Phát minh cứu bao người của nữ sinh lớp 7

Nữ sinh kiêm nhà phát minh Gitanjali Rao, 11 tuổi, người đã phát minh ra một thiết bị nhận diện chì trong nước cực nhanh. Em có tên trong danh sách “Top những nhà khoa học trẻ tài năng của nước Mỹ” năm 2017
Nữ sinh kiêm nhà phát minh Gitanjali Rao, 11 tuổi, người đã phát minh ra một thiết bị nhận diện chì trong nước cực nhanh. Em có tên trong danh sách “Top những nhà khoa học trẻ tài năng của nước Mỹ” năm 2017
(PLO) -Nghiên cứu cho thấy, khi trẻ em bị tác động chì sẽ ảnh hưởng đến hàng thập niên sau đó, như suy giảm khả năng nhận thức, gây rối loạn trong phát triển não, giảm chỉ số IQ. Và phát minh của cô bé Gitanjali Rao, 11 tuổi, học sinh lớp 7, đã mang lại hy vọng dùng nước sạch, an toàn cho nhiều người. 

Khi nguồn nước ngọt ở thành phố Flint (Michigan, Mỹ) bị nhiễm độc chì gây nên một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng, thì nữ sinh 11 tuổi học lớp 7 tên là Gitanjali Rao đã có dòng lưu ý trên hãng tin ABC News rằng: "Em đã theo dõi vấn đề ở Flint (Michigan) trong suốt 2 năm. Em rất choáng váng khi biết số lượng người nhiễm độc chì đã gia tăng”. 

Thiên tài không đợi tuổi

Gitanjali Rao đã nhìn thấy cách mà cha mẹ em tự kiểm tra nước ngay trong căn nhà của họ ở Lone Tree (Colorado), và rất thất vọng bởi phương pháp này chậm và kết quả thử nghiệm không đáng tin cậy cho lắm. 

Hãng tin Business Insider dẫn lời Gitanjali cho biết: “À, đó là một quy trình xét nghiệm nước không được tin cậy cho lắm, và em muốn thứ gì đó đại loại để thay đổi tình hình”. Gitanjali kể với hãng tin ABC, sau hàng tuần nghiên cứu trên trang web Các vật liệu công nghệ và khoa học của Viện công nghệ Massachusetts (MIT) nhằm tìm xem “có thứ gì mới mẻ không”, tình cờ em đã được đọc về các công nghệ mới cho phép phát hiện các chất độc hại. 

Gitanjali liên hệ với các trường trung học và đại học ở nơi em sống nhằm đề nghị họ cho em có thời gian vào nghiên cứu ở phòng thí nghiệm. Em cũng thuyết phục cha mẹ - vốn là các kỹ sư - xây dựng một “phòng khoa học” ngay tại nhà. Trong căn phòng đó, Gitanjali đã đưa ra một giải pháp táo bạo và không kém phần hiệu quả: Một thiết bị có thể nhận dạng các hợp chất chì trong nước, dễ cầm theo tay và tương đối rẻ tiền. 

Gitanjali Rao chế tạo thiết bị ngay tại nhà và thử nghiệm ngay tại phòng thí nghiệm của trường đại học gần nhà
Gitanjali Rao chế tạo thiết bị ngay tại nhà và thử nghiệm ngay tại phòng thí nghiệm của trường đại học gần nhà

Trong đoạn video gửi cho Chương trình Thách thức nhà khoa học trẻ thuộc Khám phá giáo dục 3M, Gitanjali mô tả thiết bị của em gồm có 3 phần: 1 cái hộp dùng 1 lần, trong hộp có chứa các ống nano được xử lý hóa học; một bộ xử lý dựa trên board mạch vi xử lý Arduino kết nối với Bluetooth; và một ứng dụng điện thoại thông minh có thể hiển thị ngay các kết quả. Thiết bị xét nghiệm nước hoạt động như sau: Các ống nano carbon trong hộp rất nhạy cảm đối với những thay đổi trong dòng điện tử. Những cái ống nano này được lót bằng các nguyên tử có một “ái lực” (sự hấp dẫn) với chì và làm tăng thêm sức đề kháng đối với dòng điện tử.

