Phát hiện nhiều động vật hoang dã quý hiếm tại rừng Kon Plông

“Kho báu” đa dạng sinh học ở Kon Plông 

Cuối tháng 7 vừa qua, tại tỉnh Kon Tum, Tổ chức FFI - Trung tâm Bảo tồn đa dạng sinh học Nước Việt Xanh (GreenViet) phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kon Tum tổ chức hội thảo “Bảo tồn đa dạng sinh học gắn liền với phát triển sinh kế bền vững”, với mục tiêu thúc đẩy các hoạt động bảo tồn tại rừng Kon Plông (tỉnh Kon Tum) một cách hiệu quả gắn với phát triển sinh kế ở địa phương. 

Kon Plông là huyện vùng cao của tỉnh Kon Tum với hơn 85% dân số là đồng bào các dân tộc thiểu số, nằm trong nhóm các huyện nghèo của cả nước. Kon Plông hiện có hơn 84.000ha rừng với độ che phủ đạt trên 82%, xếp vào nhóm những khu vực có độ che phủ rừng tự nhiên cao nhất trên toàn quốc. Các nghiên cứu nhiều năm qua của FFI và các đối tác khẳng định sự phong phú, đa dạng, độc đáo của rừng Kon Plông. 

Theo đó, khởi động từ năm 2016, các khảo sát có hệ thống của FFI đã phát hiện quần thể khoảng 500 cá thể chà vá chân xám tại Kon Plông và gần đây phát hiện thêm hơn 100 cá thể vượn má vàng Trung bộ. Cả hai loài này đều đang bị đe dọa tuyệt chủng. Chà vá chân xám chỉ được tìm thấy ở Việt Nam và là một trong số các loài được xếp hạng cực kỳ nguy cấp, mức cao nhất trong danh lục đỏ của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN). 

Với trên 84.000ha rừng với độ che phủ đạt trên 82%, Kon Plông xếp vào nhóm những khu vực có độ che phủ rừng tự nhiên cao nhất trên toàn quốc.

Quần thể ở Kon Plông và quần thể tại Vườn quốc gia Kon Ka Kinh có khả năng là hai quần thể lớn nhất còn lại của loài này. Bên cạnh đó, các khảo sát bẫy ảnh chuyên sâu với sự phối hợp của Viện Nghiên cứu động vật hoang dã và vườn thú Leibniz (IZW), sử dụng 130 bẫy ảnh Panthera đã ghi lại được hình ảnh của 121 loài động vật có vú và chim. 

Trong đó, có một số loài cực kỳ nguy cấp và đặc hữu. Điển hình như quần thể cầy vằn đã được tìm thấy một cách đáng ngạc nhiên ở nhiều nơi tại Kon Plông. Đây là loài thú ăn thịt nhỏ, xếp loại nguy cấp trong danh lục đỏ của IUCN và có tầm quan trọng quốc tế. Loài này đã bị tuyệt chủng hoặc bị bẫy bắt tại nhiều nơi, ngay cả tại các vườn quốc gia và khu bảo tồn của Việt Nam. 

Ngoài ra, Kon Plông cũng là nơi sinh sống của nhiều loài chim đặc hữu của Việt Nam và khu vực như: khướu Kon Ka Kinh, khướu Ngọc Linh và một số loài thực vật đặc hữu khác. Những kết quả này cho thấy, rừng Kon Plông là một trong những khu vực có giá trị lớn nhất cho bảo tồn không chỉ ở Kon Tum mà cả Việt Nam và khu vực. 

Ông Josh Kempinski - Giám đốc FFI tại Việt Nam nhấn mạnh: “Kon Plông được cho là khu vực rừng quan trọng nhất của Việt Nam nằm ngoài hệ thống rừng đặc dụng. Đây không chỉ là khu vực có nhiều loài đặc hữu, quý hiếm, mà còn là hành lang kết nối duy nhất giữa khu vực phía Nam dãy Trường Sơn (kết thúc ở Quảng Nam) và khu vực phía Đông dãy Trường Sơn (kéo dài đến Gia Lai và hơn nữa)”. “Với những thông tin quan trọng về đa dạng sinh học mà các nhà khoa khọc mới ghi nhận gần đây, rừng Kon Plông xứng đáng là một khu bảo tồn thiên nhiên có giá trị ở khu vực Tây Nguyên. 

