Phát huy vai trò của luật sư trong tố tụng hình sự

TS Hoàng Thị Minh Sơn phát biểu tại Hội thảo
TS Hoàng Thị Minh Sơn phát biểu tại Hội thảo
(PLO) - Vai trò của luật sư trong tố tụng hình sự Việt Nam còn hết sức mờ nhạt và không thể trở thành đối trọng cân bằng với bên buộc tội.
Đây là nhận định được nhiều ý kiến đồng tình khi tham dự cuộc hội thảo do Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức mới đây và mong muốn hạn chế trên sẽ được khắc phục trong lần sửa đổi Bộ luật Tố tụng Hình sự (TTHS) sắp tới.
Quyền nhiều nhưng dễ bị cản trở
Bộ luật TTHS 2003 tại Điều 58 quy định luật sư (LS) với tư cách là người bào chữa trong TTHS được tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can. Nếu bắt người trong trường hợp khẩn cấp, bắt người phạm tội quả tang thì người bào chữa tham gia từ khi có quyết định tạm giữ. 
Trường hợp cần giữ gìn bí mật điều tra đối với tội xâm phạm an ninh quốc gia, Viện trưởng VKSND quyết định để người bào chữa tham gia từ khi kết thúc điều tra. Điều 58 cũng trao cho người bào chữa rất nhiều quyền, song các quy định này lại quá chung chung, thậm chí là mập mờ, dễ bị cản trở thực hiện. 
TS Vũ Gia Lâm (Trưởng bộ môn Luật TTHS, Trường Đại học Luật Hà Nội) dẫn chứng: Theo quy định hiện hành, chỉ các cơ quan tiến hành tố tụng mới có quyền thu thập chứng cứ qua việc triệu tập những người biết về vụ án và nghe họ trình bày, trưng cầu giám định, tiến hành khám xét, khám nghiệm và các hoạt động điều tra khác; yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật, trình bày những tình tiết làm sáng tỏ vụ án. 
Trong khi đó, người bào chữa chỉ được quyền thu thập các tài liệu, đồ vật, tình tiết liên quan đến vụ án và chúng chỉ là chứng cứ khi được giao nộp cho các cơ quan tiến hành tố tụng, được ghi nhận, đưa vào hồ sơ. “Như vậy, LS có thu thập được chứng cứ thì cũng không được tự mình sử dụng để chứng minh những tình tiết trong vụ án mà phải giao cho các cơ quan tiến hành tố tụng” – ông Lâm đúc rút.
Không chỉ đề cập đến quyền thu thập chứng cứ của LS, PGS.TS Hoàng Thị Minh Sơn (Trường Đại học Luật Hà Nội) còn phân tích rất chi tiết vai trò của LS trong tham gia các hoạt động điều tra, trong hoạt động tranh tụng và đặc biệt lưu ý đến vai trò của LS trong bào chữa chỉ định. 
Theo bà Sơn, trong thực tiễn để tiện cho mình, cơ quan tiến hành tố tụng trực tiếp mời đích danh một LS quen biết nào đó tham gia tố tụng, thậm chí các thư ký tòa đều có danh sách một số LS “chữa cháy” và gọi điện “nhờ” bào chữa để tránh việc hoãn phiên tòa vì không có LS. Bằng “con đường tắt” ấy, cơ quan tiến hành tố tụng dễ dàng được việc của mình, tránh được vi phạm tố tụng, lại không phải e ngại LS mình mời sẽ gây ra rắc rối. 
“Cơ quan tiến hành tố tụng trực tiếp mời LS, đứng ra thanh toán thù lao cho LS, dễ dẫn tới tình trạng LS cả nể, không muốn phản biện, đấu tranh” – bà Sơn thẳng thắn và đề xuất phải xem lại việc “mời trực tiếp” để đảm bảo được sự khách quan và không vi phạm quy định của Bộ luật TTHS.
Tạo chủ động hơn nữa cho luật sư
Cũng quan tâm đến bào chữa chỉ định, TS Nguyễn Thị Thủy (Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế và quản lý khoa học, VKSNDTC) kiến nghị mở rộng những trường hợp bắt buộc cơ quan tố tụng phải chỉ định người bào chữa. 
Theo bà Thủy, nên sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người bào chữa nhanh chóng tham gia tố tụng, tiếp cận với quá trình giải quyết vụ án theo hướng đơn giản hóa các thủ tục cấp giấy chứng nhận bào chữa và thủ tục tham gia bào chữa, kể cả thay quy định cấp giấy chứng nhận bào chữa bằng giấy đăng ký bào chữa.
Tán thành mở rộng hơn những trường hợp bắt buộc phải mời người bào chữa nhưng ThS Nguyễn Văn Tùng (Phó trưởng phòng Viện Khoa học xét xử, TANDTC) lại cho rằng cần tiếp tục giữ quy định về cấp giấy chứng nhận người bào chữa. Có điều, ông Tùng nhất trí nên đơn giản thủ tục này và cho phép LS chỉ phải làm thủ tục cấp giấy chứng nhận một lần, tránh việc đã được cơ quan điều tra cấp giấy chứng nhận là người bào chữa mà vẫn làm lại thủ tục ở giai đoạn truy tố, xét xử như hiện nay. 
Bàn về thời điểm tham gia tố tụng của người bào chữa, Thiếu tướng, GS.TS Lê Minh Hùng (Phó Giám đốc Học viện An ninh nhân dân) đề nghị sửa đổi theo hướng người bào chữa tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can để phù hợp với Hiến pháp 2013. Trường hợp bắt hoặc tạm giữ người thì người bào chữa tham gia tố tụng từ khi cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng bắt hoặc nhận người bị bắt hoặc từ khi có quyết định tạm giữ. 
Liên quan đến giấy chứng nhận, ông Hùng cho rằng nên rút ngắn thời gian cấp giấy xuống còn 12h đối với LS bào chữa cho người bị bắt, người bị tạm giữ và 24h đối với LS bào chữa cho bị can, bị cáo kể từ khi nhận được đầy đủ giấy tờ xin cấp giấy chứng nhận.

