Phát huy vai trò của luật sư trong tố tụng hình sự

TS Hoàng Thị Minh Sơn phát biểu tại Hội thảo
TS Hoàng Thị Minh Sơn phát biểu tại Hội thảo
(PLO) - Vai trò của luật sư trong tố tụng hình sự Việt Nam còn hết sức mờ nhạt và không thể trở thành đối trọng cân bằng với bên buộc tội.
Đây là nhận định được nhiều ý kiến đồng tình khi tham dự cuộc hội thảo do Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức mới đây và mong muốn hạn chế trên sẽ được khắc phục trong lần sửa đổi Bộ luật Tố tụng Hình sự (TTHS) sắp tới.
Quyền nhiều nhưng dễ bị cản trở
Bộ luật TTHS 2003 tại Điều 58 quy định luật sư (LS) với tư cách là người bào chữa trong TTHS được tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can. Nếu bắt người trong trường hợp khẩn cấp, bắt người phạm tội quả tang thì người bào chữa tham gia từ khi có quyết định tạm giữ. 
Trường hợp cần giữ gìn bí mật điều tra đối với tội xâm phạm an ninh quốc gia, Viện trưởng VKSND quyết định để người bào chữa tham gia từ khi kết thúc điều tra. Điều 58 cũng trao cho người bào chữa rất nhiều quyền, song các quy định này lại quá chung chung, thậm chí là mập mờ, dễ bị cản trở thực hiện. 
TS Vũ Gia Lâm (Trưởng bộ môn Luật TTHS, Trường Đại học Luật Hà Nội) dẫn chứng: Theo quy định hiện hành, chỉ các cơ quan tiến hành tố tụng mới có quyền thu thập chứng cứ qua việc triệu tập những người biết về vụ án và nghe họ trình bày, trưng cầu giám định, tiến hành khám xét, khám nghiệm và các hoạt động điều tra khác; yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật, trình bày những tình tiết làm sáng tỏ vụ án. 
Trong khi đó, người bào chữa chỉ được quyền thu thập các tài liệu, đồ vật, tình tiết liên quan đến vụ án và chúng chỉ là chứng cứ khi được giao nộp cho các cơ quan tiến hành tố tụng, được ghi nhận, đưa vào hồ sơ. “Như vậy, LS có thu thập được chứng cứ thì cũng không được tự mình sử dụng để chứng minh những tình tiết trong vụ án mà phải giao cho các cơ quan tiến hành tố tụng” – ông Lâm đúc rút.
Không chỉ đề cập đến quyền thu thập chứng cứ của LS, PGS.TS Hoàng Thị Minh Sơn (Trường Đại học Luật Hà Nội) còn phân tích rất chi tiết vai trò của LS trong tham gia các hoạt động điều tra, trong hoạt động tranh tụng và đặc biệt lưu ý đến vai trò của LS trong bào chữa chỉ định. 
Theo bà Sơn, trong thực tiễn để tiện cho mình, cơ quan tiến hành tố tụng trực tiếp mời đích danh một LS quen biết nào đó tham gia tố tụng, thậm chí các thư ký tòa đều có danh sách một số LS “chữa cháy” và gọi điện “nhờ” bào chữa để tránh việc hoãn phiên tòa vì không có LS. Bằng “con đường tắt” ấy, cơ quan tiến hành tố tụng dễ dàng được việc của mình, tránh được vi phạm tố tụng, lại không phải e ngại LS mình mời sẽ gây ra rắc rối. 
“Cơ quan tiến hành tố tụng trực tiếp mời LS, đứng ra thanh toán thù lao cho LS, dễ dẫn tới tình trạng LS cả nể, không muốn phản biện, đấu tranh” – bà Sơn thẳng thắn và đề xuất phải xem lại việc “mời trực tiếp” để đảm bảo được sự khách quan và không vi phạm quy định của Bộ luật TTHS.
Tạo chủ động hơn nữa cho luật sư
Cũng quan tâm đến bào chữa chỉ định, TS Nguyễn Thị Thủy (Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế và quản lý khoa học, VKSNDTC) kiến nghị mở rộng những trường hợp bắt buộc cơ quan tố tụng phải chỉ định người bào chữa. 
Theo bà Thủy, nên sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người bào chữa nhanh chóng tham gia tố tụng, tiếp cận với quá trình giải quyết vụ án theo hướng đơn giản hóa các thủ tục cấp giấy chứng nhận bào chữa và thủ tục tham gia bào chữa, kể cả thay quy định cấp giấy chứng nhận bào chữa bằng giấy đăng ký bào chữa.
Tán thành mở rộng hơn những trường hợp bắt buộc phải mời người bào chữa nhưng ThS Nguyễn Văn Tùng (Phó trưởng phòng Viện Khoa học xét xử, TANDTC) lại cho rằng cần tiếp tục giữ quy định về cấp giấy chứng nhận người bào chữa. Có điều, ông Tùng nhất trí nên đơn giản thủ tục này và cho phép LS chỉ phải làm thủ tục cấp giấy chứng nhận một lần, tránh việc đã được cơ quan điều tra cấp giấy chứng nhận là người bào chữa mà vẫn làm lại thủ tục ở giai đoạn truy tố, xét xử như hiện nay. 
Bàn về thời điểm tham gia tố tụng của người bào chữa, Thiếu tướng, GS.TS Lê Minh Hùng (Phó Giám đốc Học viện An ninh nhân dân) đề nghị sửa đổi theo hướng người bào chữa tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can để phù hợp với Hiến pháp 2013. Trường hợp bắt hoặc tạm giữ người thì người bào chữa tham gia tố tụng từ khi cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng bắt hoặc nhận người bị bắt hoặc từ khi có quyết định tạm giữ. 
Liên quan đến giấy chứng nhận, ông Hùng cho rằng nên rút ngắn thời gian cấp giấy xuống còn 12h đối với LS bào chữa cho người bị bắt, người bị tạm giữ và 24h đối với LS bào chữa cho bị can, bị cáo kể từ khi nhận được đầy đủ giấy tờ xin cấp giấy chứng nhận.

