Mùa mưa bão những năm gần đây, hình ảnh cây cối ngã đổ, gây thiệt hại tài sản thậm chí cả mạng người không còn là chuyện hiếm. Trước những yếu tố khách quan do ngoại cảnh thời tiết tác động, không thể không kể đến việc “bức tử” cây xanh mà nguyên nhân một phần xuất phát từ chính ý thức con người.
Lo lắng vì cây
Mùa mưa bão năm 2013 lại đến, ngoài các mối lo thường nhật như: Chập điện, ngập lụt, người dân Hà Thành phải nơm nớp gánh thêm nỗi lo… cây đổ. Có thể khẳng định, chưa bao giờ “lá phổi xanh” của Thủ đô lại tiềm ẩn nhiều nguy hại như những năm gần đây.
 |
| Cây xanh đang là nỗi lo lắng của người đi đường trong mùa mưa bão |
Khoảng giữa tháng 8/2012 hoàn lưu bão số 5 chỉ mới lướt qua thủ đô nhưng đã gây ra một "kỷ lục buồn" chưa từng có bằng việc quật ngã hơn 200 cây xanh. Trong số đó, có không ít cây cổ thụ bị bật tung rễ, có tuổi đời từ vài chục đến ngót nghét trăm năm. Ngoài việc phá hủy nhiều tài sản có giá trị, đáng buồn hơn cả cũng trong trận bão đó một “cụ” cây đổ rạp trên phố Lò Đúc đã khiến lái xe taxi thiệt mạng.
Mới đây nhất, ngày 24/6, chỉ với ảnh hưởng nhẹ của hoàn lưu bão số 2, đi kèm theo những cơn mưa tầm tã, một cây xà cừ cổ thụ cao khoảng 20m, nằm trên dãy phố Trần Bình Trọng (thuộc quận Hai Bà Trưng) đã bị bật rễ. Sự cố này khiến hơn 10m2 hè đường bị hư hại nặng, ngoài ra còn gây ảnh hưởng đến toàn bộ đường dây điện hạ thế, đường điện thoại cùng 2 cột điện, một nhà chờ xe buýt, 3 xe vận chuyển rác…
Cùng thời gian trên, ở đường Ngô Gia Tự (quận Long Biên) một cây lớn bất ngờ bật gốc, văng khỏi vỉa hè đè lên người một phụ nữ khiến nạn nhân phải nhập viện trong tình trạng nguy kịch.
Chiều 7/7, gió lốc cũng đã quật gãy một nhánh cây lớn gây nên tình trạng ách tắc giao thông cục bộ trên đường Hoàng Quốc Việt…
Trước những diễn biến thất thường của thời tiết Ban Chỉ đạo Phòng chống lụt bão Trung ương đã đưa ra dự đoán số lượng bão và áp thấp nhiệt đới trong mùa mưa năm nay có thể gia tăng về số lượng cũng như cường độ. Đặc biệt, trong đó ước chừng từ 5 đến 6 cơn bão cường độ mạnh có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam.
Những biểu hiện “yếu ớt” của hệ thống cây xanh trong nội thành như thời gian vừa qua rất khó để khẳng định thảm kịch hàng trăm cây cối ngã đổ không lặp lại.
Thủ phạm nào khiến cây xanh trở thành ẩn họa?
Chạy dọc những con phố từng có thời điểm rất “nóng” bởi tình trạng cây xanh gãy đổ như: Lò Đúc, La Thành…, có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh cây cối bị “bức tử” đau đớn.
Đơn cử như trên phố Đê La Thành diễn ra phổ biến nhất việc đổ bê tông vào rễ cây, khoan thân, chăng đèn quanh gốc, đóng đinh…. Những hành động đó khiến nhiều cây xanh tốt nay bỗng chết khô, đứng chình ình như một cây củi lớn sẵn sàng đổ gục bất cứ khi nào.
 |
| Những gốc cây bị bức tử do sự thiếu ý thức của con người |
Cụ thể, chỉ với vài trăm mét đường Đê La Thành người viết bài đã ghi nhận được ít nhất 3 cây cổ thụ đứng chết khô, tiềm ẩn nguy cơ gãy đổ cao như các cây trước số nhà 702, 827, 1043… ngoài ra còn tồn tại không ít cây lớn đang trong thời kỳ mục ruỗng phần thân. Theo quan sát, toàn bộ phần rễ của cây trên đều được bịt chặt bằng bê tông.
