Lượng thông tin LLTP ngày càng tăng cao
Để xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu phục vụ cho các nhiệm vụ được giao trong công tác LLTP, Trung tâm LLTP quốc gia tiếp nhận thông tin từ khoảng 220 đầu mối. Lượng thông tin liên tục tăng như năm 2011 tiếp nhận được hơn 10 nghìn thông tin thì từ tháng 5/2015, tiếp nhận trung bình hàng năm khoảng 222 nghìn thông tin. Sau rà soát, đã tích hợp, cập nhật vào cơ sở dữ liệu LLTP điện tử tại Trung tâm tại 537.778 thông tin được lập LLTP, hơn 500 nghìn thông tin giấy chứng nhận xong án phạt tù, giấy tha tù trước thời hạn có điều kiện… Bên cạnh đó, nếu trước năm 2014, trung bình mỗi năm Trung tâm cấp Phiếu cho khoảng 200 yêu cầu thì từ năm 2014 tăng lên rất nhiều, tính riêng năm 2018, đã thụ lý và cấp hơn 5.800 Phiếu LLTP.
Đáng chú ý, triển khai Quy chế phối hợp số 02/QCPH-TTLLTPQG-C53, hiện đã có 62/63 Sở Tư pháp trên toàn quốc tổ chức thực hiện phối hợp tra cứu, xác minh thông tin để cấp Phiếu LLTP. Số lượng hồ sơ yêu cầu tra cứu cũng ngày càng tằng. Trước năm 2015, trung bình Trung tâm xử lý 1 hồ sơ/ngày vẫn bị trễ hạn 69% thì nay với số biên chế không thay đổi, kinh phí cắt giảm, Trung tâm vẫn xử lý được khoảng 2.500 hồ sơ/ngày, đồng thời tích hợp kết quả của Cục Hồ sơ nghiệp vụ (V06) và Phòng Hồ sơ Công an tỉnh (PV06) để trả lời cho Sở Tư pháp cấp Phiếu LLTP. Đặc biệt, đã đảm bảo trả kết quả sớm hơn thời hạn luật định 5 ngày, đảm bảo cải cách hành chính trong lĩnh vực LLTP của các địa phương trên toàn quốc.
Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2019, Trung tâm đã tiếp nhận 147.231 thông tin, đã xử lý 91.098 thông tin; đã cập nhật và tích hợp vào phần mềm 122.488 thông tin (gồm 40.955 LLTP điện tử, 66.507 thông tin LLTP bổ sung điện tử, 2.468 thông tin LLTP bổ sung giấy, 66 thông tin LLTP bổ sung điện tử có giấy, tạo lập được 12.492 dữ liệu điện tử trên cơ sở giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt tù, giấy chứng nhận đặc xá); lập và đưa vào lưu trữ 769 hồ sơ LLTP bằng giấy.
Bên cạnh đó, Trung tâm đã cung cấp 18.905 thông tin cho các Sở Tư pháp, đồng thời tiến hành 1 đợt rà soát thông tin với 63 Sở Tư pháp và 125 Trại giam, Trại tạm giam, cơ quan Thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, Cục Cảnh sát quản lý trại giam cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng, Tòa án Quân sự Trung ương với tổng số 112.569 thông tin…
Về cấp Phiếu LLTP, Phó Giám đốc Trung tâm Đỗ Thúy Lan cho biết Trung tâm cấp được 4.356 Phiếu LLTP gồm cả Phiếu số 1 và số 2. Trong đó, có 4.020 trường hợp gửi hồ sơ yêu cầu và nhận Phiếu qua dịch vụ bưu chính, 336 trường hợp gửi hồ sơ yêu cầu và nhận Phiếu trực tiếp. 100% Phiếu này được cấp sớm và đúng thời hạn luật định. Trung tâm còn phối hợp với Cục Hồ sơ nghiệp vụ, Bộ Công an và Phòng Hồ sơ Công an cấp tỉnh tra cứu, xác minh 137.907 trường hợp cho các Sở Tư pháp cấp Phiếu. Hầu hết kết quả được Trung tâm trả sớm và trước thời hạn luật định, qua đây giải quyết được tình trạng chậm cấp Phiếu tại các Sở Tư pháp trên toàn quốc.
