Huyền bí bãi san hô cổ
Nằm cách quốc lộ 1A khoảng 4km và cách làng Mỹ Nghiệp (thị trấn Phước Dân) chừng hơn 1km là bãi đá san hô cổ rộng lớn và hoang sơ. Người Chăm ở làng Mỹ Nghiệp gọi đây là bãi đá cổ Karang, nghĩa là bãi san hô cổ có từ lâu đời gắn liền với đời sống của người Chăm Ninh Thuận.
Vùng lõi của bãi đá cổ Karang trải rộng trên diện tích khoảng 4 - 5ha, với hàng nghìn tảng đá lớn, nhỏ hình thù độc đáo, kỳ lạ. Ở đây, người ta có thể bắt gặp loài cỏ thỏ kỳ lạ phủ đầy trên san hô cổ, có thể bắt gặp những cây hoa bằng lăng mọc xen giữa những bụi xương rồng. Không gian hoang sơ và bình yên như thế đã gắn với ký ức tuổi thơ của bao người lớn lên từ ngôi làng cổ Mỹ Nghiệp.
Với những ai đam mê nhiếp ảnh, bãi san hô cổ mang đến cảm giác thật đặc biệt. Rừng san hô trên cạn với những tảng san hô đã bị phong hóa có nhiều hình thù khác nhau như khiến cho nơi này trở nên huyền bí và đầy mê hoặc. Và đó là một thứ cảm giác mê hoặc như đến từ miền cổ tích kỳ ảo.
Nhiều người cho rằng, để hình thành bãi san hô cổ trên cạn rộng lớn này, đòi hỏi quá trình kiến tạo địa chất hàng triệu năm. Trải qua bao năm tháng, dù nơi đây vẫn là một ẩn số kỳ diệu mà chưa ai có thể giải mã, nhưng dấu vết của một không gian từng được biển ôm lấy thì vẫn có thể nhận biết ngay trên khuôn mặt thô ráp, sậm màu của san hô.
 |
| Bãi đá cổ Karang với nhiều hình thù như san hô cổ hóa thạch. |
Trong khi đó, các bậc cao niên ở làng Mỹ Nghiệpkể rằng, ngày xưa nơi đây là bờ biển, ở đó có một làng Chăm sinh sống. Hàng năm khi trời trở gió nam, cũng là lúc cộng đồng Chăm tổ chức lễ Rija Nâgar, được gọi là lễ hội đầu năm.
Theo tục lệ, dân làng đều tựu về và mang theo nhiều sản vật đến bày biện tươm tất tại nơi làm lễ.Trong khi tiếng trống Paranưng, tiếng trống Ginang rộn ràng, ông Bóng, bà Bóng đang múa thay mặt dân làng giao tiếp với thần linh để cầu phúc, cầu mưa và cầu cho một năm mới mọi sự tốt lành thìbỗng đâu có một miệng núi lửa phun trào trùm lên nơi đang hành lễ.
Sau đó, tất cả người trong làng đang làm lễ cúng trong lễ Rija Nâgar đã hóa đá san hô và hình thành nên những hình hài, với các tư thế như lúc đang hành lễ.
Dòng chảy thời gian đã đi qua nơi này. Dòng chảy đã khiến bãi san hô tách dần khỏi biển và trở thành di sản đặc biệt. Để rồi di sản ấy vẫn đang song hành cuộc sống của người Chăm hôm nay, trong ngôi làng Mỹ Nghiệp cũng lâu đời và còn nhiều bí ẩn chưa được khám phá.
Chính quyền “chưa nắm được” việc bãi đá bị xâm hại?
Thời gian gần đây, sau khi được người dân đăng tải hình ảnh lên mạng xã hội, bãi đá cổ Karang đã thu hút nhiều người đến tham quan và nghiên cứu. Tuy nhiên, đây cũng là lúc một số người dân ở địa phương bắt đầu chú ý đến giá trị của bãi san hô cổ nên đã tổ chức san ủi lấn chiếm mặt bằng, xâm hại nghiêm trọng.
Tại hiện trường chiều 16/3, chúng tôi ghi nhận có hàng trăm tảng đá cổ bị xe ủi, xe múc đào xới làm vỡ nát nằm lăn lóc khắp bãi đá cổ. Cách đó không xa, một mỏ cát khai thác trái phép đang hoạt động, xe múc khoét sâu xâm hại đến bãi đá cổ. Một số hộ dân sống gần bãi đá cổ cho biết, họ nghe tin sắp tới bãi san hô cổ sẽ làm du lịch, đất sẽ có giá nên họ sẽ bán khi Nhà nước hỏi mua.
 |
| Khai thác cát trái phép xâm hại bãi đá cổ Karang. |
Ông Nguyễn An Hòa - Chủ tịch UBND xã Phước Hải, cho biết: “Địa phương đã thành lập các tổ chức năng phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện thường xuyên tổ chức tuần tra, kiểm soát và kịp thời xử lý các trường hợp khai thác tài nguyên trái phép trên địa bàn xã quản lý. Tuy nhiên, việc người dân khai thác cát và san ủi mặt bằng xâm hại bãi đá cổ Karang thì địa phương chưa nắm được”.
Theo ông Văn Công Hòa - Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Ninh Thuận, do bãi đá cổ Karang mới được phát hiện chưa lâu nên hiện tại sở cũng chưa có nhiều thông tin về bãi đá này. Tuy nhiên, nhận thấy đây là bãi đá khả năng có nhiều giá trị về mặt nghiên cứu địa chất, môi trường, lịch sử, văn hóa… nhất là bãi đá đang đứng trước nguy cơ bị xâm hại nghiêm trọng nên sở sẽ chỉ đạo bộ phận chuyên môn tiến hành kiểm tra, đánh giá và đề xuất địa phương kịp thời ngăn chặn việc xâm hại bãi đá.
“Qua kiểm tra, đánh giá về chuyên môn, nếu đây thật sự là bãi san hô cổ thì rất có giá trị về nhiều mặt. Chúng tôi sẽ tham mưu cho địa phương đề xuất ngành chức năng tiến hành nghiên cứu, đánh giá xếp loại di sản để có cơ sở bảo tồn bền vững”, ông Hòa cho biết.
Với những tảng đá giống san hô lộ thiên hóa thạch, rất có thể bãi san hô cổ Karang sẽ là một di sản đặc biệt ở Ninh Thuận. Do đó, bãi đá này cần được bảo vệ để nghiên cứu, đánh giá và bảo tồn.
