Theo Reuters, Tổng thống Philippines Duterte vốn là một người từ lâu nổi tiếng vì những phát biểu thô lỗ, đôi khi tục tĩu của mình. Tuy nhiên, việc ông thường xuyên đả kích Washington, trong đó có việc ông gọi cả Tổng thống Barack Obama và Đại sứ Mỹ tại Philippines là “con của gái điếm”, được các phân tích cho rằng sẽ là phép thử đối với mối quan hệ có tầm chiến lược của 2 bên.
Mới đây nhất, ngày 12/9, ông lại khiến quan hệ giữa Mỹ và Philippines trở nên nóng bỏng hơn với việc kêu gọi Mỹ rút lực lượng đặc nhiệm đang đồn trú ở khu vực phía Nam bất ổn của Philippines vì theo ông sự hiện diện của lực lượng này khiến các chiến dịch chống cực đoan trở nên phức tạp hơn.
Một ngày sau phát biểu gây sóng gió nói trên, Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay ngày 13/9 đã phải lên tiếng “chữa cháy”. Theo đó, ông Yasay khẳng định, các phát biểu của ông Duterte – trong đó có việc nói rằng khu vực phía nam Philippines “sẽ không bao giờ có hòa bình chừng nào nước này còn kết đồng minh với Washington – không phải là một tín hiệu cho thấy hiệp ước quân sự giữa 2 nước sẽ bị bãi bỏ. “Tổng thống nói rằng, chúng tôi sẽ tôn trọng và tiếp tục tuân thủ các nghĩa vụ và cam kết của chúng tôi theo hiệp ước” – ông Yasay khẳng định.
Quân đội Philippines trong khi đó cũng đã ra tuyên bố cho biết phát biểu của ông Duterter có thể sẽ kéo theo sự rời đi của một số binh sỹ Mỹ, nhưng các chương trình quốc phòng lớn hơn giữa nước này với Mỹ sẽ được tiếp tục. “Quan hệ quốc phòng Philippine - Mỹ vẫn sẽ vững như đá” – người phát ngôn quân đội Philippines Restituto Padilla khẳng định.
Người phát ngôn phủ Tổng thống Ernesto Abella thì miêu tả bài phát biểu của ông Duterte là nền tảng để ông giải thích về chính sách đối ngoại độc lập cho người dân. “Những hành động và những phát biểu mà tổng thống đưa ra là để mọi người thấy được rằng chúng ta phải sẵn sàng để vạch ra lối đi cho riêng mình” – ông Abella nói với các phóng viên.
Trong khi chính quyền Philippines đang nỗ lực “hạ nhiệt” căng thẳng, , ông Duterte cũng đã lên tiếng xoa dịu tình hình với cam kết Philippines không “cắt dây rốn” với các nước đồng minh. Song, ông khẳng định sẽ theo đuổi con đường của riêng mình. “Chúng ta sẽ không và không bao giờ chỉ là một nước nhỏ và bị la rầy hay chỉ giáo” – ông Duterte nhấn mạnh trong một bài phát biểu tại một sự kiện của lực lượng không quân Philippines.
Về phía Mỹ, Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định chưa nhận được liên lạc chính thức từ Philippines về việc rút các cố vấn còn lại của nước này về nước. Người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest thì có phát biểu nhấn mạnh lợi ích và quan ngại chung của Mỹ và Philippines.
Mỹ hiện chỉ còn một số binh lính tại Mindanao sau khi 2 nước hồi năm ngoái kết thúc một chương trình cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và hậu cần.