Ảnh hưởng đến cải cách hành chính
Theo quy định của Luật LLTP và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, việc tra cứu, xác minh thông tin LLTP có trước ngày 1/7/2010 để cấp Phiếu LLTP thuộc trách nhiệm của lực lượng hồ sơ nghiệp vụ ngành Công an; đối với các thông tin có sau ngày 1/7/2010 thuộc trách nhiệm của ngành Tư pháp. Trong thời gian qua, do cơ sở dữ liệu LLTP còn chưa đầy đủ nên về cơ bản, lực lượng hồ sơ nghiệp vụ ngành Công an đã tra cứu, xác minh hỗ trợ cho Trung tâm và Sở Tư pháp các tỉnh thành các thông tin cả trước và sau ngày 1/7/2010, bảo đảm sự ổn định trong công tác cấp Phiếu LLTP.
Tuy nhiên, gần đây, một số cơ quan hồ sơ nghiệp vụ có quan điểm lực lượng hồ sơ nghiệp vụ chỉ thực hiện việc tra cứu, xác minh đối với những thông tin có trước ngày 1/7/2010, không thực hiện việc tra cứu, xác minh thông tin có sau ngày 1/7/2010. Trường hợp các cơ quan hồ sơ nghiệp vụ thực hiện nội dung này thì trong bối cảnh cơ sở dữ liệu LLTP vẫn còn thiếu thông tin, sẽ ảnh hưởng đến công tác cấp Phiếu LLTP, thời hạn cấp Phiếu không bảo đảm đúng quy định, nội dung Phiếu sẽ có khả năng không chính xác.
Ngoài ra, mặc dù Trung tâm đã có nhiều giải pháp trong công tác tra cứu, xác minh thông tin để hỗ trợ Sở Tư pháp cấp Phiếu LLTP, về cơ bản đã giải quyết được tình trạng chậm thời hạn cấp Phiếu LLTP. Song vẫn còn khoảng 2% số lượng hồ sơ còn chậm thời hạn cấp Phiếu và số bị chậm này gây bức xúc cho người dân và khó khăn cho Sở Tư pháp trước yêu cầu của cải cách thủ tục hành chính.
Số hồ sơ chậm thời hạn này chủ yếu là những trường hợp đã từng bị kết án, có thông tin về khởi tố, có hành vi vi phạm pháp luật… Sở Tư pháp phải tiếp tục xác minh thông tin về án tích của người đó. Nhưng các cơ quan được yêu cầu tra cứu, xác minh (Tòa án, Viện Kiểm sát, Thi hành án…) đều trả lời chậm, quá thời hạn yêu cầu, đặc biệt có nhiều cơ quan không trả lời hoặc trả lời không có nội dung cụ thể nên người dân phải chờ lâu, đi lại nhiều lần, ảnh hưởng đến chỉ số cải cách hành chính của địa phương.
Có thể thấy, Luật LLTP năm 2009 có hiệu lực và đi vào cuộc sống từ ngày 1/7/2010, đã qua hơn 9 năm thi hành nên đến nay, nhiều quy định của Luật không còn đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn cũng như chưa phù hợp với những quy định mới của các văn bản mới được ban hành như Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), Luật Thi hành án hình sự, đặc biệt là các quy định về phối hợp tra cứu, xác minh thông tin LLTP, về đương nhiên xóa án tích… Vì vậy, trong thời gian tới, cần tiếp tục triển khai nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật LLTP và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật vào năm 2021.
Trong đó, tập trung sửa đổi các quy định về công tác cung cấp thông tin để xây dựng cơ sở dữ liệu LLTP và cấp Phiếu LLTP; bổ sung quy định cụ thể trường hợp cấp Phiếu LLTP cho các trường hợp đương nhiên được xóa án tích; bỏ quy định về cấp Phiếu LLTP số 2 cho cá nhân. Đồng thời, bổ sung quy định về cung cấp thông tin LLTP theo yêu cầu của cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội; nâng cao chất lượng của cơ sở dữ liệu LLTP…
* Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc: Đề ra giải pháp giúp giải phóng nguồn lực trong công tác LLTP
LLTP là công việc quan trọng trong xây dựng Nhà nước pháp quyền. Nó gắn với quyền con người, quyền của nhân dân đồng thời có vai trò rất lớn trong công tác quản lý nhà nước. Vì vậy cần sự chính xác cao và trên tinh thần trách nhiệm của các đơn vị liên quan. Thông tin người có án tích hay không có án ích mà không chính xác là rất nguy hiểm”.