Bên cạnh những lợi ích về bảo vệ thiên nhiên, bảo tồn, khu vực này sẽ góp phần nâng cao các giá trị dịch vụ du lịch bền vững cho Kon Plông”, Giám đốc Trung tâm Con người và thiên nhiên (PanNature) Trịnh Lê Nguyên cho biết.

Cần sớm thành lập khu bảo tồn thiên nhiên

Mặc dù có giá trị về mặt đa dạng sinh học cao, nhưng rừng Kon Plông hiện vẫn đang đối mặt với nhiều mối đe dọa như: nạn săn bắn, khai thác gỗ bất hợp pháp, nạn phá rừng và sinh cảnh bị phân mảnh do mở rộng canh tác nông nghiệp, làm đường, thủy điện và điện gió… gây nhiều khó khăn cho các cơ quan quản lý. 

Ngoài ra, bất chấp những nỗ lực đáng kể của các cơ quan thực thi pháp luật nhằm kiểm soát việc săn bắn bất hợp pháp, ở Kon Plông vẫn còn nhiều trường hợp các loài động vật như: tê tê, gấu, linh trưởng và chim trở thành mục tiêu cho các đối tượng săn trộm. Động vật hoang dã ở Kon Plông thường được bán đi các tỉnh, thành khác, gây nên áp lực hơn bao giờ hết cho khu rừng. 

Đáng nói là hiện nay các khu vực rừng ở Kon Plông đang được quản lý cho dịch vụ lâm nghiệp và phòng hộ đầu nguồn, nên các giá trị về đa dạng sinh học quan trọng vẫn chưa được chú trọng. Do vậy, điều khẩn thiết trước mắt là sự can thiệp kịp thời vào công tác bảo tồn đa dạng sinh học thông qua sự phối hợp của các tổ chức xã hội và cơ quan chính quyền. 

Một cá thể chà vá chân xám quý hiếm có trong rừng Kon Plông.

Ưu tiên hàng đầu và vô cùng cấp bách hiện nay là thành lập một khu bảo tồn để bảo vệ khu vực rừng nguyên sinh còn lại này của Việt Nam một cách hợp pháp và hiệu quả. Di sản thiên nhiên này là “kho báu” quốc gia với quần thể động thực vật cần được bảo vệ và phục hồi.

Các khu rừng đóng vai trò quan trọng đối với đời sống con người thông qua việc cung cấp thức ăn, thuốc, thụ phấn, nước sinh hoạt và tưới tiêu, phòng hộ đầu nguồn, giảm nhẹ tình trạng biến đổi khí hậu (hấp thụ khí các bon) và giảm nhẹ rủi ro thiên tai.

FFI và chính quyền địa phương đang thực hiện các chương trình bảo tồn, với hy vọng phần rừng còn lại của khu rừng nguyên sinh này có thể được bảo vệ, duy trì và phát triển cho thế hệ tương lai. Hiện tại, FFI và GreenViet đang phối hợp với các cơ quan chính quyền và cộng đồng địa phương để nỗ lực thành lập một khu bảo tồn nhằm quản lý, bảo vệ rừng nghiêm ngặt và hiệu quả.

Chương trình này nhận được sự hỗ trợ của IZW, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Kon Tum, chính quyền và cộng đồng địa phương, với nguồn vốn từ Quỹ Darwin (Chính phủ Anh), Quỹ Rainforest Trust và Stiftung Artenschutz. “Kon Plông là vựa đa dạng của các loài động thực vật với nhiều loài đặc hữu của Việt Nam và khu vực như: chà vá chân xám và khướu Kon Ka Kinh cũng như các loài thực vật có giá trị dược liệu cao.

Địa bàn Kon Plông cũng là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số với kiến thức bản địa phong phú và văn hóa truyền thống độc đáo của vùng Bắc Tây Nguyên. Do đó, chúng ta cần bảo vệ khu vực này cho các thế hệ mai sau”, Chủ tịch GreenViet Hà Thăng Long cho biết.