Khi cái hộp được nhúng xuống nước, dòng điện tử không thay đổi và ứng dụng điện thoại thông minh không hiển thị cái gì thì nghĩa là nước đó rất an toàn để uống. Nhưng khi cái hộp nhúng trong nước bị nhiễm chì, chì trong nước phản ứng với các nguyên tử làm tăng sức kháng cự với dòng điện tử được bộ vi xử lý Arduino đo được, kết quả báo rằng nước rất độc, không thể uống được. Gitanjali Rao đặt tên cho phát minh của mình là “Tethys” – nữ thần nước ngọt của Hy Lạp cổ đại.

Cuối đoạn video có giải thích của Gitanjali: “Nước sạch có vị lành. Thiết bị của tôi cho phép xét nghiệm nước dễ dàng tại nhà hay tại công ty thông qua phát hiện nhanh, cho kết quả nhanh. Thiết bị có thể mở rộng thêm các chức năng trong tương lai dùng để xét nghiệm các chất hóa học độc hại có trong nước uống. Tôi hy vọng thiết bị này là một giải pháp để giúp phát hiện, phòng ngừa các tác động sức khỏe dài hạn của việc ngộ độc chì cho con người”.

Thiết bị mới của nữ sinh Gitanjali Rao đã tạo nên tiếng vang, và em đã có tên trong danh sách “Top những nhà khoa học trẻ tài năng nhất nước Mỹ” đi kèm với số tiền thưởng lên tới 25.000 USD. 

Gitanjali Rao đã lên các kế hoạch để chia sẻ tiền thưởng với các đồng nghiệp và giữ lại một phần để đầu tư nâng cấp thiết bị của mình để có thể bán đại trà trên thị trường. Hãng tin ABC dẫn lời ông Brian Barnhart, Hiệu trưởng nhà trường ở Illinois và cũng là một trong các giám khảo của cuộc thi tài năng khoa học trẻ, cho biết: “Không hề quá cường điệu khi nói rằng em ấy (Gitanjali Rao) là một thiên tài!” Gitanjali Rao nói, khi lớn lên em muốn phấn đấu để trở thành một nhà di truyền học hay một nhà dịch tễ học. Phát minh thiết bị phát hiện chì đã kết hợp 2 khát vọng ấy trong nhà phát minh nhỏ, khi mà nước bị nhiễm độc có thể gây ra chứng phát ban và dị tật bẩm sinh.

Hãng tin Business Insider dẫn lời Gitanjali Rao: “Em rất quan tâm tới 2 căn bệnh trên kể từ khi đam mê nghiên cứu các lĩnh vực đó, rồi em cố gắng phát minh ra thiết bị này để giúp cứu mạng người”.

Tác hại thần kinh ở người bị nhiễm chì

Nghiên cứu cho thấy khi trẻ em bị nhiễm độc chì sẽ ảnh hưởng đến hàng thập niên sau đó, như suy giảm khả năng nhận thức, rối loạn trong phát triển não… Chì ở Mỹ có thể đến từ nhiều nguồn: sơn cũ và bị bong tróc; đất bị ô nhiễm; nước chảy qua các ống chì; chì trong xăng, chì trong các hạt bụi thải ra từ các ống pô xe hơi.

Aaron Reuben, một nghiên cứu sinh về tâm lý học lâm sàng tại Đại học Duke (Bắc Carolina, Mỹ) giải thích: “Ngộ độc chì ảnh hưởng ở nhiều phần cơ thể, đặc biệt là nó tích tụ trong máu, vượt qua rào rắn máu não để chạy thẳng lên não”. Ông Aaron Reuben và các đồng nghiệp đã công bố một kết quả nghiên cứu dài hạn về tác động liên đới của ngộ độc chì. Các nhà nghiên cứu đã làm việc với khoảng 560 người trong suốt hàng thập niên – bắt đầu khi họ chào đời ở Dunedin (New Zealand) vào thập niên 1970 cho đến khi họ đã trưởng thành. Với các tình nguyện viên là trẻ em, họ được kiểm tra về khả năng nhận thức, thẩm tra về chỉ số IQ dựa trên các bài kiểm tra về trí nhớ làm việc, mô hình nhận thức, sự hiểu biết bằng lời nói và khả năng giải quyết vấn đề cùng các kỹ năng khác.

