Nuôi thủy sản hữu cơ: Khập khiễng giữa thực tế và sản xuất

Từ quy vùng sản xuất thí điểm

Nuôi trồng thuỷ sản hữu cơ là phương pháp kết hợp các kỹ thuật nuôi trồng vật lý, sinh học tiên tiến mang lại hiệu quả tốt cho sản xuất và môi trường. Theo hướng này, người nuôi cải tiến phương thức cho ăn và thành phần thức ăn, giảm bớt lượng dư thừa của chất dinh dưỡng trong ao đầm nuôi, hạn chế lượng xả thải vào môi trường; thiết kế vùng trung gian để có thể ngăn cản việc phát tán dịch bệnh, có tác dụng bảo vệ sinh vật và hệ sinh thái; không sử dụng hoá chất (gồm phân hoá học, thuốc bảo vệ thực vật và thức tiêu độc hoá học).

Đầu năm 2006, Hội Nông dân xã Tân Dân (huyện An Lão) được chọn làm điểm thực hiện dự án này tại địa phương. Ban đầu, 3 hộ nông dân được hướng dẫn quy vùng ao nuôi thủy sản nước ngọt thí điểm có sự hỗ trợ của Hội Nông dân Việt Nam về con giống, cơ sở vật chất ao nuôi, hướng dẫn kỹ thuật của cán bộ dự án. Các hộ nuôi được hướng dẫn cách nuôi bằng thức ăn khác nhau: sử dụng thức ăn tinh là bột ngô, cám gạo; thức ăn xanh như cỏ, thân ngô; phân hữu cơ ủ…Cùng với 3 hộ nuôi thí điểm, nhiều nông dân ở xã Tân Dân được Hội nông dân tập huấn kỹ thuật nuôi thủy sản theo hướng hữu cơ để thực hành sản xuất tại các ao nuôi của gia đình. Sau đó, 17 hộ nông dân trong xã đăng ký dành một phần diện tích ao nuôi theo hướng này. Qua nuôi thí điểm, sản phẩm được các nhà khoa học đánh giá đạt chất lượng tiêu chuẩn, sạch bệnh, màu cá sáng, thịt cá đậm đà hơn nuôi theo phương thức truyền thống thông thường.

Đến tích cực phổ biến mô hình

Sau khi thực hiện thành công nuôi thí điểm, Hội Nông dân Việt Nam và một số ban, ngành chức năng thành phố muốn đẩy mạnh công tác tuyên truyền về lợi ích thiết thực của việc nuôi thủy sản hữu cơ để nông dân Hải Phòng nhân rộng. Bên cạnh các lớp tập huấn trực tiếp cho nông dân vùng nuôi thí điểm từ năm 2006, trong năm 2008, Hội mở khá nhiều lớp tập huấn tại huyện  An Lão.

Các lớp tập huấn được chia thành 2 nhóm: nhóm đào tạo hướng dẫn viên về nuôi thủy sản hữu cơ để trở thành nòng cốt trong việc tuyên truyền đến các hộ nông dân và nhóm được tập huấn kỹ thuật thực hành sản xuất trực tiếp. Tháng 6-2008, tại xã Trường Thành (An Lão), Hội nông dân Việt Nam phối hợp với Trường trung cấp nghề thủy sản Hải Phòng và Hội nông dân huyện An Lão mở lớp tập huấn kiến thức cho 15 hướng dẫn viên nuôi thủy sản hữu cơ. Tính đến đầu năm 2009, có 9 lớp tập huấn kỹ thuật thực hành sản xuất cho hơn 200 nông dân trong toàn huyện. Hiện nay, các lớp tập huấn vẫn liên tục mở tại địa phương.

Nhưng người sản xuất chưa mặn mà

“Trong thời gian qua, việc tuyên truyền vận động sản xuất thủy sản theo hướng hữu cơ làm khá mạnh nhưng số người áp dụng vào sản xuất chỉ “đếm trên đầu ngón tay”. Nhiều nông dân học qua các lớp tập huấn chỉ để nâng tầm hiểu biết”. Phó chủ tịch Hội Nông dân An Lão cho biết. Nguyên nhân là việc áp dụng sản xuất theo hướng này đòi hỏi nhiều công sức, kỹ thuật và chi phí đầu tư, nhưng nông dân lại có đầu ra cho sản phẩm.

Những ngày cuối tháng 4 là thời điểm một số hộ nuôi thủy sản theo hướng hữu cơ ở xã Tân Dân đang thu hoạch. Anh  Nguyễn Văn Tam, một nông dân di đầu hưởng ứng dự án nuôi thủy sản hữu cơ ở huyện An Lão cho biết: “Sản phẩm nuôi theo hướng hữu cơ chỉ bán được với giá thông thường, trong khi năng suất thấp hơn 30-40 kg so với cách nuôi truyền thống, đầu tư chi phí cao nên không có lãi”. Tại sân nhà anh Tam, nhiều người buôn cá lao xao mặc cả, trả giá bán xô các loại cá trọng lượng trung bình từ 17- 20 nghìn đồng/kg, cá to 25 - 30 nghìn đồng/kg. Theo anh Tam, những trở ngại khiến cho số người nuôi theo mô hình này ở xã Tân Dân mai một dần. Ban đầu, toàn xã có 20 hộ nhưng đến thời điểm này chỉ có một vài hộ duy trì, đa số các hộ khác quay lại hướng nuôi thủy sản truyền thống.

Như vậy, nuôi thủy sản theo hướng hữu cơ có nhiều triển vọng nhưng trên thực tế khó thể nhân rộng sản xuất. Tuy nhiên, về lâu dài thị trường ngày càng đòi hỏi nông sản, thực phẩm đạt yêu cầu cao hơn về chất lượng và vệ sinh an toàn. Chỉ có sản phẩm nuôi theo hướng hữu cơ mới đáp ứng được yêu cầu đó. Hơn nữa, với cách sản xuất này còn tạo môi trường sinh thái bền vững, tránh tình trạng ô nhiễm nguồn nước như hiện nay. Thời gian tới, các ban, ngành chức năng của thành phố tiếp tục có cơ chế khuyến khích, tạo điều kiện để nhân rộng hướng sản xuất này. Bản thân mỗi nông dân nên nhận thức đây là hướng sản xuất lâu dài nhiều triển vọng, không nên vì lợi ích trước mắt mà quay lưng lại.

Hương An