạc (Thủy Nguyên), các địa phương phải lập các chốt kiểm dịch tạm thời tại một số tuyến đường nhánh vào thành phố…”.Tuy nhiên, đến ngày 23-2, các huyện chưa thành lập các chốt kiểm dịch tạm thời tại các tuyến đường nhánh. Trong khi đó, ngoài các quốc lộ, tại tất cả cửa ô, thành phố còn có nhiều tuyến đường nhánh, đường phụ tránh được sự kiểm dịch của cơ quan chức năng. Chẳng hạn, từ Thái Bình sang huyện Vĩnh Bảo, ngoài tuyến đường chính qua trạm kiểm dịch, còn có 3 cầu phao và 8 tuyến đò ngang. Các xe tải khoảng 1,5 đến 2 tấn có thể đi qua cầu phao sông Hoá chạy ngược lên Tư Môi, ngã tư Qúy Cao chạy sang hướng Ninh Giang (Hải Dương) sau đó rẽ sang đường 10 về huyện An Lão. Các xe máy, xe đạp thồ có thể đi qua các bến đò Thâm Động, An Lạc, Hiệp Hoà, Vĩnh Long…Hiện tất cả tuyến đường này đều không có chốt kiểm dịch. Các địa phương cho biết, khi nào dịch cúm gia cầm xuất hiện tại Hải Phòng, thành lập các chốt kiểm dịch tạm thời tại khu vực giáp ranh, các tuyến đường nhánh, đường ra vào địa phương. Nếu thành lập trước, các địa phương không có kinh phí duy trì hoạt động.
Nhiều địa phương khẳng định, tuy không thành lập chốt kiểm dịch, nhưng vẫn huy động lực lượng cơ động, các đoàn thể quan tâm việc vận chuyển gia súc, gia cầm ra vào địa phương. Không biết các địa phương quan tâm đến đâu, nhưng chỉ qua kiểm tra việc kiểm soát vận chuyển tại xã Bát Trang (An Lão) chúng tôi thấy chưa yên tâm. Thôn Quán Trang của xã chỉ cách huyện Thanh Hà (Hải Dương) nơi vừa bùng phát dịch lợn tai xanh và cúm gia cầm, một con sông nhưng xã không thành lập chốt kiểm dịch. Trưởng thôn Quán Trang, thành viên ban chỉ đạo phòng chống dịch cúm gia cầm của thôn và xã, đồng thời là chủ con đò duy nhất đưa người chở hàng từ Thanh Hà sang Hải Phòng và ngược lại…
Kiểm dịch vận chuyển gia súc, gia cầm tại các trạm kiểm dịch cố định và các chốt kiểm dịch tạm thời là biện pháp quan trọng hàng đầu để ngăn chặn dịch cúm gia cầm từ xa. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc kiểm tra, kiểm dịch còn hình thức, “nửa vời”, bị động theo kiểu “mất bò mới lo làm chuồng”.