Những giọt nước mắt đã lăn, những tiếng thở dài trong 10 năm oan ức… là những gì ông Nguyễn Thanh Chấn (SN 1961, ở Bắc Giang) đã phải trải qua.
Vào một ngày giữa tháng 8/2003, người hàng xóm của ông Chấn ở thôn Me, xã Nghĩa Trung, huyện Việt Yên, Bắc Giang bị sát hại.
Hơn một tháng sau, ông Chấn bị bắt tạm giam và bị tuyên phạt tù chung thân vì tội Giết người. Trong khi đó, thủ phạm của vụ giết người là Lý Nguyễn Chung (quê Lạng Sơn) vẫn nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật.
 |
| Ông Nguyễn Thanh Chấn trong niềm vui được giải oan |
Đến ngày 25/1/2014, ông Chấn chính thức được công nhận vô tội, kẻ sát nhân ra đầu thú.
Ông Chấn được minh oan sau gần 4.000 ngày bị biệt giam trong tù. Ông từng tâm sự: “Gần 4.000 ngày tôi bị giam cầm là cũng chừng đó ngày vợ tôi sống với những mặc cảm, với những lời lẽ miệt thị của hàng xóm: “Chồng nó là kẻ giết người, hiếp dâm”. Với vợ tôi, những lời nói đó còn đau hơn trăm ngàn mũi dao đâm vào tim”.
Người đàn ông phải chịu án oan từng viết thư cho mẹ khi còn bị tạm giam: “Mẹ ơi, con là Chấn đây. Thế là thấm thoát được hơn 2 năm rồi, trong lòng và đầu óc lúc nào cũng nghĩ về quê hương, gia đình.
Con ở trong này không biết kêu ai bây giờ được nữa. Nhiều lúc cứ nghĩ chết đi cho xong, khỏi phiền đến mọi người xung quanh, khỏi phải phiền đến mẹ và vợ con...”
Cũng giống như ông Chấn, người đồng hương Hàn Đức Long (SN 1959, trú tại thôn Yên Lý, xã Phúc Sơn, huyện Tân Yên, Bắc Giang) cũng từng phải chịu nhiều năm oan khuất.
Vào sáng 27/6/2005, người dân phát hiện xác cháu Nguyễn Thị Y. (SN 2000) tại lòng máng nước trên cánh đồng đồi sắn thuộc xã Phúc Sơn, huyện Tân Yên, Bắc Giang. CQĐT xác định, cháu Y. bị giết, hiếp và thủ phạm là ông Long.
 |
| Ông Hàn Đức Long |
Tuy nhiên, qua 4 lần xét xử ở cấp sơ thẩm và phúc thẩm, tại tòa, ông Long đều chối tội, kêu oan, khẳng định mình nhận tội là do bị ép cung, nhục hình.
Cho rằng vụ án còn nhiều vấn đề cần làm rõ, năm 2014, Chánh án TAND Tối cao kháng nghị bản án sơ thẩm của TAND tỉnh Bắc Giang, bản án phúc thẩm của TAND Tối cao tại Hà Nội, đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao xét xử giám đốc thẩm, hủy bản án hình sự sơ thẩm, phúc thẩm, giao hồ sơ cho VKSND Tối cao để điều tra lại.
Ngày 20/12/2016, tử tù Hàn Đức Long đã được trả tự do sau 11 năm bị giam cầm. Đến 4/2017, ông Long được TAND Cấp cao tại Hà Nội tổ chức xin lỗi công khai ở nơi cư trú.
Tại buổi xin lỗi, người nhà nạn nhân trong vụ án mà ông Hàn Đức Long từng bị kết án oan đã bày tỏ bức xúc, yêu cầu tìm ra thủ phạm của vụ án.
 Mới đây,Chánh án TAND Cấp cao đã kháng nghị giám đốc thẩm vụ án theo hướng hủy các bản án sơ, phúc thẩm để điều tra lại đối với bản án của ông Lương Hữu Phước. Ông Phước vì cho rằng bản thân bị oan đã tự tử. Còn vụ án đình đám Hồ Duy Hải, hiện cơ quan tố tụng và một số cơ quan, cá nhân có thẩm quyền vẫn đang tiến hành những bước tiếp theo nhằm xác định đúng người, đúng tội sau khi Hội đồng thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao giữ nguyên các bản án đã xử trước đó. |
Buổi xin lỗi ông Long trở nên hỗn loạn khi người đọc bài phát biểu xin lỗi bị ném dép vào mặt... Ngày hôm đó, ông Hàn Đức Long bị sốc, huyết áp tăng, nhưng bày tỏ sự thông cảm đối với gia đình nạn nhân.
Chồng bị giam oan 4.083 ngày, vợ ông Hàn Đức Long trong thời gian dài đã phải chịu tiếng là vợ của kẻ giết người, hiếp dâm. Vì quá uất ức bà sinh bệnh.
Các con ông Long đang tuổi ăn học phải bỏ nửa chừng, lớn lên không có công ăn việc làm vì không được học hành.
Về phần mình, bị kết án oan, bị đối xử như tử tù, trong suốt 11 năm không đêm nào ông Hàn Đức Long được ngủ ngon giấc. Chỉ cần một tiếng động nhẹ giữa đêm, ông đều nghĩ sẽ có người mở cửa dẫn đi thi hành án bất cứ lúc nào.
Khi 'chuông báo cháy' oan sai không tự phát hiện
Phát biểu tại phiên thảo luận báo cáo giám sát của QH về tình hình oan sai hồi 5/2015, ĐBQH Trương Trọng Nghĩa từng chỉ ra vấn nạn hệ thống tố tụng không tự phát hiện oan sai, giống như lỗi của hệ thống báo cháy. Ông Nghĩa đặt câu hỏi: Phải chăng những vụ việc đã phát hiện chỉ là phần nổi của tảng băng?
Cùng thời điểm đó, ĐBQH Nguyễn Thị Khá (Trà Vinh) dẫn con số báo cáo giám sát cho thấy, các trại tạm giữ, tạm giam để xảy ra 78 vụ tự sát. Bà Khá đặt câu hỏi: Có ai dám đảm bảo trong 78 vụ đó không có vụ nào do oan sai, không nói được dẫn đến tự sát?
"Nhất nhật tại tù, thiên thu tại ngoại, Nhà nước phải tìm ra sự thật, nguyên nhân tại sao còn để xảy ra những vụ oan sai kéo dài cả chục năm như báo cáo, và trên thực thế, không ai biết còn bao nhiêu vụ oan sai nữa chưa được phát hiện", ĐB Trà Vinh nhấn mạnh.