“Các cái cây ấy tôi thấy chết lâu lắm rồi, chẳng sớm thì muộn nó cũng đổ thôi, không hiểu sao nó vẫn chưa được người ta cắt bỏ nhỉ”, anh Mạnh sống gần đó bày tỏ băn khoăn. Cần phải khẳng định hầu hết cây trên tuyến phố này đều thuộc nhóm cây “bảo tồn”- những cây cổ thụ có tuổi đời trên 50 năm.
Do hệ thống cây chủ yếu nằm sát trên vỉa hè, đối diện với nhà dân. Bởi vậy, thay bằng việc dành những khoảng đất để “thở”, toàn bộ cây xanh đều được gia chủ “bê tông hóa” kín phần rễ. Đáng nói dù xâm hại nghiêm trọng đến cây cối như vậy nhưng khi được hỏi đa phần người dân đều chưa ý thức được việc việc họ làm là vi phạm vào một trong nhưng điều phải chịu mức phạt cao nhất căn cứ theo Quyết định số 19/2010/QĐ-UBND ngày 14/5/2010 của Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội về vấn đề Quản lý hệ thống cây xanh trong đô thị.
Họ chỉ đơn thuần cho rằng việc “phủ” bê tông bịt chặt quanh gốc cây sẽ giúp “sạch cửa sạch nhà”.
Ông Nguyễn Đức Mạnh phó trưởng phòng kế hoạch tổng hợp Cty Cây Xanh cho biết: “Cây đổ chủ yếu do nguyên nhân khách quan, tuy nhiên không ngoại trừ lý do cây bị xâm hại. Do cây chủ yếu nằm trên vỉa hè của các tuyến phố bởi vậy trong quá trình xây dựng, hoàn thiện cơ sở hạ tầng giao thông nhiều đơn vị đã thi công quá sát vị trí của cây. Việc đào xới vỉa hè nhiều lần khó đảm bảo độ bám vững chắc của cây.
Ngoài ra, còn nhiều hình thức xâm hại khác như đóng đinh, đổ hóa chất, đổ bê tông, xi măng vào rễ cây làm cây chết… Những trường hợp như vậy, công ty đều lập biên bản gửi đơn vị chủ quản là Sở xây dựng để có hướng giải quyết. Riêng năm vừa rồi, cũng đã tiến hành xử lý khoảng hơn 60 vụ…”
Chế tài hiện tại có đủ sức răn đe?
Thực tế cho thấy các văn bản, nghị định quy đinh mức chế tài xử phạt với hành vi xâm hại cây xanh trên địa bàn Hà Nội hầu như chưa phát huy mạnh tính giáo dục răn đe. Những hành vi “bức tử” cây chủ yếu xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ của một bộ phận người dân về tầm quan trọng của cây cối.
Ngoài những hành động “bức tử” cây diễn ra từ lâu, hiện tại cây cối khu vực Nội Thành còn phải đối mặt với nạn chặt trộm. Nắm bắt tình hình thực tế, Công ty Cây xanh Hà Nội đã thiết lập đường dây liên lạc trực 24/24, tất cả các ngày trong tuần. Khi người dân phát hiện bất kỳ hành vi nào mang tính chất xâm hại cây cối trong nội đô, hãy gọi theo số điện thoại 04.38.237.114, công ty sẽ cử người kiểm tra, xác minh và tiến hành xử lý
Theo thống kê của Công ty Công viên Cây xanh Hà Nội, tổng số cây xanh trên địa bàn 9 quận nội thành là hơn 44.500 cây. Số lượng cây lớn như vậy đồng nghĩa với việc tình trạng xâm hại cây có thể xuất hiện trên phạm vi rộng. Đề cập đến vấn đề này, vị đại diện đơn vị quản lý cây xanh cũng phải thốt lên: “Tình trạng xâm hại ngày càng diễn ra phổ biến quá…”.
Trong khi các quy định về chế tài, xử phạt răn đe chưa đủ mạnh, việc xâm hại, bức tử cây xanh diễn ra phổ biến. Thiết nghĩ, để giảm thiểu những hệ lụy có thể xảy ra bởi tình trạng cây gãy đổ trong mùa bão 2013, trước mắt cần phải tích cực tuyên truyền, nâng cao thêm nhận thức cho người dân.
Đinh Luyện