Đọc thêm

TS Lê Việt Nga: Người góp sức mở những “cung đường” cho hàng Việt vươn xa

TS. Lê Việt Nga - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương)
(PLVN) -  Chỉ từ một lời “rủ rê” mà TS. Lê Việt Nga - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đã có 13 năm gắn bó với cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam. Từ cuộc vận động này, cùng với nỗ lực, nhiệt huyết và tình yêu với hàng Việt của TS. Lê Việt Nga mà hàng Việt đã có một “cuộc trường chinh vạn dặm” vượt ra khỏi biên giới quốc gia, xuất hiện trên kệ những hệ thống siêu thị lớn nhất trên thế giới…

Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu kết luận phiên họp.
(PLVN) -Ngày 20/11, Bộ Tư pháp đã tổ chức Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Bộ Tư pháp quán triệt và triển khai Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp

Bộ Tư pháp quán triệt và triển khai Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp
(PLVN) - Ngày 20/11, Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị quán triệt và triển khai Thông báo số 108-TB/VPTW về kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp và Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Chung sức, đồng lòng thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới

Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực chủ trì cuộc họp Thường trực Ban chỉ đạo, ngày 30/10/2024. Ảnh: TTXVN
(PLVN) -Sau gần 40 năm đổi mới, dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, tình hình kinh tế - xã hội đất nước có bước chuyển mình mạnh mẽ, đột phá, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho Nhân dân. Bên cạnh những thành tựu to lớn, Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có tình trạng lãng phí, gây tác họa nghiêm trọng, lâu dài, khó khắc phục, cản trở đất nước vươn mình, giàu mạnh. Bởi vậy, hiện nay, Đảng, Nhà nước coi triệt bỏ lãng phí là nhiệm vụ cấp bách hàng đầu.

