Theo tờ Philstar, Phó đại diện thường trực của Philippines tại IMO Senen Mangalile cho biết đã báo cáo vụ việc tại phiên họp thứ 101 của Ủy ban an toàn hàng hải thuộc IMO, kêu gọi các quốc gia thành viên LHQ quan tâm tới việc bảo vệ tính mạng của các ngư dân trong các trường hợp gặp nạn trên biển.
“Mọi quốc gia thành viên có trách nhiệm của LHQ và IMO có trách nhiệm thực hiện các công ước và các quy tắc liên quan đến an toàn và an ninh hàng hải. Chúng ta có nghĩa vụ đạo đức trong việc cứu mạng một con người bất cứ khi nào và bất cứ nơi nào chúng ta có thể làm như vậy”, ông Mangalile nói.
Đại diện của Philippines tại IMO đặc biệt lưu ý đến vụ việc tàu Gemvir của nước này đã bị một tàu Trung Quốc có kích cỡ lớn hơn nhiều đâm chìm trên Biển Đông đêm 9/6. Theo phía Philippines, 22 ngư dân trên con tàu bị chìm của nước này đã bị bỏ mặc trên biển nhiều giờ trước khi được các ngư dân Việt Nam giải cứu.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Philippines trong một tuyên bố hôm 14/6 xác nhận tàu đánh cá của nước này đã đâm vào tàu cá Philippines. Tuy nhiên, Đại sứ quán Trung Quốc phủ nhận sự cố dẫn tới việc tàu Gemvir bị đắm là vụ “đâm trúng rồi bỏ chạy”.
Theo Đại sứ quán Trung Quốc, tàu đánh cá Yuemaobinyu 42212 của nước này đã bị 7 hoặc 8 tàu của Philippines bao vây. Phía Trung Quốc nói rằng, trong quá trình rút khỏi khu vực xảy ra vụ việc, tàu 42212 đã không tránh được tàu cá của Philippines và dây cáp thép của tàu 42212 đã đâm vào tàu Philippines, khiến tàu Philippines bị lật.
Trung Quốc cũng tuyên bố thuyền trưởng trên tàu của nước này đã tìm cách giải cứu các ngư dân Philippines nhưng lo sợ bị các tàu cá Philippines bao vây. “Sau khi xác nhận các ngư dân trên tàu của Phippines đã được các tàu khác của Philippines cứu thoát, tàu 42212 đã rời khỏi hiện trường”, tuyên bố của Đại sứ quán Trung Quốc khẳng định.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Geng Shuang ngày 13/6 gọi vụ việc là một tai nạn giao thông trên biển bình thường đồng thời cáo buộc Manila vô trách nhiệm khi chính trị hóa vụ việc mà không cần xác minh.
Song, Phó đô đốc Robert Empedrad - Chỉ huy Hải quân Philippines – trong một phát biểu ngày 14/6 khẳng định đây không phải là một sự cố bình thường. Ông Empedrad khẳng định các tàu Philippines đã neo đậu. Vì vậy, dựa trên Quy tắc quốc tế về giao thông, tàu này có đặc quyền vì nó không thể tránh được. “Con tàu đã bị đâm”, Chỉ huy Hải quân Philippines khẳng định.
Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Teodoro Locsin Jr. trong một tuyên bố cũng cho biết ông tin rằng vụ việc là hành động cố ý. Bộ Ngoại giao Philippines cho hay đã gửi công hàm phản đối tới phía Trung Quốc vì vụ việc.
Đại tá Jonathan Zata – người phát ngôn hải quân Philippines cũng đã lên tiếng bác bỏ tuyên bố của phía Trung Quốc rằng các tàu Philippines đã giải cứu các ngư dân của nước này. “Chính tàu cá Việt Nam đã giải cứu các ngư dân của chúng tôi. Không có tàu Philippines nào trong khu vực tại thời điểm xảy ra vụ việc. Nếu có bất kỳ tàu Philippines nào xung quanh, vụ việc đã có thể được báo cáo ngay cho Hải quân và chúng tôi có thể phản ứng ngay lập tức. Nhưng không có tàu nào”, Đại tá Zata nêu rõ.
Theo Hải quân Philippines, dù lực lượng này vẫn đang xác minh tuyên bố của Đại sứ quán Trung Quốc nhưng rõ ràng tàu Trung Quốc đã vi phạm luật pháp quốc tế khi đâm vào tàu đánh cá của nước này và rời khỏi hiện trường mà không giải cứu các ngư dân. Vụ việc đã dấy lên phản ứng mạnh trong giới chức Philippines.
Phó Tổng thống Philippines Leni Robredo ngày 16/6 đã bày tỏ “sự phẫn nộ sâu sắc nhất” về những hành động vô trách nhiệm của thủy thủ đoàn trên tàu Trung Quốc, đồng thời kêu gọi Bộ Ngoại giao nước này yêu cầu phía Trung Quốc xác minh những người có trách nhiệm, đảm bảo công lý cho các ngư dân Philippines gặp nạn.
Phó Tổng thống Philippines cũng đề nghị Bộ Ngoại giao nước này đề nghị Trung Quốc công nhận quyền tài phán của Philippines, để các ngư dân Trung Quốc đối mặt với phiên tòa tại tòa án Philippines. Thượng nghị sĩ Risa Hontiveros thậm chí kêu gọi chính quyền của Tổng thống Duterte hạ cấp quan hệ ngoại giao với Trung Quốc.
