Ô nhiễm và hiểm họa từ khai thác đá ở Đồng Nai

Ở Đồng Nai, việc khai thác mỏ đá đã phát triển “rầm rộ” trong những năm gần đây. Bên cạch những lợi ích trước mắt như tạo công ăn việc làm, nộp ngân sách cho địa phương, thì sau khi các mỏ đá rút đi để lại không ít hậu quả…

Gây ô nhiễm nặng

Đồng Nai là tỉnh có đến 39 mỏ khoáng sản, phần lớn là khai thác đá. Thành phố Biên Hòa là nơi tập trung nhiều mỏ đá nhất của tỉnh với 9 mỏ rộng khoảng 290 ha, riêng xã Phước Tân có 4 mỏ đang hoạt động. Điều đáng nói là hầu hết các mỏ khai thác đá tuy mang về lợi nhuận cho doanh nghiệp, nhưng việc bảo vệ môi trường lại bị các công ty này xem nhẹ.

Khai thác đá bụi mù tại xã  Phước Tân, TP.Biên Hòa

Có mặt tại mỏ đá Tân Cang 1 và Tân Cang 2 tại xã Phước Tân (Biên Hòa), chứng kiến mỗi khi mìn nổ là cả một vùng rộng lớn phụ cận rung bần bật, những cột bụi khổng lồ bay cao tỏa rộng một vùng dân cư. Anh Tư Phi (người địa phương) hối chúng tôi rời xa mỏ vì đến giờ nổ mìn để tránh những mảnh đá nhỏ bay tứ tung. Anh Phi vừa dứt lời thì “ầm”, một cột khói bụi cao vút gặp gió lớn bay tứ tung.

Còn bà Lan, nhà gần mỏ đá chỉ chiếc máy bơm đang hút nước từ mỏ đá ra ngoài để khai thác, than: “Chúng tôi không những khổ vì bụi, tiếng ồn mà còn khổ vì chuyện nước sinh hoạt, bởi các mỏ đá khai thác quá sâu khiến mạch nước ngầm chảy hết về lòng mỏ, giếng nước của người dân ngày càng cạn kiệt”.

Không chỉ vậy, hàng trăm xe tải siêu lớn chở đá cũng “góp” phần làm ô nhiễm môi trường, khiến đường và cầu nhanh hỏng, gây nứt nhà dân gần đường .

Ông Phạm Hữu Nghĩa - Trưởng phòng Khoáng sản - Sở TN-MT Đồng Nai cho biết: “Theo quy định, doanh nghiệp phải thực hiện giám sát môi trường định kỳ sáu tháng một lần”. Thế nhưng, kết quả kiểm tra đột xuất của Sở TN-MT thì chỉ tiêu về tiếng ồn và nồng độ bụi trong không khí đều vượt ngưỡng cho phép hàng chục lần, bụi trên các tuyến đường có xe chở đá thường xuyên qua lại đều chứa các chất gây ô nhiễm như Benzen, SO2...

Ông Nghĩa cho biết thêm, hầu hết mỏ đá đều khai thác vượt độ sâu thường từ 5 – 10 m, theo Nghị định 77/2007, Sở TN-MT đã xử phạt; Còn việc xe chở đá gây bụi trên đường thuộc trách nhiệm xử lý của ngành giao thông.

Ông Dương Mạnh Hưng - Chánh Thanh tra giao thông tỉnh Đồng Nai nói: “Chúng tôi đã lập đoàn liên ngành gồm Thanh tra và Cảnh sát giao thông tăng cường tuần tra, xử phạt các xe ben chở quá tải, làm rơi vãi đất, đá, bụi trên đường, nhưng do lượng xe lưu thông nhiều mà lực lượng làm  nhiệm vụ lại mỏng nên không thể giải quyết triệt để”.

Những hố đen để lại

Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành năm 2007, tất cả 09 mỏ đá trên địa bàn TP.Biên Hòa phải ngưng nổ mìn khai thác, đóng cửa trước ngày 31/12/2010. Thế nhưng, tỉnh Đồng Nai lại cho gia hạn thêm một năm, chính sự “ưu ái” này mà nhiều doanh nghiệp đã vi phạm trong quá trình khai thác.

Các mỏ đá như Tân Bản, Hóa An…khai thác vượt độ sâu và ra ngoài khu vực được cấp phép hơn 10 ha. Điều đáng nói là khi chưa xử lý triệt để các mỏ đá gây ô nhiễm cũng như quản lý các mỏ đã khai thác xong, tỉnh Đồng Nai lại tiếp tục cấp thêm giấy phép cho 11 mỏ nữa khai thác đá và khoáng sản khác.

Việc thực hiện quy hoạch các mỏ đá khi khai thác xong sẽ được cải tạo thành hồ nước gắn với công viên cây xanh, phục vụ du lịch, giải trí…đều khó khả thi vì du lịch thì rất nguy hiểm do hồ quá sâu. Hơn nữa các khu du lịch Bửu Long (TP.Biên Hòa) và “hồ sát sinh” gần làng đại học (Thủ Đức, TPHCM) đều hình thành từ quá trình khai thác đá, đã “nuốt” hàng chục sinh mạng trong những năm qua.

Còn việc nuôi cá sẽ không hiệu quả vì ở độ sâu gần trăm mét và nước lạnh cá khó phát triển. Chuyện nước mưa chảy xuống hồ đá mang theo nhiều chất gây ô nhiễm nguồn nước, mạch nước ngầm ảnh hưởng đến hàng chục ngàn hộ dân phải dùng nước giếng khoan là điều khó tránh khỏi.

Đem những vấn đề bức xúc trên trao đổi với lãnh đạo UBND TP.Biên Hòa, chúng tôi được biết cho đến nay thành phố cũng chưa tìm ra biện pháp quản lý mỏ đá đã khai thác xong  để tránh gây ô nhiễm cũng như chết người do rơi xuống hồ. Phát triển kinh tế là việc làm cần thiết, tuy nhiên tỉnh Đồng Nai cần có biện pháp quản lý chặt các mỏ khoáng sản, để giảm thiểu gây ô nhiễm và tránh những cái chết thương tâm xảy ra.

Song Tháp