Khi những đứa trẻ tròn 11 tuổi, các nhà nghiên cứu đã xét nghiệm máu của họ để kiểm tra chì. Và khi họ đã 38 tuổi, các nhà nghiên cứu lại tiến hành kiểm tra khả năng nhận thức của họ.Trong báo cáo khoa học đăng tải trên JAMA, tạp chí của Hiệp hội y khoa Hoa Kỳ, thì các nhà nghiên cứu đã khám phá ra một sự thật đáng báo động: Từ khi còn là trẻ em đến lúc thành người trưởng thành thì họ vẫn tồn tại một lượng máu thấp. Trẻ em bị nhiễm chì lâu dài sẽ bị suy giảm khả năng thông minh ngay từ xuất phát điểm ban đầu, nói cách chỉ số IQ của họ thấp và cũng làm suy giảm sự linh hoạt xã hội, học vấn thấp hơn cũng như khó cạnh tranh thu nhập trong môi trường việc làm.

Theo nghiên cứu của ông Aaron Reuben, cứ mỗi 5mg nồng độ chì trong máu ở trẻ có độ tuổi 11 thì sẽ làm giảm 1,6 điểm IQ khi trẻ bước sang tuổi 38 – chủ yếu là suy giảm chỉ số về tư duy nhận thức và khả năng làm việc. Ông Aaron Reuben chỉ ra: “Ngay cả những thay đổi nhỏ trong chỉ số IQ cũng ảnh hưởng to lớn đến cuộc sống của người dân”. 

Các giới chức liên bang Mỹ đã ban hành chính sách giảm nhu cầu dùng chì trong xăng, sơn, máy bơm, nhưng nếu trẻ em phơi nhiễm chì trong nguồn nước, đất đai thì sẽ để lại tác động sức khỏe lâu dài
Các giới chức liên bang Mỹ đã ban hành chính sách giảm nhu cầu dùng chì trong xăng, sơn, máy bơm, nhưng nếu trẻ em phơi nhiễm chì trong nguồn nước, đất đai thì sẽ để lại tác động sức khỏe lâu dài

Ông David Bellinger, một nhà tâm lý học thần kinh kiêm chuyên gia dịch tễ học môi trường làm việc tại Bệnh viện nhi Boston và Trường y Harvard, đồng thời là một nhà nghiên cứu lâu năm về tác động của chì, phát biểu: “Những khám phá mới đây đã đi đến một ước tính rằng tại Mỹ trong vòng 40 năm qua, công tác can thiệp vào nhiễm độc chì đã tăng điểm số IQ ở người trưởng thành lên mức 4,5”.

Nhiều năm sau khi Mỹ tiến hành chính sách loại bỏ chì trong sơn, máy bơm nước và xăng, di sản về ngộ độc chì vẫn còn treo lởn vởn đây đó, tiếp tục ảnh hưởng tới sức khỏe trẻ em. Và khác với New Zealand, nơi mà phơi nhiễm chì ảnh hưởng tới tất cả các nhóm kinh tế xã hội, tại Mỹ  số lượng trẻ em sống ở các vùng có thu nhập thấp thường có nguy cơ nhiễm chì cao hơn. Nhà nghiên cứu Aaron Reuben trăn trở: “Ở Flint (Michigan) và các nơi khác, trẻ em thường phơi nhiễm cao hơn với chì, sức khỏe của chúng đã bị tàn phá nặng hơn ở giai đoạn đầu đời”. 

Tin cùng chuyên mục

Lực lượng quản lý thị trường sẽ chủ động, tích cực đấu tranh chống thuốc lá nhập lậu

Lực lượng quản lý thị trường sẽ chủ động, tích cực đấu tranh chống thuốc lá nhập lậu

(PLVN) - Luật thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ được Quốc hội thảo luận tại hội trường vào thứ 4, ngày 27/11. Trong đó, nhiều nghi ngại cho rằng, nếu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá thì tình hình nhập lậu thuốc lá sẽ gia tăng. Báo PLVN có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Đức Lê - Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ (Tổng cục Quản lý thị trường) xung quanh vấn đề đấu tranh với mặt hàng thuốc lá nhập lậu. 

