Cá biệt, có những chủ nợ cũng bị vỡ nợ, sống ngắc ngoải, trốn chạy để lại cho gia đình, con cái gánh những hệ lụy do mình gây ra.
Khi chủ nợ cũng thành... nạn nhân
Ngoài hình thức cho vay lãi dạng “cắt cổ”, vẫn còn tồn tại hình thức cho vay dưới dạng “họ chợ” với số lãi “nhẹ nhàng”; hình thức “họ phường” theo kiểu “trợ vốn” giữa chị em bạn chợ hoặc những người không quen nhưng có thể “trông giỏ, bỏ thóc”.
Với hình thức này, ai cần lấy tiền trước thì trả lãi cao hơn, ai lấy cuối cùng thì được lãi thêm một khoản. Hình thức này có thể giúp một ông xe ôm đến kỳ lấy tiền cũng sẽ trở thành chủ nợ, có được một số vốn nhất định mỗi khi cần nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Vì đã từng xảy ra chuyện người ôm cái đầu bùng khiến những người lấy lãi sau khóc ròng.
Bác Hồng, hành nghề xe ôm ở bến xe Giáp Bát ngậm ngùi tâm sự: “Tôi cùng với mấy anh chị em trong nghề rủ nhau cùng chơi, để cho một bà buôn bán có máu mặt cầm cái, mỗi tuần góp 1 triệu, coi như tiết kiệm. Mọi người lần lượt được lấy tiền sau nhiều tháng ki cóp, đến đúng lượt tôi thì bị bà này bùng mất. Coi như mất trắng cả vốn lẫn lãi, đau đớn lắm cô ơi, đến khi mình là chủ nợ, được lấy tiền, lấy lãi thì... mất hết”.
Chị Hà Thanh Hằng, một chủ nợ chuyên cho vay dưới hình thức “họ chợ” và giúp vốn sinh viên cho biết, nhà chị gần khu sinh viên ở nên chuyện cho sinh viên vay tiền là thường xuyên. Thủ tục vay cũng đơn giản, nhưng cũng phải xem xét kỹ càng như sinh viên còn học trong bao lâu, học lực thế nào.
Thường thì những sinh viên học khá ý thức sẽ tốt, chắc khó bùng nợ nên được ưu đãi cho vay nhiều hơn. Còn các trường hợp khác cho vay chừng mực, thậm chí những người lạ mà đầy đủ giấy tờ cũng phải cho một sinh viên quen biết bảo lãnh mới xuất tiền. Cẩn thận là thế nhưng chị đã nhiều lần bị... xù nợ.
Thấy chúng tôi ngạc nhiên, để thuyết phục, chị Hằng với một túi nilon dễ nặng đến cả cân, đã bám bụi nhiều tháng trên nóc tủ, trưng ra hàng loạt chứng minh thư, thẻ sinh viên, bằng tốt nghiệp phổ thông, bằng tốt nghiệp nghề, chứng chỉ tiếng Anh, Tin học... để làm bằng chứng cho những lời nói của mình.
Chị bảo, đa phần sinh viên cũng trả lãi và gốc được vài tháng nhưng rồi bỏ luôn, thậm chí có những trường hợp chỉ còn 400.000 đồng tiền nợ cũng có người bỏ lại cả chứng minh thư để chạy. Mỗi bạn sinh viên xù một ít, số tiền mà chị Hằng mất khi cho sinh viên vay nợ cộng lại cũng lên đến hàng trăm triệu đồng.
Nhưng trên đây chỉ là những nạn nhân dạng... cò con bởi còn có những trường hợp nạn nhân dạng ông chủ lớn, có máu mặt, giao dịch hàng tỉ đồng thường xuyên với ngân hàng như ông Nguyễn Văn Huy (ở xã Cát Quế, huyện Hoài Đức, Hà Nội).
Nhờ có mối quan hệ với ngân hàng nên ông thường xuyên đứng tên vay vốn và cho bà con vay lại. Họ đa phần đều vay dưới hình thức “mua xe trả góp”nhưng tiền giải ngân thì nhiều, tiền lãi và gốc nhận lại không bao nhiêu, chỉ chưa đầy 2 năm ông Huy vỡ nợ, phải tháo chạy khỏi quê nhà...
Những nạn nhân nằm... chờ chết
Ngọc Linh (sinh viên Đại học Quốc gia) cho biết: “Dịp trước tết tôi có vay tại cơ sở cho vay không thế chấp gần cổng trường số tiền 4 triệu đồng, tiền lãi theo tư vấn chỉ là 59 ngàn đồng/triệu/tháng. Thủ tục ở đây rất đơn giản, chỉ cần nộp chứng minh nhân dân và thẻ sinh viên nên tôi lập tức đồng ý. Ai dè, mỗi tháng phải trả 1 triệu đồng tiền gốc và tiền lãi là 236 ngàn đồng. Như vậy, chỉ trong vòng 4 tháng, số tiền gốc 4 triệu đồng đã cộng dồn lãi thành gần 5 triệu đồng”.
Cũng như Linh, hầu hết các sinh viên chỉ nhận ra điều này khi đã bị “bóp cổ”: thực chất số tiền lãi 59 ngàn đồng/tháng/triệu tính ra lãi ngày với giá “cắt cổ” lên tới 7.800 đồng/triệu/ngày.
Bà Nguyễn Thanh Tuyền (ở Mỹ Đình, Hà Nội), một người chuyên mua bán vật liệu xây dựng kể, một lần bí quá, bà phải vay nóng mất 300 triệu đồng tại một cơ sở cho vay lãi suất thấp với mức phí 3.000 đồng/triệu/ngày. Bà đinh ninh có thể xoay kịp tiền để trả trong vòng 10 ngày nên số tiền lãi không đáng là bao.
Không ngờ, việc làm ăn không thuận lợi như dự tính, số tiền vay bị mắc cả năm trời bà vẫn không trả nổi, bà vẫn phải “è cổ” trả lãi vay hàng ngày. Đến bây giờ, số lãi bà trả đã lên đến gần 50% số tiền nợ, càng nghĩ càng xót ruột và ấm ức.
Biết bao nhiêu nạn nhân nhắm mắt vay tín chấp với giá “chỉ 3.000đồng/triệu/ngày” sau đó thì “thổn thức” với món nợ “lãi suất thấp” trở thành lãi “cắt cổ” từ bao giờ không biết và họ đều như đang “ngồi trên đống lửa”, ôm một đống nợ lãi và nợ gốc mà không biết xoay đâu để trả...
