“Núp bóng” 4.0

Giữa năm 2018, Vinasun kiện Grab vi phạm “Đề án 24 của Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), gây náo loạn thị trường”. Grab chỉ đăng ký cung cấp ứng dụng công nghệ hỗ trợ quản lý kết nối hoạt động vận tải nhưng thực tế hoạt động như doanh nghiệp taxi.

Theo HĐXX, Đề án 24 cho phép Grab thí điểm cung cấp ứng dụng kết nối HTX vận tải với khách hàng, song thực tế Grab kinh doanh vận tải bằng xe taxi: Điều động xe, hành trình xe, giá cước, trực tiếp nhận tiền từ khách; triển khai các chương trình khuyến mãi...

Tòa cũng chỉ ra một điểm sai phạm nghiêm trọng khác: “Những tài xế không làm vừa lòng khách hàng có thể bị Grab khấu trừ vào thu nhập, chứng minh Grab sử dụng phần mềm khiến các “đối tác” phụ thuộc vào sự quản lý của Grab”.

Grab tự ý quyết định giá cước và ăn chia theo tỷ lệ nhất định với tài xế, tiếp nhận phản hồi khách hàng để quyết định thưởng phạt; nghĩa là mang đặc thù hoạt động vận tải, nhưng chỉ chịu sự quản lý theo hoạt động thương mại điện tử. Theo Nghị định 86/2014, Thông tư 63 của Bộ GTVT và các quy định pháp luật, Grab phải thực hiện các quy định về giấy phép kinh doanh, người lao động, BHXH, BHYT..., nhưng Grab đã “phớt lờ”.

Dù có mang lại những lợi ích; nhưng Grab không đóng thuế giống các doanh nghiệp vận tải, không dán logo, không bị kê khai giá, không bị đóng thuế, bảo hiểm cho người lao động... Thế nên tòa khẳng định Grab đã “biến tướng, núp bóng”, đã và đang đem lại nhiều hệ lụy cho kinh tế, xã hội. Thiệt hại của Vinasun sụt giảm giá trị vốn hóa có nhiều nguyên nhân, trong đó có vi phạm của Grab gây ra, nên Grab phải bồi thường hơn 4,8 tỷ cho Vinasun.

Sau gần hai năm gây ra những tranh luận quyết liệt trong dư luận rằng Grab “đáng khen” hay “có tội”, những tranh luận này đã đến lúc khép lại với bản án khi cơ quan xét xử nhân danh Nhà nước đã ra phán quyết nêu trên.

Phán quyết ấy cũng khiến không ít người xấu hổ nghĩ lại vì sao trước đây mình lại từng “ủng hộ nhiệt tình” Grab như thế. Bất kỳ mối quan hệ làm ăn nào cũng phải hài hòa được lợi ích các bên: Của “ông chủ”, người lao động, Nhà nước, khách hàng.

Với Grab, đã không có sự hài hòa ấy, khi tiền chỉ chảy về túi “ông chủ”; trong khi Nhà nước thất thu, người lao động bị đối xử bất công. Một số người tiêu dùng đã chỉ nghĩ đến sự tiện lợi với mình nên mới “thổi phồng” ý nghĩa của Grab, mà quên đi chuyện Grab đã “núp bóng” 4.0 để trục lợi ra sao.