'Omicron tàng hình' đang lây lan mạnh ở Hà Nội nguy hiểm như thế nào?

BA.2: "Omicron tàng hình", lây lan nhanh gấp 1,5 lần chủng gốc

Kể từ khi xuất hiện, Omicron đã sinh ra 4 biến thể dòng phụ gồm BA.1, BA.2, BA.1.1.529 và BA.3. Tất cả chúng đều có sự tương đồng về mặt di truyền, nhưng mỗi loại đều có các đột biến có thể thay đổi cách chúng hoạt động.

Phiên bản BA.1 của biến thể Omicron dễ theo dõi hơn các biến thể trước đó vì nó bị thiếu một trong 3 gen mục tiêu được sử dụng trong xét nghiệm PCR thông thường. Tuy nhiên, BA.2, hay còn được gọi là "chủng tàng hình", không giống BA.1. Vì vậy, nó khó bị phát hiện hơn và các nhà khoa học phải theo dõi như cách họ theo dõi các chủng trước đó, dựa vào số lượng gen virus được gửi lên các cơ sở dữ liệu về bệnh truyền nhiễm.

Ngoài việc khó phát hiện hơn BA.1, BA.2 được cho có thể dễ lây lan hơn chủng "họ hàng".

Tại cuộc họp Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống dịch Covid-19 sáng 5/3, Bộ Y tế cho hay, số ca mắc Covid-19 liên tục tăng nhanh, biến thể Omicron có xu hướng gia tăng lây nhiễm nhanh và đang dần thay thế chủng Delta.

"Biến thể phụ BA.2 có khả năng lây lan nhanh hơn 1,5 lần biến thể gốc BA.1 và có khả năng tránh tác động miễn dịch của các loại vaccine hiện tại hơn biến thể gốc BA.1 khoảng 30%", lãnh đạo Bộ Y tế cho biết.

Một câu hỏi quan trọng khác là liệu những người từng nhiễm chủng Omicron gốc có được bảo vệ trước BA.2 hay không?. Theo tiến sĩ Egon Ozer, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Feinberg thuộc Đại học Northwestern ở Chicago, nếu khả năng miễn dịch sau nhiễm BA.1 không thể bảo vệ con người trước BA.2 thì nó có thể gây ra 2 gánh nặng lên đợt bùng dịch. Mặc dù vậy, hiện còn quá sớm để kết luận rằng liệu điều này có xảy ra hay không.

Một nghiên cứu do các nhà khoa học Nhật Bản thực hiện đăng tải trên nền tảng bioRxiv cho thấy, BA.2 có nguy cơ vượt qua hàng rào miễn dịch sinh ra bởi việc tiêm chủng vaccine Covid-19. BA.2 cũng có dấu hiệu kháng một số phương pháp điều trị, bao gồm sotrovimab - kháng thể đơn dòng hiện đang được sử dụng chống lại Omicron.

Nghiên cứu mới của các nhà khoa học Nhật Bản cho thấy BA.2 có thể tự sao chép trong tế bào nhanh hơn BA.1. Nó cũng trội hơn trong việc làm cho các tế bào dính lại với nhau. Điều này cho phép virus tạo ra các khối tế bào lớn hơn, được gọi là hợp bào, so với BA.1. Điều đó đáng lo ngại vì những khối này sau đó trở thành "nhà máy" để tạo ra nhiều bản sao của virus hơn. Delta có khả năng tạo ra hợp bào khá hiệu quả và các chuyên gia cho rằng đó là một lý do khiến nó tàn phá phổi nghiêm trọng như vậy.

Khi các nhà nghiên cứu cho chuột nhiễm BA.2 và BA.1, những con bị nhiễm BA.2 ốm nặng hơn và có chức năng phổi kém hơn. Trong các mẫu mô, phổi của chuột nhiễm BA.2 bị tổn thương nhiều hơn phổi của chuột bị nhiễm BA.1.

Nguy cơ "Omicron tàng hình" thành biến thể áp đảo trên toàn cầu

BA.2 hiện đang lây lan nhanh ở Châu Âu và châu Á và có nguy cơ "lấn lướt" bản gốc để trở thành biến thể áp đảo toàn cầu.

Tiến sĩ Dorit Nitzan từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo rằng, BA.2 sẽ trở thành chủng áp đảo kế tiếp trên thế giới, trong bối cảnh nó đã chiếm ưu thế tại Đan Mạch và Anh trong thời gian qua. Tuy nhiên, Đan Mạch hiện chưa ghi nhận tỷ lệ mắc bệnh nặng gia tăng do BA.2. Mặc dù vậy, với khả năng lây lan dễ hơn, BA.2 vẫn rất nguy hiểm vì nó vẫn có thể gây quá tải cho hệ thống y tế.

Trước mối đe dọa toàn cầu từ BA.2, giới chuyên gia khuyến cáo vaccine vẫn là "vũ khí" hiệu quả nhất để ngăn chặn rủi ro bệnh nặng và tử vong. Một số nghiên cứu gần đây chỉ ra hiệu quả của mũi tăng cường trước biến thể Omicron.