Đặc biệt, đây là công việc có tính chất liên ngành rất cao, từ đó đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị. Thành công hay không phụ thuộc vào công tác phối hợp. Sở Tư pháp sẽ không có thông tin đầu vào cấp Phiếu LLTP nếu không có sự phối hợp của các sở, ban ngành. Muốn làm tốt bắt buộc phải thể hiện tinh thần thiện chí, trách nhiệm chung về quản lý nhà nước, vì quyền lợi của người dân chứ không phải đặt ra vấn đề tôi làm cho anh hay anh làm cho tôi mà ảnh hưởng đến chất lượng phối hợp.
Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong LLTP, tôi thống nhất với đề xuất nghiên cứu sửa đổi Luật LLTP vào năm 2021 và cơ quan được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước cần khẩn trương tổng kết, đánh giá thi hành Luật 2009, đề ra giải pháp đúng tầm, giúp giải phóng nguồn lực làm tốt công tác LLTP.
* Thượng tá Nguyễn Văn Hội – Trưởng Phòng PV06, Công an tỉnh Bắc Ninh: Chú trọng ứng dụng các giải pháp công nghệ thông tin
Công an tỉnh Bắc Ninh đề cao việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong tiếp nhận trả kết quả xác minh thông tin để cấp Phiếu LLTP; tăng cường quan hệ phối hợp trong công tác tra cứu, xác minh thông tin để cấp Phiếu LLTP cho công dân, đảm bảo đúng quy định của pháp luật và của Bộ Công an.
Việc tra cứu LLTP tại địa phương sẽ đảm bảo thông tin tội phạm không bị lộ lọt, tránh tình trạng thiếu sót thông tin đối tượng do một số đối tượng đưa vào trong diện sưu tra, hiềm nghi, xác lập chuyên án hoặc đối tượng phạm tội mới nhưng chưa được cập nhật dữ liệu về Cục V06. Giám đốc Công an tỉnh cũng yêu cầu, Quy chế 02 phải được tổ chức thực hiện đồng bộ, thống nhất, đảm bảo tiến độ, thời gian theo quy định; đáp ứng yêu cầu về cải cách hành chính; giảm thiểu thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian tra cứu, xác minh, trong đó chú trọng ứng dụng các giải pháp công nghệ thông tin trong tra cứu, xác minh thông tin để cấp Phiếu LLTP.
* Đại diện Sở Tư pháp tỉnh Cao Bằng: Đã chấm dứt việc chuyển hồ sơ tra cứu và nhận kết quả tra cứu bằng hồ sơ giấy qua đường công văn
Từ ngày 1/4//2019, thực hiện tinh thần chỉ đạo của Trung tâm LLTP quốc gia - về việc hướng dẫn triển khai phối hợp tra cứu, xác minh thông tin để cấp Phiếu LLTP, Sở Tư pháp đã thực hiện chuyển toàn bộ hồ sơ xin tra cứu qua phần mềm và nhận kết quả tra cứu qua phần mềm từ Trung tâm LLTP quốc gia. Theo đó, các cơ quan liên quan tra cứu, xác minh và trả kết quả bằng văn bản qua đường truyền mạng trong thời hạn không quá 05 ngày làm việc, kể từ ngày Sở Tư pháp chuyển hồ sơ hợp lệ lên phần mềm. Khi có kết quả trên phần mềm, Sở Tư pháp sẽ cấp Phiếu LLTP cho công dân (01 ngày làm việc). Chấm dứt việc chuyển hồ sơ tra cứu và nhận kết quả tra cứu bằng hồ sơ giấy qua đường công văn, qua đó đã góp phần cải cách hành chính, giảm chi phí, thời gian và nhân lực cho Sở Tư pháp.
