Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã gửi lời chia buồn tới gia đình của Luc Montagnier, đồng thời ca ngợi “đóng góp to lớn” của ông cho nền y học thế giới khi phát hiện ra virus HIV trong cuộc chiến chống lại căn bệnh thế kỷ AIDS.
Giải Nobel Y học danh giá
Ông Luc Montagnier sinh ngày 18/8/1932 tại thành phố Chabris thuộc miền Trung nước Pháp. Ông là con độc nhất của Antoine và Marianne (Rousselet) Montagnier. Cha ông là một kế toán, mẹ ông làm nội trợ. Lúc sinh thời, Montagnier cho biết cha ông có một phòng thí nghiệm nhỏ tại gara xe của gia đình và là nguồn cảm hứng để ông trở thành nhà khoa học và “giải thích thế giới thông qua khoa học”.
Ông theo học ngành y dược tại Poitiers và Paris trước khi trở thành nghiên cứu sinh tại Đại học Khoa học Paris (Faculté des sciences de Paris) ở tuổi 23. Năm 1960 ông bắt đầu nghiên cứu về virus tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp (CNRS). Năm 1963, Montagnier tìm ra cơ chế phân chia của ARN tại Carshalton (Anh), ông tiếp tục nghiên cứu về loại virus này tại Viện Curie ở Pháp.
 |
Virus HIV do nhà khoa học Luc Montagnier nghiên cứu, phát hiện ra. |
Năm 1982, Willy Rozenbaum - một bác sĩ lâm sàng tại bệnh viện Bichat-Claude Bernard ở Paris, đã đề nghị Montagnier hỗ trợ nghiên cứu nguyên nhân gây ra hội chứng bí ẩn mới - AIDS. Vào thời điểm đó, AIDI được biết đến là “hội chứng suy giảm miễn dịch liên quan đến đồng tính nam” hay GRID (viết tắt của Gay-related immune deficiency). Rozenbaum đã đề nghị trong các cuộc họp khoa học rằng nguyên nhân gây bệnh có thể là do retrovirus.
Montagnier và các thành viên trong nhóm của ông tại Viện Pasteur, đáng chú ý bao gồm cả hai nhà khoa học Françoir Barré-Sinoussi và Jean-Claude Chermann. Họ là những người đã có nhiều kinh nghiệm với retrovirus. Họ đã kiểm tra các mẫu lấy từ các bệnh nhân AIDS của Rozenbaum và tìm thấy loại virus mà sau này được gọi là HIV trong sinh thiết hạch bạch huyết.
Montagnier và các cộng sự đặt tên cho nó là “virus liên quan đến hạch bạch huyết” hay LAV (lymphadenopathy-associated virus), tuy không có bằng chứng rằng đó là nguyên nhân gây ra AIDS nhưng họ đã công bố phát hiện của họ trên tạp chí Science vào ngày 20/5/1983.
Một nhóm do Robert Gallo của Hoa Kỳ dẫn đầu đã công bố những phát hiện tương tự trong cùng một số của tạp chí Science. Công bố này xác nhận việc phát hiện ra loại virus và đưa ra bằng chứng rằng nó gây ra AIDS. Gallo gọi loại virut này là “Virus T-lymphotropic gây bệnh ở người” (human T-lymphotropic virus type III - HTLV-III) vì nhận thấy sự tương đồng với HTLV-I và HTLV-II trước đây đã được phát hiện trong phòng thí nghiệm của ông. Bởi vì những khám phá gần như cùng thời điểm, cho dù nhóm của Montagnier hay Gallo là người đầu tiên cô lập HIV thì trong nhiều năm là chủ đề tranh chấp gay gắt.
 Tiến sĩ Luc Montagnier ảnh chụp năm 1998. |
Dù vậy, năm 2008, Montagnier cùng với Françoise Barré-Sinoussi đã được trao Giải Nobel Sinh lý và Y khoa cho công trình phát hiện ra HIV. Montagnier nói rằng ông “ngạc nhiên” khi Robert Gallo không được Ủy ban Nobel công nhận: “Điều quan trọng là phải chứng minh rằng HIV là nguyên nhân gây ra AIDS và Gallo có vai trò rất quan trọng trong đó”.
Hội đồng Nobel cho biết khám phá của họ rất quan trọng trong việc giúp các nhà khoa học bắt đầu hiểu được đặc tính sinh học của một loại virus đang tiếp tục gây ra mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn trên toàn cầu.
Công việc của họ đã dẫn đến sự phát triển của các phương pháp chẩn đoán bệnh nhân nhiễm bệnh và sàng lọc các sản phẩm máu, điều này đã hạn chế sự lây lan của đại dịch. Nó cũng đã dẫn đến các phương pháp điều trị mới.