Cô giáo Lê Thị Lan Phương: “Người lái đò” thắp sáng tri thức pháp luật cho học sinh nơi dải đất biên cương

Cô giáo Lê Thị Lan Phương, Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú tỉnh Cao Bằng
(PLVN) -Sau bao năm cống hiến cho sự nghiệp trồng người, cô giáo Lê Thị Lan Phương đã để lại nhiều dấu ấn cho các thế hệ học trò Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng. Cô vinh dự được nhận nhiều danh hiệu thi đua và hình thức khen thưởng như Chiến sĩ thi đua cấp tỉnh (6 lần); Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh ủy Cao Bằng, UBND tỉnh Cao Bằng.

Góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý

Góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý
(PLVN) - Trong khuôn khổ dự án “Tăng cường Trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế” do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ từ nguồn vốn của Quỹ phát triển xã hội Nhật Bản (JSDF), với tư cách là cơ quan chủ quản, ngày 19/11, Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý – Phần về điều ước quốc tế, kinh nghiệm quốc tế.

PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh: Tấm gương sáng trong phong trào thi đua yêu nước

PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II
(PLVN) - PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh hiện là Phó Bí thư Đảng ủy; Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II - ông là một trong những cá nhân có đóng góp nổi bật trong lĩnh vực giảng dạy, nghiên cứu khoa học và phong trào thi đua yêu nước. Trải qua hành trình sự nghiệp hơn 20 năm, ông đã để lại nhiều dấu ấn sâu đậm và thành tựu, góp phần vào sự phát triển của nền giáo dục chính trị tại Việt Nam.

Lãnh đạo Bộ Tư pháp chúc mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11

Lãnh đạo Bộ Tư pháp chúc mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11
(PLVN) - Nhân dịp kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, lãnh đạo Bộ Tư pháp cùng lãnh đạo một số đơn vị thuộc Bộ đến thăm, chúc mừng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trường Đại học Luật Hà Nội, Học viện Tư pháp và gửi lẵng hoa tươi thắm đến các cơ sở giáo dục, đào tạo luật thuộc Bộ Tư pháp.

Tăng cường thực thi hiệu quả Công ước quốc về các quyền dân sự và chính trị

Cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Ngày 19/11, Bộ Tư pháp phối hợp với Văn phòng Ban Chỉ đạo Nhân quyền của Chính phủ chủ trì tổ chức Hội nghị tổng kết tình hình thực hiện Quyết định 1252/QĐ-TTg ngày 26/9/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch tăng cường thực thi hiệu quả Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR).

Thực thi pháp luật trở thành một giá trị, một yêu cầu rất cao trong Nhà nước pháp quyền

GS.TS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Tư pháp.
(PLVN) - Theo GS.TS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Tư pháp, nếu pháp luật không được thực thi một cách công bằng thì Nhà nước pháp quyền chưa phải là Nhà nước pháp quyền trên thực tế. Do đó, yêu cầu thực thi pháp luật trở thành một giá trị, một yêu cầu rất cao trong Nhà nước pháp quyền.

Vụ trưởng Lê Thị Thúy Sen và “Khéo khôn với tiền…”

Vụ trưởng Vụ truyền thông Ngân hàng nhà nước Việt Nam Lê Thị Thúy Sen
(PLVN) - Ngay sau khi ra mắt, "Khéo khôn với tiền - Tránh những ưu phiền” của tác giả Lê Thị Thúy Sen đã trở thành hiện tượng xuất bản trong hệ thống sách kiến thức khoa học của NXB Kim Đồng. Hóa ra những kiến thức khô khan, khó hiểu về tài chính- ngân hàng được tác giả khéo léo hóa giải để trở nên đơn giản, dễ hiểu…

Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức chương trình 'An toàn giao thông hành trang vững bước tương lai'

Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức chương trình 'An toàn giao thông hành trang vững bước tương lai'
(PLVN) - Chiều nay, 18/11, tại Trường Trung học cơ sở Đông Tiến, xã Đông Tiến, huyện Quỳnh Phụ (tỉnh Thái Bình), Báo Pháp luật Việt Nam phối hợp Thường trực huyện Quỳnh Phụ tổ chức chương trình “An toàn giao thông hành trang vững bước tương lai”, nhằm nâng cao nhận thức về an toàn giao thông cho học sinh, góp phần xây dựng một thế hệ trẻ với ý thức trách nhiệm cao đối với bản thân và cộng đồng.