Gần đây, trên địa bàn Thủ đô liên tiếp xảy ra các trọng án, trong đó, đáng lưu tâm có nhiều vụ án mạng mà nguyên nhân chỉ là những mâu thuẫn xã hội bột phát. Đại tá Nguyễn Đức Chung - Phó Giám đốc Công an TP.Hà Nội trao đổi về thực trạng nhức nhối này.
 |
| Đại tá Nguyễn Đức Chung |
Điểm mặt tội phạm, tệ nạn
* Đại tá có thể nhận định sơ lược về tình hình tội phạm hình sự, tệ nạn xã hội (TPHS, TNXH) ở Thủ đô trong thời gian vừa qua?
- Thời gian qua, tình hình đối tượng sử dụng vũ khí nóng rất đáng lo ngại. Toàn thành phố xảy ra 36 vụ đối tượng sử dụng vũ khí “nóng” gây án (25 vụ nhằm người bắn, 11 vụ bắn chỉ thiên hoặc sử dụng súng để đe dọa), trong đó có 3 vụ sử dụng súng quân dụng, 33 vụ sử dụng súng tự chế, súng do Trung Quốc sản xuất để gây án, hậu quả làm chết 4 người và bị thương 38 người.
Số vụ giết người do mâu thuẫn giữa các ổ nhóm tội phạm, do mâu thuẫn tại các vũ trường, quán bar, quán karaoke, hiệu cầm đồ... tăng cao hơn cùng kỳ năm 2010. Đối tượng hình sự tụ tập thành ổ nhóm, tham gia bảo kê các bến bãi và sử dụng bạo lực để đòi nợ thuê (chủ yếu là đòi tiền vay nợ trong cờ bạc, vay nợ của các đối tượng cho vay nặng lãi...). Đặc biệt là tình trạng bắt giữ người trái pháp luật, đánh gây thương tích diễn biến rất phức tạp. Tội phạm lấn chiếm đất đai có chiều hướng gia tăng; có biểu hiện của sự bao che của một số cán bộ thoái hóa biến chất trong bộ máy chính quyền cấp cơ sở.
Tội phạm cướp xe máy, cướp tài sản ban đêm tăng. Số vụ lừa đảo tăng cao so với 8 tháng đầu năm 2010 (tăng 22%). Đáng chú ý, thủ đoạn cho vay nặng lãi hoặc vay tiền của người dân dưới dạng mượn “Sổ đỏ, sổ hồng” để thế chấp ngân hàng, nhưng lợi dụng trình độ hiểu biết pháp luật của nhiều người dân còn thấp, bắt người dân phải làm thủ tục vay dưới dạng bán nhà, đất hoặc yêu cầu cho mượn “Sổ đỏ, sổ hồng” làm giấy ủy quyền, rồi mang số giấy tờ đó đi công chứng, sau đó chiếm đoạt nhà, đất. Trong một số vụ chiếm nhà, đất có dấu hiệu hoạt động của tội phạm có tổ chức.
Tài liệu trinh sát cho thấy, vẫn có một số đối tượng người Trung Quốc tham gia vào trộm két sắt, tiêu thụ cây gỗ sưa. Tội phạm người nước ngoài dùng thẻ tín dụng giả để rút tiền tại máy ATM hoặc mua hàng với số lượng lớn để để chiếm đoạt tài sản; tội phạm lợi dụng công nghệ cao, xâm phạm vào tài khoản của người nước ngoài, đặt mua hàng với số lượng lớn, chuyển về Việt Nam tiêu thụ cũng gây nhức nhối.
Hoạt động của các đường dây cá độ bóng đá, lô đề, các sới bạc, xóc đĩa đang tiềm ẩn nhiều dấu hiệu phức tạp và là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến một số vụ trọng án. Nổi lên một số tụ điểm gái bán dâm đón khách tại địa bàn công cộng, gái bán dâm thuộc các trung tâm dịch vụ cung cấp nữ tiếp viên trái phép.
Các đêm thứ Bảy, Chủ nhật nổi cộm hiện tượng tổ chức đua xe trái phép xung quanh khu vực hồ Hoàn Kiếm...
Nhiều điểm “hở” cho tội phạm lợi dụng
* Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng trên, thưa ông?
- Cơ chế quản lý xã hội còn có sơ hở, bất cập, thiếu sót. Khoảng cách phân hóa giàu - nghèo ngày càng lớn. Làn sóng di dân cơ học từ các tỉnh về Hà Nội tiếp tục gia tăng. TNXH như cờ bạc, mại dâm, ma túy vẫn diễn biến phức tạp. Tình hình thị trường bất động sản, chứng khoán, giá cả một số mặt hàng quan trọng như giá vàng, ngoại tệ và các mặt hàng thiết yếu đến đời sống nhân dân có nhiều biến động, ảnh hưởng đến đầu tư, xuất khẩu, sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng; tỉ lệ người không có công ăn việc làm hoặc việc làm không ổn định cao. Bên cạnh đó là tốc độ đô thị hóa nhanh làm nhiều nông dân không còn điều kiện sản xuất nông nghiệp và không có trình độ để làm các công việc khác...
Các quy định của pháp luật về xử lý tội phạm giết người và tội phạm cố ý gây thương tích chưa có giải thích, hướng dẫn rõ ràng, gây khó khăn cho quá trình áp dụng pháp luật. Đây là kẽ hở mà trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử, dẫn đến đối tượng phạm tội bị xử lý không tương xứng với tính chất, mức độ của hành vi phạm tội.