Hiện vẫn chưa có cách chữa khỏi HIV. Tuy nhiên, đối với nhiều người, căn bệnh này không còn là bản án tử hình sắp xảy ra nhờ những tiến bộ lớn trong nghiên cứu và phát triển thuốc trong những năm gần đây. Với việc điều trị, những người nhiễm HIV có thể sống hàng chục năm với tình trạng bệnh.
“Chưa bao giờ khoa học và y học lại nhanh chóng phát hiện, xác định nguồn gốc và đưa ra phương pháp điều trị cho một thực thể bệnh mới như vậy. Liệu pháp kháng virus thành công mang lại kỳ vọng sống cho những người nhiễm HIV hiện đạt mức tương tự như những người không bị nhiễm”, Hội đồng Nobel nhận định.
Nick Partridge của tổ chức từ thiện HIV Terrence Higgins Trust cho biết: “Françoise Barré-Sinoussi và Luc Montagnier là những người rất xứng đáng giành được Giải thưởng Cao quý về Y học... Công việc của họ có ý nghĩa to lớn, dẫn đến những tiến bộ to lớn trong việc hiểu và điều trị HIV”.
Những ý tưởng gây tranh cãi
Sau khi lãnh đạo khoa phòng chống AIDS của Pasteur từ năm 1991 đến năm 1997, và sau đó giảng dạy tại trường Cao đẳng Queens ở New York, Montagnier dần dần trôi vào rìa khoa học, gây ra tranh cãi này đến tranh cãi khác.
Ông nhiều lần cho rằng chứng tự kỷ là do nhiễm trùng và thiết lập các thí nghiệm để chứng minh điều đó, đồng thời khẳng định thuốc kháng sinh có thể chữa khỏi tình trạng này.
Ông đã khiến nhiều đồng nghiệp của mình choáng váng khi nói về khả năng có chủ đích của nước trong việc giữ lại ký ức về các chất. Và ông tin rằng bất kỳ ai có hệ miễn dịch tốt đều có thể chống lại HIV bằng chế độ ăn uống phù hợp.
Montagnier ủng hộ giả thuyết rằng DNA để lại dấu vết điện từ trong nước có thể được sử dụng để chẩn đoán bệnh AIDS và bệnh Lyme, đồng thời ủng hộ khả năng điều trị của đu đủ lên men đối với bệnh Parkinson.
Ông nhiều lần bày tỏ ý kiến phản đối vaccine, bị 106 thành viên của Viện Khoa học và Dược phẩm khiển trách vào năm 2017. Trong đại dịch Covid-19, ông lại tuyên bố rằng virus SARS-CoV-2 được sản xuất trong phòng thí nghiệm và vaccine là nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện của các biến thể.
Cụ thể, trả lời trong một chương trình truyền hình, Montagnier cho rằng các nhà nghiên cứu tại một quốc gia châu Á được biết là đã sử dụng các virus corona trong việc phát triển vaccine ngừa HIV, virus tạo ra bệnh liệt kháng (AIDS). Ông còn cho biết có các đoạn mã RNA của virus HIV trong chuỗi gene của SARS-CoV-2.
Tuy vậy, những lý thuyết này, bị bác bỏ bởi các nhà virus học và dịch tễ học, khiến ông ta thậm chí còn trở thành một kẻ xấu trong mắt các đồng nghiệp của mình, nhưng là một anh hùng của những người chống vaccine ở Pháp.
Không dừng lại ở đó, trong một cuộc phỏng vấn của một bộ phim tài liệu, có tên là “Hold-Up” - một loạt phim tài liệu mới liên quan đến virus Corona. Một đoạn phỏng vấn của bộ phim đã được công bố trên kênh Youtube “Contre propagande Ré-information”.
Trong loạt phim của “Hold-Up”, các nhà làm phim đã hỏi Montagnier rằng: “Ngày mai nếu ông bị buộc phải tiêm chủng để ngừa virus Corona, ông sẽ nói gì và làm gì?”. Nhà khoa học đoạt giải Nobel trả lời: “Tôi từ chối tiêm chủng, lương tâm của tôi mách bảo không nên tiêm vaccine”.
Giới quan sát đều ghi nhận là từ sau khi được giải Nobel Y Học vào năm 2008, giáo sư Montagnier càng lúc càng có nhiều lập luận gây tranh cãi và thường bị giới khoa học phản bác. Nhật báo Le Figaro của Pháp mô tả hành trình của ông từ nhà nghiên cứu hàng đầu trở thành một con tàu đắm như một “con tàu khoa học chậm chạp”.
