Có cháy, chịu chết!
Kiến trúc sư Nguyễn Viết Tuân cho biết, theo Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam, công trình từ 9 đến 40 tầng phải bố trí thuận tiện cho việc chữa cháy, với mật độ xây dựng không vượt quá 40% diện tích đất. Cụ thể, đường dành cho xe chữa cháy phải có chiều rộng thông thuỷ không nhỏ hơn 3,5m và chiều cao thông thuỷ không nhỏ hơn 4,25m. Cuối đường cụt phải có khoảng trống để quay xe.
Nhưng tại nhiều khu chung cư, tòa nhà cao tầng tại Hà Nội, việc bố trí tổng mặt bằng, thiết kế các tuyến giao thông bao quanh cho phép xe cứu hỏa tiếp cận công trình bị xem nhẹ, đặc biệt là các công trình kiến trúc cao tầng xây chen trong khu dân cư thấp tầng.
Đơn cử, tại khu chung cư số 151A đường Nguyễn Đức Cảnh (phường Tương Mai, Hoàng Mai) có 4 tòa nhà cao tầng và một số căn hộ liền kề. Cổng vào khu nhà vốn nhỏ hẹp, bị xe taxi, hàng quán chiếm dụng. Một bãi đỗ ô tô có mái che cũng được dựng lên, thu hẹp thêm khoảng sân. “Đường này tắc triền miên, khu đông dân cư mà để cái cổng quá hẹp. Xe cấp cứu, cứu hỏa chỉ có nước… bay mới vào được” - một hộ dân tại đây phàn nàn.
 |
| Khoảng cách của các tòa nhà trong khối nhà hẹp không đáp ứng tiêu chuẩn VN (Ảnh: T.Hưng) |
“Theo quy định, các tòa nhà cao tầng phải cách nhau tối thiểu 25m, có đường dành cho xe chữa cháy rộng tối thiểu 3,5m… nhưng nhiều chủ đầu tư tham lam nên tại nhiều khu chung cư, các tòa nhà được bố trí san sát nhau; khoảng cách giữa các tòa của khối nhà luôn ở dưới mức này khiến lực lượng chữa cháy khó tiếp cận nhanh đám cháy” - Kiến trúc sư Nguyễn Viết Tuân nêu thực tế.
Nhà cháy, chuông không reo
Hệ thống PCCC của các tòa nhà là hạng mục bắt buộc. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra: Vì sao hệ thống báo cháy, chữa cháy ở nhiều tòa nhà dù còn rất mới nhưng lại vô dụng như ở nhiều vụ cháy đã xảy ra?
Một công ty chuyên giám sát việc thi công, lắp đặt hệ thống báo cháy và chữa cháy nhà cao tầng cho biết chi phí lắp đặt hệ thống báo cháy và chữa cháy cho một tòa cao ốc có khi lên đến cả triệu USD, tòa văn phòng nhỏ cũng mất cả tỷ đồng. Hòng có được lợi nhuận cao nhất, nhiều chủ đầu tư tìm đến những nhà thầu có giá rẻ nhất, với chất lượng cũng… “rẻ” nhất.
“Thay vì lắp thiết bị của Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Italia… đơn vị thi công chỉ lắp đặt thiết bị của Trung Quốc với giá rẻ bằng một nửa hay 1/4; hoặc thay vì lắp 4 đơn vị cảm biến nhiệt và cảm biến khói trên một đơn vị diện tích, họ chỉ lắp đặt 1-2 đơn vị cảm biến” - đại diện công ty trên cho hay.
Theo vị này, việc thay đổi xuất xứ thiết bị cộng với làm ăn gian dối của nhiều đơn vị thi công khiến chi phí lắp đặt hệ thống PCCC tại nhiều tòa nhà bị ăn bớt tới 50% giá trị so với đúng tiêu chuẩn. Do đó hệ thống báo cháy, chữa cháy ở nhiều tòa nhà “bất lực” khi có hỏa hoạn.
Ông Vũ Văn Hưng, một chủ thầu xây dựng nhiều năm tại Hà Nội cũng xác nhận với phóng viên: tình trạng chủ đầu tư không tuân thủ các quy chuẩn về lắp đặt hệ thống PCCC để giảm thiểu chi phí tại các công trình là “không hiếm”.