Đọc thêm

Robot hình người của Trung Quốc nâng được 16kg mỗi tay

Robot hình người Trung Quốc mới nâng được 16kg mỗi tay. (Ảnh: Shanghai Kepler Robotics)
(PLVN) - Shanghai Kepler Robotics của Trung Quốc đang gây chú ý với dòng robot hình người Forerunner tiên tiến. Mẫu robot mới nhất, Forerunner K2, với khả năng nâng vật nặng đáng kinh ngạc và trí tuệ nhân tạo vượt trội, hứa hẹn sẽ sớm có mặt tại các nhà máy, kho bãi và nhiều lĩnh vực khác.

Chuyên gia nêu lý do cần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Việc tăng thuế thuốc lá không chỉ là giải pháp kinh tế mà còn là chiến lược quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Theo các chuyên gia y tế và kinh tế, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá có thể giảm đáng kể tỷ lệ sử dụng thuốc lá, đặc biệt là ở thanh thiếu niên và nhóm người có thu nhập thấp – những đối tượng dễ bị tổn thương trước tác hại của thuốc lá.

Ngày hội khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam (TECHFEST) 2024: “Chung tay phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam”

Quang cảnh buổi họp báo. Ảnh: MOST.
(PLVN) - Chuỗi sự kiện diễn ra trong 03 ngày (từ 26-28/11/2024) tại thành phố Hải Phòng với nhiều hoạt động: Lễ khai mạc TECHFEST 2024, Diễn đàn đối thoại chính sách cấp cao, Triển lãm các sản phầm/dịch vụ KNST, Chuỗi hội thảo chuyên sâu về phát triển hệ sinh thái KNST, Kết nối đầu tư, Cuộc thi Tìm kiếm tài năng KNST Việt Nam…

Honda Việt Nam triệu hồi gần 2.700 xe CR-V e:HEV RS để kiểm tra, thay thế bơm nhiên liệu cao áp

Honda Việt Nam triệu hồi gần 2.700 xe CR-V e:HEV RS để kiểm tra, thay thế bơm nhiên liệu cao áp
(PLVN) - Công ty Honda Việt Nam (HVN) vừa thông báo về triển khai chiến dịch triệu hồi liên quan đến việc kiểm tra, thay thế bơm nhiên liệu cao áp cho kiểu loại xe CR-V e:HEV RS năm sản xuất 2023-2024 do HVN nhập khẩu và phân phối. Động thái này nhằm kiểm tra khả năng rò rỉ xăng, mùi xăng của bơm nhiên liệu cao áp khi động cơ hoạt động.

Giấc mơ đưa đồ chơi gỗ ‘Made in Vietnam’ vươn ra thế giới

Anh Phạm Vĩnh Hải và Phạm Công Nhất 2 nhà sáng lập Công ty Cổ phần đầu tư thương mại và sản xuất Hùng Cường (HUCUCO).
(PLVN) -  Từ ý tưởng trong phòng trọ 20m2, 2 chàng trai cựu sinh viên Bách Khoa đã và đang phát triển các dòng sản phẩm đồ chơi gỗ cho trẻ em gắn mác “Made in Vietnam”. Ước mơ một ngày không xa, những đồ chơi gỗ gắn liền với trẻ em Việt như: ô ăn quan, cờ caro, cờ cá ngựa... sẽ chiếm lĩnh thị trường trong nước và vươn ra thế giới.

Giá vàng nhẫn trơn lại tiếp tục tăng cao

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Giao dịch lúc 8h55 sáng nay – 20/11, giá vàng tiếp tục tăng ở cả thị trường trong nước và quốc tế. Giá vàng miếng SJC chạm mốc 85 triệu đồng/lượng, trong khi đó, giá vàng nhẫn vượt 8 5 triệu đồng/lượng.