Điều 104 Bộ luật Hình sự quy định tội “Cố ý gây thương tích”, bắt buộc phải có tỉ lệ thương tích mới có căn cứ xem xét. Đây là kẽ hở cho tội phạm lợi dụng, nhất là các băng ổ nhóm tội phạm có tổ chức, bọn lưu manh chuyên nghiệp. Sau khi đối tượng sử dụng hung khí nguy hiểm gây thương tích cho người bị hại, có khi rất nặng, sau đó lại tiếp tục đe dọa, khống chế, tác động để bị hại không dám đi giám định thương tích và Cơ quan cảnh sát điều tra không thể xử lý hình sự được chúng.
Giải mã các vụ “ngứa mắt” là... giết
* Ông nhìn nhận thế nào về việc số vụ án giết người do mâu thuẫn xã hội bột phát đang có xu hướng gia tăng?
- Đa phần, các vụ án dạng này xảy ra chỉ vì những va chạm, mâu thuẫn, xích mích rất đơn giản trong sinh hoạt hàng ngày như: Va chạm giao thông, xích mích trong khi uống rượu, bia; mâu thuẫn vì lời nói, cử chỉ...
Các vụ giết người dạng này xảy ra còn do hành vi côn đồ càn quấy của một bộ phận thanh niên ở lứa tuổi từ 16 đến 25, ít học hoặc bỏ học, lười lao động, thường tụ tập thành các ổ, nhóm chơi bời lêu lổng, thường có những hành vi thiếu văn hóa, côn đồ, càn quấy nơi công cộng. Các đối tượng này thường đem theo hung khí nguy hiểm như súng tự chế, dao nhọn, lê, mã tấu... sẵn sàng đâm, chém người khác hoặc thanh toán nhau. Loại tội phạm này tuy chiếm tỉ lệ không cao, nhưng đang có xu hướng gia tăng, khiến người dân cảm thấy lo lắng.
Nguyên nhân do số thanh thiếu niên ở độ tuổi này có khả năng tự kiềm chế kém. Đồng thời, nghiên cứu sâu về số đối tượng trong nhóm này cho thấy, đa phần số thanh thiếu niên phạm tội này đều sinh ra trong những gia đình không có cuộc sống thực sự lành mạnh, không nhận được sự giáo dục đầy đủ ngay từ nhỏ. Mặt khác, đã chịu sự tác động mạnh của môi trường xấu xung quanh, chịu ảnh hưởng của số đối tượng côn đồ hung hãn, có tiền án, tiền sự, chịu tác động về các hành vi bạo lực trong phim ảnh, game online...
Giải pháp của Công an TP.Hà Nội
* Vậy đâu là biện pháp mà Công an Hà Nội đã triển khai để ngăn chặn sự gia tăng loại hình tội phạm hình sự và tệ nạn xã hội?
- Công an TP.Hà Nội đã chủ động triển khai công tác nắm bắt tình hình, chủ động phát hiện những mâu thuẫn trong đời sống nhân dân, nhất là những mâu thuẫn giữa các nhóm thanh, thiếu niên để tiến hành các biện pháp hòa giải, cảm hóa, giáo dục, thuyết phục ngăn ngừa việc sử dụng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn.
| Có thể thấy thành phần đối tượng gây án rất đa dạng. Song chủ yếu vẫn là số đối tượng không nghề nghiệp; số người làm nông nghiệp có trình độ thấp, ít hiểu biết về pháp luật; số học sinh, sinh viên phạm tội cũng chiếm tỉ lệ tương đối cao và khi các vụ án do các đối tượng này gây án, thì thường tạo ra sự quan tâm trong dư luận nhân dân. |
Trước tình hình do mâu thuẫn tại các vũ trường, quán bar, quán karaoke, quán Internet... dẫn đến án mạng, Công an TP.Hà Nội đã tăng cường kiểm tra việc chấp hành các quy định đối với các cơ sở kinh doanh. Đặc biệt, đã xử lý nghiêm các cơ sở kinh doanh quá giờ quy định. Tổ chức kiểm tra phương tiện ôtô, xe máy của các đối tượng có dấu hiệu nghi vấn tại các bãi trông giữ xe của cơ sở kinh doanh để phát hiện các hung khí nguy hiểm.
Công an TP.Hà Nội đã tổ chức đấu tranh trấn áp mạnh mẽ, hiệu quả đối với các loại tội phạm côn đồ hung hãn, xâm phạm nhân thân. Ngay sau khi tiếp nhận thông tin về các vụ án giết người xảy ra, Giám đốc Công an TP đều tập trung chỉ đạo các đơn vị từ thành phố đến quận, huyện, phường, xã, các lực lượng trong Công an TP tập trung điều tra, nên đa số các vụ án xảy ra đều được khám phá nhanh, bắt hung thủ sớm, nên tạo ra lòng tin nhân dân thủ đô với lực lượng Công an.
Xin cảm ơn Đại tá!
| Theo Điều 230 Bộ luật Hình sự chỉ quy định phải chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật thì mới bị xử lý hình sự. Song trong thực tế, tội phạm hình sự đang sử dụng rất nhiều súng tự tạo (súng bắn đạn ghém, súng do Trung Quốc sản xuất hình bút máy, hình bật lửa, súng col quay...), công cụ hỗ trợ (như súng điện, roi điện, súng bắn quả nổ, bình xịt hơi cay, bình xịt gây mê...) và các loại hung khí khác như dao, kiếm, đao, dáo, mác... vào việc gây án giết người, cố ý gây thương tích. Song khi bị bắt giữ về việc tàng trữ, mua bán thì chỉ bị xử lý hành chính. Đây là kẽ hở cho tội phạm lợi dụng để tàng trữ và sử dụng các vũ khí “nóng” tự chế, công cụ hỗ trợ, dao kiếm. |
Thu Hồng (thực hiện)