Theo ông Hưng, việc lắp đặt các đầu cảm biến nhiệt thay cho các đầu cảm biến khói tại nhiều tòa nhà chung cư là vô cùng nguy hiểm. “Đầu cảm biến nhiệt chỉ phát ra tín hiệu cảnh báo khi nhiệt độ trong phòng đã rất cao, nghĩa là đã cháy lớn, khó kiểm soát” - vị chủ thầu xây dựng nói.
Theo tiêu chuẩn, hệ thống báo cháy phải lắp 2 lớp (gồm lớp trên vách trần và lớp phía dưới). Để tiết giảm chi phí, các chủ đầu tư chỉ lắp đặt bên dưới, trong khi lớp bên trên vách trần với hệ thống dây điện các loại rất dễ chập cháy lại không có hệ thống cảnh báo. Do thiết bị báo cháy không đúng tiêu chuẩn quy định khiến hệ thống cảnh báo cháy không hoạt động khi có cháy.
“Phần lớn chung cư hiện nay chủ đầu tư chỉ chú trọng lắp hệ thống báo cháy ngoài hành lang, trong khi khu vực dễ xảy ra cháy nhất là trong căn hộ lại không có hoặc không được chú trọng nên việc cảnh báo cháy tại các chung cư không mấy hiệu quả” - ông Hưng, nêu bất cập.
Xem nhẹ tính mạng cư dân
Theo Điều 16, Luật Phòng cháy, chữa cháy: chủ đầu tư chỉ được thi công khi thiết kế về an toàn PCCC của công trình đã được duyệt; tổ chức kiểm tra, giám sát thi công, nghiệm thu và bàn giao công trình trước khi đưa vào sử dụng. Trong quá trình sử dụng công trình, cơ quan, tổ chức, cá nhân phải thường xuyên kiểm tra, duy trì các điều kiện về PCCC.
Điều 23 luật này quy định: công trình cao tầng phải có thiết bị chống tụ khói, lan truyền khói và hơi độc do cháy sinh ra; phải có phương án thoát nạn, bảo đảm tự chữa cháy ở những nơi mà phương tiện chữa cháy bên ngoài không có khả năng hỗ trợ.
PGS.TS Trần Chủng, Trưởng Ban chất lượng (Tổng hội Xây dựng Việt Nam) đặt vấn đề: Pháp luật quy định là cơ quan chức năng có thẩm quyền phải có trách nhiệm giám sát, nhưng tại sao lại để các chủ đầu tư không tuân thủ quy định của pháp luật về an toàn PCCC cứ đưa công trình vào khai thác, sử dụng?
Đây là lỗ hổng về kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước. Nếu công trình chung cư không đủ điều kiện an toàn PCCC cho cư dân, cơ quan quản lý, giám sát phải có biện pháp mạnh, kiên quyết; không cấp điện, cấp nước.
“Không thể vì rẻ mà sử dụng những vật liệu không đảm bảo chất lượng, không an toàn cháy nổ. Có thể tổ chức công trình sao cho khoa học để giảm bớt chi phí, có thể bớt diện tích, không dùng những vật liệu hoàn thiện cao cấp, nhưng không được phép bớt những yêu cầu về mặt kỹ thuật, ảnh hưởng đến an toàn của con người như an toàn về kết cấu, cháy nổ” - PGS.TS Trần Chủng, bày tỏ.
Tại sao rất ít vụ cháy được khởi tố, điều tra làm rõ?
Ngay lúc này, cần nhìn nhận nghiêm túc hơn vai trò, trách nhiệm của chủ đầu tư, các cơ quan quản lý nhà nước, kiên quyết áp dụng những biện pháp mạnh tay đối với chủ đầu tư chây ì, cố tình phớt lờ các quy định của pháp luật và coi thường tính mạng, tài sản người dân. Đáng tiếc là không hiểu vì sao rất ít vụ cháy được khởi tố, điều tra làm rõ, mặc dù nhiều vụ cháy gây thiệt hại lớn về tài sản, tổn hại thần nghiêm trọng cho người dân? (Luật sư Lương Quang Tuấn, nguyên Kiểm sát viên Vụ Kiểm sát điều tra án trị an xã hội và thực hành quyền công tố, Viện KSND Tối cao).