Việt Nam đẩy mạnh phát triển AI và triển khai trợ lý ảo

Tuần lễ Số Quốc tế Việt Nam 2024 đã chính thức khai mạc. (Ảnh: T.A)
(PLVN) -  Việt Nam đang ưu tiên phát triển trợ lý ảo cho từng cơ quan nhà nước, mỗi cơ quan sẽ có trợ lý ảo của mình, tiến tới mỗi công chức có một trợ lý ảo. Việt Nam cũng đã và sẽ tiếp tục ưu tiên thúc đẩy các sáng kiến hợp tác khu vực và quốc tế trong lĩnh vực công nghệ số, kinh tế số, trong đó sẽ ưu tiên các chương trình hợp tác về AI, về phát triển và sử dụng trợ lý ảo.

Nỗ lực giảm chênh lệch giá vàng trong nước với thế giới

Giá vàng trong nước luôn duy trì mức chênh lệch từ 3 - 5 triệu đồng/lượng so với thế giới. (Nguồn: laodong.vn).
(PLVN) - Cùng với mức giá vàng trong nước khoảng 90 triệu đồng/lượng nhưng giá vàng thế giới ở 2 giai đoạn có 2 mức giá khác nhau, chênh lệch lên tới 300 USD/ounce, cho thấy nỗ lực kéo giảm mức chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới của Ngân hàng Nhà nước.

VinFuture công bố tuần lễ khoa học công nghệ và lễ trao giải 2024

Với chủ đề “Bứt phá Kiên cường”, Lễ trao giải VinFuture 2024 là một trong những sự kiện tâm điểm được đón chờ nhất của giới Khoa học Công nghệ toàn cầu.
(PLVN) - Ngày 18/11/2024 - Quỹ VinFuture chính thức công bố lịch trình Tuần lễ Khoa học Công nghệ và Lễ trao giải VinFuture 2024 diễn ra từ ngày 4 - 7/12/2024 tại Hà Nội, Việt Nam. Đây là chuỗi sự kiện tầm vóc quốc tế, hội tụ nhiều tên tuổi kiệt xuất thế giới trong các lĩnh vực trọng yếu như khoa học vật liệu, trí tuệ nhân tạo, ô nhiễm không khí và nghiên cứu môi trường… Đặc biệt, tâm điểm của chuỗi sự kiện là Lễ vinh danh các nhà khoa học có thành tựu xuất sắc, đang góp phần phụng sự cho cuộc sống của hàng triệu, thậm chí hàng tỷ người trên trái đất.

Năm 'được mùa' với người nuôi cá tra

Năm 2024, ngành cá tra Việt Nam đạt kết quả đáng mừng cả về chất lượng và giá trị. (Ảnh: Ngọc Trinh)
(PLVN) - UBND tỉnh Đồng Tháp phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) vừa tổ chức Hội nghị tổng kết ngành hàng cá tra năm 2024 và bàn giải pháp triển khai nhiệm vụ năm 2025.

Robot 'dụ dỗ bắt cóc' 12 robot khác khỏi phòng trưng bày

12 robot bị "bắt cóc" khỏi phòng trưng bày bởi một robot khác (Ảnh cắt từ video)
(PLVN) - Đoạn video ghi lại cảnh 12 robot cỡ lớn bị "dụ dỗ" và "bắt cóc" khỏi phòng trưng bày bởi một robot nhỏ hơn đã gây xôn xao mạng xã hội Trung Quốc. Sự việc tưởng chừng như dàn dựng này hóa ra lại là một thử nghiệm AI gây kinh ngạc.

Cà Mau đẩy mạnh kết nối xúc tiến thương mại sản phẩm nông, thủy sản

Cà Mau đẩy mạnh kết nối xúc tiến thương mại sản phẩm nông, thủy sản
(PLVN) - Ngày 15/11, tại UBND tỉnh Cà Mau, UBND tỉnh phối hợp Bộ Công thương tổ chức Hội nghị kết nối xúc tiến thương mại sản phẩm nông, thủy sản tỉnh năm 2024. Đây là sự kiện quan trọng thúc đẩy xúc tiến thương mại cho các sản phẩm chủ lực, sản phẩm OCOP, đặc sản của địa phương, kết nối với các kênh phân phối hiện đại và mở rộng thị trường xuất khẩu tiềm năng trong thời gian tới.