Đọc thêm

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12
(PLVN) -Nhận lời mời của Bộ trưởng Lập pháp Chính phủ Hàn Quốc, trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc tại Hàn Quốc, ngày 01/11/2024, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp do Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc làm Trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12 (ALES 12) tại Seoul, Hàn Quốc.

Bình Định ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất

Ảnh minh họa
(PLVN) - UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất nhằm kịp thời giải quyết các yêu cầu của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn về đăng ký biện pháp bảo đảm.

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

(PLVN) -  Ngày 1/11/2024, tại thôn Nậm Lòn, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà đã diễn ra lễ khởi công xây dựng nhà "Mái ấm Tư pháp" cho ông Hầu Seo Dỉ - Công chức Tư pháp - Hộ tịch xã Cốc Lầu bị sập và hư hỏng hoàn toàn căn nhà cấp 4 mới xây do ảnh hưởng của cơn bão số 3 gây ra.

Sửa đổi quy trình ban hành văn bản pháp luật, tạo thuận lợi cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội

TS. Đinh Văn Minh, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế- Thanh tra Chính phủ
(PLVN) - Nên xem xét lại cách quy định như hiện nay chỉ cho phép Chính phủ quy định chi tiết những điều khoản được xác định ngay trong luật. Thực tế xây dựng các văn bản hướng dẫn đã gặp không ít khó khăn từ quy định này và để không bị “bó tay” trước yêu cầu thực tiễn đặt ra trong quá trình triển khai luật, các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành với tên gọi là “các biện pháp bảo đảm thi hành”. Điều này cần được cân nhắc, điều chỉnh trong thời gian tới để tránh tình trạng "tự trói tay" mình rồi lại phải cố gắng "tự giải thoát" như hiện nay

Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tuỵ với tư pháp cơ sở

Anh Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tụy với công việc tư pháp ở cơ sở.
(PLVN) - Anh Dương Chính Nghĩa, công chức tư pháp - hộ tịch xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đã có gần 20 năm gắn bó với công việc tư pháp - hộ tịch ở cơ sở. Với địa bàn rộng, đông dân cư nhưng anh Nghĩa luôn tâm huyết, trách nhiệm, yêu nghề, nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và luôn là “lá cờ đầu” triển khai các mô hình điểm về phổ biến, giáo dục pháp luật tại Hà Tĩnh.

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp
(PLVN) - Ngày 2/11, Sở Tư pháp tỉnh Bạc Liêu chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức lớp bồi dưỡng nghiệp vụ giám định tư pháp cho cán bộ, công chức, viên chức làm công tác giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh, nắm rõ các quy định của pháp luật về giám định tư pháp, một số kỹ năng pháp lý cơ bản, cần thiết của người giám định viên tư pháp.

Chủ quyền nhân dân trong xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

GS.TS Trần Ngọc Đường, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội
(PLVN) - Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ quyền nhân dân xuyên suốt trong tư duy lý luận và quan điểm, đường lối của Đảng ta về xây dựng nhà nước, từ nhà nước dân chủ nhân dân, rồi nhà nước chuyên chính vô sản và hiện nay là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cốt lõi trong quan điểm về chủ quyền nhân dân là tư tưởng chính quyền thuộc về nhân dân.

Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội: Không ngừng đổi mới và phát triển

TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội.
(PLVN) - Ngày 3/11/2024, Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức gặp mặt truyền thống 45 năm ngày thành lập (10 /11/1979 – 10/11/2024 ) và đón nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Sau 45 năm thành lập, Khoa Pháp luật kinh tế đã chủ động, sáng tạo, phát triển không ngừng, có nhiều đóng góp trong thực hiện sứ mạng, tầm nhìn của Nhà trường. Nhân dịp này, Báo Pháp luật Việt Nam đã phỏng vấn TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Nhà trường.

Khánh Hòa tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2024

Quang cảnh hội nghị tập huấn.
(PLVN) -  Ngày 1/11, Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ PBGDPL năm 2024 cho khoảng 260 đại biểu là báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh, cấp huyện; cán bộ lãnh đạo, chuyên viên các sở, ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội và các địa phương như: Nha Trang, Cam Ranh, Ninh Hòa.

Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo đánh giá tình hình triển khai công tác chuẩn tiếp cận pháp luật

Quang cảnh hội thảo (Ảnh: P. Dương)
(PLVN) - Sáng 1/11, tại thành phố Thanh Hóa, Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) tổ chức hội thảo đánh giá tình hình thực hiện triển khai công tác chuẩn tiếp cận pháp luật và tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật của người dân. Tiến sĩ Ngô Quỳnh Hoa, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp chủ trì hội thảo.

Giám đốc Sở Tư pháp Nam Định Trần Thị Thúy Hiền và quyết tâm “ Hôm nay phải tốt hơn ngày hôm qua”

Giám đốc Sở Tư pháp Nam Định Trần Thị Thúy Hiền
(PLVN) - Những năm gần đây, Sở Tư pháp tỉnh Nam Định đã khẳng định được vị trí, vai trò trong phong trào thi đua của Ngành Tư pháp; liên tục trong các năm nhận được Bằng khen, Cờ thi đua của Chính phủ, Bộ Tư pháp và UBND tỉnh. Để có được thành tích đó phải kể đến sự nỗ lực của các cán bộ tư pháp; trong đó phải kể đến sự đóng góp không nhỏ của người đứng đầu Sở Tư pháp - Giám đốc Sở Trần Thị Thúy Hiền.

Suy nghĩ về phát triển giáo dục đại học Việt Nam cùng khoa học và công nghệ trong kỷ nguyên mới

GS. Viện sỹ Nguyễn Quốc Sỹ – Chủ tịch Viện Công nghệ VinIT
(PLVN) - Không nên nghĩ chúng ta đang chảy máu chất xám, nguồn lực khoa học công nghệ (KHCN) cho thế giới, mà nên nghĩ theo hướng, chúng ta phải hợp tác sâu rộng để học hỏi thế giới, để Việt Nam có thể phát triển cùng thế giới. Phải có chính sách đột phá để thu hút “hiền tài” tới Việt Nam sống và làm việc, cống hiến cho Việt Nam.